Divinarum Institutionum

sed quamuis nomen eius, quod ei a principio pater summus inposuit, nullus alius praeter ipsum sciat, habet tamen et inter angelos aliut uocabulum et inter homines aliut. Iesus quippe inter homines nominatur. nam Christus non proprium nomen est, sed nuncupatio potestatis et regni: sic enim Iudaei reges suos appellabant.

sed exponenda huius nominis [*](EPITOME 8—295, 3] c. 37, 9. ) [*](AUCTQRES § 5 ss.] cf. Tertull. Apolog. c. 3 (pag. 125). ) [*](EXPILATORES 8 s.] Isidor. orig. VII 2, 4. ) [*](BRHSPVj 1 0] OC S ΔΥΝΑΤЄ B, ΔΥΝΤΑΙ R, AINATAI S Sedulius, AVNATA P ANƟΡΩΠΙΝΩ RSV, ANePOIHNO B, AN6PQn»QN (N er.) P, ANƟΡΩΠΙΝΟ Sedulius στόματι λαληθη̄ναι om. P, CTOMATЄΛΑΗƟHNAI. V AAAHsfNAI B, AAHONNAI S ou — λαληθη̃ναι] ΟΥCTЄΟ̃ΝΟΜΑΟΥΑΥΝΑΤЄ- ANTPOIIINOC TOMATI AAAЄOЄNAЄ H 2-5 locum in breuius contractum latine interpretatur Lactantius c. 9, 3 interpretatio lat. eadem in SP, simillima ap. Sedul. 2 €CriN S τις ὼ́] HCQC S, TICΩ V, TICO Sedulius T6XYON V 3 AnOPPCTOC B, ANOPPHTOC S, nOPPHTOC V, ΠΟΡΡЄTOC Sedulius Aoroc S fonv — ἀπόῤῥητος] ЄCΤΙΝΓΑΤΤΑΙΛΟЄC- NONAnOPPCOC H oatdt τε περὶ scripsi secutus OCIOCICfl€PI R, coni. c. 9, 3 ineffabilem quendam sanctumque sermonem; OCIOCOCIOV B, OCJOOCCIOIK H, ΟΥΙΟCOCIOICTIЄPI (-TЄPI P) SP, OCIOC n€PI V Sedulius; oaioc jctpi edd., ὅσιος όσίοις περὶ Struuius του̃ μόνου — ἐστιν (5)] ЄΤΤΟΡΑΛƟ ΤΠΑΝΤΩΝΚΑΙΠΡΟЄΝΝΟΟΥΜЄΝΟΥЄΥΟΝЄΙΠЄΙΠΥΠЄ PANOPQnO- NЄCTIM • S, ΤΟΥΜΟΚΥΡΙΟΠΑΝΤΩΝ · et cetr; H, TOMONOVKVnANPQ KAInPOfNNOOr MЄΝΟΥӨΥΟΝ ЄΙΠЄΙΝΥΠЄP ANӨΡΟΠΟΝЄCTIN (N final. add. m. 3) P μόνου] MONOrH B nANTON B, nATQN V, ΠΑΝΤΟΥ Sedulius 4 nivta addidi, coni. fragm. Hermet. ap. Stob. ecl. I 35, 8 post med. o δημιουργὸς πάντα προὐπιστάμενος et Ps.-Apul. Asclep. c. 28 (pag. 51, 14 Goldb.) praescia omnium rerum diuinitate; cf. interpretat. lat. in SP de solo domino omnium et (et om. S) praesciente omnia deo (deo om. S); ap. Sedulium hoc de solo domino omnium et qui ante mente capitur deo ΠΡΟЄΝΝΟΟΥΜЄ///ΟΥ Sedulius Otov] ӨЄΥ V ΙΠЄIN BR, ЄTIIIN V, ЄΙΠΙΝ Seduiius Avnep B, vnvep R ANQPOIION B, AIIӨΡΩΠΟΝ v, ΑΝθΡΩΠΩΝ Sedulius 5 ЄCТI V interpretatio lat. eadem in SP, similis ap. Sedul. quam*uis (q er.) P ei] et V 6 nullus — tamen et om. V sciat] nouerit B, *sciat P 7 uocabulum et inter] uocabulunt (sic) inter et V alium B, aliud cett. 8 Iesus] itim B1, corr. B* naminatur P1, corr. P3 9 renim\' B3 10 appellant P )

erat Iudaeis ante praeceptum ut sacrum conficerent unguentum, quo perungui possent ii qui uocabantur ad sacerdotium uel ad regnum, et sicut nunc Romanis indumentum purpurae insigne est regiae dignitatis assumptae, sic illis unctio sacri unguenti nomen ac potestatem regium conferebat.

uerum quoniam Graeci ueteres χρίεσθαι dicebant ungui, quod nunc ἀλείϕεσθαι, sicut indicat Homeri uersus ille:

1. τοὺς δ\' ἐπεὶ οὖν δμῳαὶ λοῦσαν καὶ χρῖσαν ἐλαίῳ,

sed tamen [*](AUCTORES 10] Od. 8 49; p 88. 12 ss.] ἠλειμμένος Aquila interpretatus est I Reg. 2, 35; Ps. 83, 10. 88, 39; Dan. 9, 26 (Origen. Hexapl. ed. Montf. I 276. 599. 607; II 336). ) [*](EXPILA TOBES 2-7] Isid. orig. VU 2, 2. ) [*](BRHSPVj 1 eum inmutata] mutata R 2 Chrestum] xpm BH 3 ungentum R, ung\'u\'entum V quod (exp. m.2) B, otn. V peruugi RHV, i perunge P ii edd., hi BHSV, om. R, hii (exp. tn. 3) P 4 et] sed B sic (~m. 2) S 5 purpura. (e er.) R 6 adsumaptae B3 sic (- m.2) S ungenti RH 7 uerum om. V XPЄIЄCθЄ B, spatio relicto om. R, ungentum ΚϒΡΙΟCЄCθЄ H, ungueutum XPCICeAI S, XPЄIЄΚθΑΙ P 8 ungi BHV ΑΑΙΦЄCθЄ B, alifeste H, AAЄΙΦЄЄCθΑΙ S, AAЄΙΦЄCOAI P, ΑΑΙΦЄCθΑΙ V sic (~ m. 2) S homericus (om- S) HS 9 inter ille et τοὺς hoc quos propitiabant unxerunt oleo P 10 τοὺς 8\' ὲπεὶ ouv] KAITOrCMCN B, ΤΟϒΔЄΠΑΙΟϒΝ P, ΤΟϒCΔЄΠ∗ΟΙ̊Ν(\\ ? er.) V δμωαὶ — ὲλαίω̩] AMQAIAOVC ANKAIXPЄICANЄAЄΩ S AMQAI RS, OGMOAI B, AMQI P, AMQIA V AOrCAN V X(PI)CAN B, XPEICAN RP CAAID RSV, €A€Q B, CAIAD P, CAAIQN V tus de dee poiun moinusa oeobris anelin H 11 eum] cum V chvistum S2 id est om. V 12 hebraeice RH, hebreice BP, hebraice (ebr- S) SV messia BSP1 (s s. l. add. P1) V, messian H 13 hebraeicis H, hebreicis (ebr- P) BRP, hebraicis SV interpraetatae (e fin. add. m. 3) P ἠλειμμένος edd., MAQMCNOC B, HAIMMЄNOC BV, unctus elimenos S, unctus HAMM€NOC P, elimmenosy H 14 AAЄΙΦЄCθЄ B, ΑΑΙΦЄCθΑ V ante graecum hoc ab unguendo SP graecum sic apotu alipheste H, apotualifesthe S )

In primis enim testificamur illum bis esse natum, primum in spiritu, postea in carne. unde aput Hieremiam ita dicitur: priusquam te formarem in utero, noui te. item: beatus qui erat, antequam nasceretur; quod nulli alii contigit praeter Christum.

qui cum esset a principio filius dei, regeneratus est denuo secundum carnem. quae duplex natiuitas eius magnum intulit humanis pectoribus errorem circumfuditque tenebras etiam iis qui uerae religionis sacramenta retinebant.

sed nos id plane dilucideque monstrabimus, ut amatores sapientiae facilius ac diligentius instruantur. qui audit dei filium dici, non debet tantum nefas mente concipere, ut existimet ex conubio ac permixtione feminae alicuius deum procreasse, quod non facit nisi animal corporale mortique subiectum.

deus autem cum solus adhuc esset, cui permiscere se potuit? aut cum esset tantae potestatis, ut quidquid uellet [*]( 3 in ultimo libro] c. 20. 24. ) [*](EPITOME 5 s. 9 s.] c. 38, 2. ) [*](AUCTORES 7] ler. 1, 5; cf. Cyprian. pag. 55, 16. 7 s.] locus in Sacra Scriptura non inuenitur, sed accedit quodammodo ad sententiam eorum uerborum quae apud Ierem. subsequuntur (ex interpret. ltala ap. Cyprian.): et priusquam exires de uulua, sanetificaui te et prophetam in gentibus posui te. 9 s.] qui cum — carnem] Cyprian. pag. 73, 3 s. ) [*](BRHSPV] 3 quod del. R sempiternum est P 4 libro add. H1 uero om. R 5 illum om. H 6 inde H hieremian RH, hieremia S 7 item SV, item alibi B, item apud eundem R, et item apud ipsum P, om. H creatus Heutnannus 8 contingit BPi, n del. P3 9 /po • B filius dei om. PV, sed cf. Cyprian. quod cum a principio filius dei fuisset, generari denuo haberet secundum carnem 10 *mrtiuitas (e er.) S 11 errorem] rorem H circumfu*dit(qu)ae (n ? tr.) B 12 tenebris BI, corr. B1 is iis R, h* (corr. tn. 2) B, his HSP, hi V quae B\', corr. B3 uerae] diuinae R, uera P1, e ltdd. P3 13 id om. V lucideque H, dilucideque (11 ex e m. 3) P monstrauimus V 14 amaiores V qa uidit S1, qaudi|uit∗∗ S2 15 deril B2 conciperet V 16 extimet S alicuius] cuiusfqua1 R 18 solus adhuc esset] solus sit BSP se permiscere H 19 cum bis R )

sed et Hermes in eadem fuit opinione, cum dicit eum αὺτοπάτορα et αὺτομήτορα. quod si ita esset, ut a prophetis pater dicitur, sic etiam mater diceretur.

quomodo igitur procreauit? primum nec sciri a quoquam possunt nec enarrari opera diuina, sed tamen sanctae litterae docent, in quibus cautum est illum dei filium dei esse sermonem itemque ceteros angelos dei spiritus esse. nam sermo est spiritus cum uoce aliquid significante prolatus.