Divinarum Institutionum

unus quisque enim cum audit praecipientem, non uult inponi sibi necessitatem parendi, tamquam sibi ius libertatis adimatur.

respondet itaque doctori hoc modo: \'non possum facere quae iubes, quoniam sunt inpossibilia. uetas me irasci, uetas cupere, uetas libidine commoueri, uetas dolorem, uetas mortem timere, sed hoc adeo contra naturam est, ut his adfectibus animalia uniuersa subiecta sint: uel si adeo putas repugnari posse naturae, tu ipse qui praecipis fac, ut sciam fieri posse.

cum autem ipse non facias, quae insolentia est ut homini libero inponere uelis leges quibus ipse non pareas? prius disce qui doces et

antequam mores aliorum corrigas, tuos corrige.\' quis neget iustam esse hanc responsionem? quin etiam in contemtum ueniet huiusmodi doctor et deludetur uicissim, quia uidebitur et ipse deludere.

quid ergo faciet ille praeceptor, si haec ei fuerint obposita? quomodo adimet excusationem [*](EPITOME 22 s. contumacibus, praesentibus factis] c. 45, 3. ) [*](BBHSPVJ 2 si om. V uita H 3 collocawt B1 [se] H* a numerum V quaetuque H, coeptuque P1, p del. P3 4 inter (in initio uersus add. m. 2) P, s. I. H1 agit] habit sic V et] sed Volkmannus, obsav. miscell. 1872, pag. 14 ipsi] ipse et ipsi V 5 est quo — uiuendum om. P esse] ipse V ne si] nisi HPl (corr. P3) V 7 faciat om. V nititur (alt. i ras. ex a S) HS 8 enim] autem B 9 tam H ius sibi V libertJatis S7 adimitatur R* 10 respondit B1, corr. B*; an respondebit scribendum? 11 iubiesi P3 uetas (ante cupere), sed a in ras. ex e? m. 3 B 12 libidine V doLere S* dolorem uetas om. P uetas] uel V 13 adeo om. V natura (~ m. 2) S ut] et V his (h in ras. ex i) P 14 sunt (s S) HS, sunt V si om. H adieoj P1 putas] potes V 15 tu] et tu R, et (e part. ras. ex u m. 2) P quae (e ex s ?) P edd. aut V 17 qui] quae H 18 mor*es (i er.) B colligas H negat BHP 19 iustum H quis HV 20 ueniet et P ductor V et deludetur] et ludetur H, re\'ludetur P2 qui audebitur V 21 faciat H praecepi R\' si] quia si R )

homines enim malunt exempla quam uerba, quia loqui facile est, praestare difficile: utinamque tam multi bene facerent quam multi locuntur bene! sed qui praecipiunt nec faciunt, abest ab iis fides: et si homines fuerint, contemnentur ut leues, si deus, opponetur ei excusatio fragilitatis humanae.

superest ut factis uerba firmentur: quod philosophi facere nequeunt. itaque cum ipsi praeceptores uincantur adfectibus quos uinci praedicant oportere, neminem possunt ad uirtutem quam falso praedicant erudire ob eamque causam putant neminem adhuc perfectum extitisse sapientem, id est in quo summae doctrinae ac scientiae summa uirtus et perfecta iustitia consenserit; quod quidem uerum fuit.

nemo enim post mundum conditum talis extitit nisi Christus, qui et uerbo sapientiam tradidit et doctrinam praesenti uirtute firmauit.

Age nunc consideremus an doctor e caelo missus possit non esse perfectus. nondum de hoc loquor quem uenisse a deo negant. fingamus aliquem de caelo esse mittendum, qui uitam hominum rudimentis uirtutis instituat et ad iustitiam formet.

nemini dubium potest esse quin is doctor qui caelitus mittitur tam scientia sit rerum omnium quam uirtute perfectus, ne nihil inter caelestem terrenumque differat.

nam in homine interna et propria doctrina esse nullo pacto potest: [*](EPITOME 3—8] c. 45, 3. 14-372, 8] c. 45, 4. ) [*](BRHSPVJ 1 praeeuntibus B 2 unde P 4 difficile est BH utinamque] utinam quidem P, utinaquae H; suspectum Hartelio 5 loquuntur SP quaeJJ praecipiant ut uid. B1, in ras. corr. B2 6 iis R, his BHP, is S, eis V 7 oppenetur B fragitatis H 8 ut om. H 9 uincuntur H affectibus ex adfectibus B7 10 praedicant (nt ex m m. 3) P oportere — falso praedicant om. V ad uirtute H quod H 12 perfectum om. R id est om. S in om. P 15 et uerbo et H tradidit sapientiam B et doctrinam] et uerba doctrinae H doctrina (~ m. 3) B 16 praesente Bx, corr. B1 17 e] de H, § S, *e (a er.) P 18 [hoc] JEf1 20 uitam (ui add. m. 2) P 21 formet.. (et er.) B qui in his H, quin*is (h er.) S, qui nisi V 22 tam om. H sapientia S omnium om. B 23 caeleste V terrerumque H disserat V 24 interna et] interna H, in terra P nullo pacto esse H potest] est P ) [*]( 24* )

et si maxime possit, summam tamen uirtutem capere nequeat et omnibus uitiis resistere, quorum materia in uisceribus continetur. eo fit ut terrenus doctor perfectus esse non possit.

at uero caelestis, cui scientiam diainitas, uirtutem inmortalitas tribuit, in docendo quoque sicut in ceteris perfectus et consummatus sit necesse est. at id omnino fieri non potest, nisi mortale sibi corpus adsumat. cur autem fieri non possit, ratio clara est.