Divinarum Institutionum

item, si aliquis circumueniatur igni, ruina opprimatur, mergatur mari, flumine rapiatur, num putent hominis esse non auxiliari. non sint ipsi homines, si putent — nemo enim potest eiusmodi periculis non esse subiectus —, immo uero et hominis et fortis uiri esse dicent seruare periturum.

si ergo in eiusmodi casibus, quia periculum uitae homini [*](EPITOME 9 s.] c. 55, 4 primum — prodesse. ) [*](AUCTORES 7] de off. III 5, 25. ) [*](B(G)RHPV] 1 commertio (o final. ex a m. 2) P copulati G adsueti. (s er.) B 4 uellemus Bl, uellimus sic B3, uolumus R 5 et om. G 6 atque R 7 uerumrq.\' Bz est om. B quod ex quo ortum, ipsum autem quo ait spurium esse uult Heumannus, sed cf. pag. 243, 9 8 obedienti P, oboedienti V 9 natura Bl (corr. B3) G prodeesse B 10 natura G 11 dispoliat GH 12 ac] a G subueniri PV 13 iis edd., his C et] ac H putawt P sapientjjs P 15 utrumne. (c er.) P 16 ι̃|p[r]udentes JBl 17 quod] et quod H quod exposcit — si aliquis om. R igni — mergatur om. R 18 oprimatur G num] non Bl (corr. B3) P, idem fuisse uid. in G 19 homines (ante esse) B1, corr. B2 20 huiusmodi G 21 homines Bl (corr. Brj G fortes Bl (corr. B2) G dicunt BG in dicunt desinit codicis G pag. 136 (71) 22 [casibu] TP quia om. m. 1, quae s. l. m. 3, in qui corr. eadem man. B, qui R, qui* (a er.) P hominu H )

illos enim quos periculo subripiunt sperant sibi gratiam relaturos, egentes autem quia non sperant, perire arbitrantur quidquid eiusmodi hominibus inpertiant.

hinc est illa Plauti detestanda sententia:

1. male meretur qui mendico dat quod edat:
2. nam et illut quod dat perit et illi producit uitam
3. ad miseriam
.

at enim poeta fortasse pro persona locutus est. quid? Marcus Tullius in suis officialibus libris nonne hoc idem suadet, non esse omnino largiendum? sic enim dixit: largitioque quae fit ex re familiari, fontem ipsum benignitatis exhaurit. ita benignitate benignitas tollitur: qua quo in plures usus sis, eo minus in multos uti possis.

et idem paulo post: quid autem est stultius quam quod libenter facias, curare ut id diutius facere non [*](AUCTORES 10 s.] Trin. II 2, 58 s. 15. 19] de off. H 15, 52. 54. ) [*](BRHPV] 1 succurre H concedent (alt. e ex u) B1 3 siwt B* pari B 6 metiuntur (e in ras. et tiu ex tua corr. m. 3) B 7 egentes B2P2, egentis BIRHpIV 8 inpartiant R hiVc B1 9 sententia\' (\' est distinctio) B 10 maImP me; retur (1 utl 2 litt. er.) P aedat. B, dedit R de mendico male meretur qui ei dat quod edit aut bibat Plauius 11 illut B, illud edt. peritet P1, pariet V; perdit Plautus rev J53 illi qui (exp. m. 3) producit B prodit Plautus uit am B3 12 misericordiam P1 (cord del. P2) V 13 «*quid (Id ? er., i ex 0 m. 3) B 14 eidem R 15 largitioque quae RV cum Cic., largitio quae (txp. m. 3) quae (a tnunw erat, restituit m. 3) B, largitioq (q del. m. 3) quae P, largitio quae H 16 exaurit R elbaurit - benignitas om. Pl (exhaurit ita bonitate benignitas in inf. mg. P2) V 17 qu*a (1 er.) B quo eras. et cum corr. P1 18 pluris Bl, corr. B1 usus] uisus R sis eo minus] sisehominus Par (b er.) V multis B possis fi ex e m. 2) P 19 et] sed R quid] quam P1 (corr. PJ) V stultus BlPl (corr. B2P2) r 20 diu**tius (t ex i m. 3) B, diu.tius (1 er.) P )

quod cum intellegeret inhumanum esse ac nefarium, mox alio capite quasi actus paenitentia sic ait: nonnumquam tamen est largiendum nec hoc benignitatis genus omnino repudiandum et saepe idoneis hominibus egentibus de re far miliari inpertiendum. quid est idoneis?

nempe iis qui restituere ac referre gratiam possint. si nunc Cicero uiueret, exclamarem profecto: hic, hic, Marce Tulli, aberrasti a uera iustitia eamque uno uerbo sustulisti, cum pietatis et humanitatis officia utilitate metitus es.