Divinarum Institutionum

quod autem futurum esset id genus, Esaias docet, apud quem pater summus ad filium loquitur dicens: ego dominus deus uocaui te in iustitiam, et tenebo manum tuam et confirmabo te, et dedi te in testamentum generis mei, in [*](EPITOME 8-11] c. 43, 3. 13-367, 3] c. 43, 7. ) [*](AUGTOBES 7 dari haberet] Cyprian. pag.46, 17: quod-testamentum nouum dari haberet. 12] V 249. 14] Is. 42, 6 s.; cf. Cyprian. pag. 72, 3. ) [*](EXPILATOBES 12] Sedulius (cf. Montefalconium, palaeograph. graec. pag. 246). ) [*](B(G)RHBPV] 1 mihi hereditas mea HS 2 post meis 7 fere litt. eras.H 3 sententiam H, sententia (~ m. 3) P 4 mortis om. H crucisq;*** S 5 se domui — nouum om. H a [Se dom]ui incipit codicis G pag. 86 (157) ter scripta, cuius in uerss. 1. 2 perpauca legi poterant 6 uetus bis, sed pr. eras. V 7 perpetuum H 8 domum BHSV, domus BP edd., sed significauit scil. deus; cf. ad pag. 358, 4 panem iudae H, iudam P et om. H istrahel B, isrf PV 9 abdicauit (b m. 1, ui m. 3) B congregati H 10 adoptionemque P 11 quod] quae H sibylla declarat V Sibylla cum dicit et uersum graecum om. H 12 IOVAQN P MAKA- PIQN B, MAKAPION SPV fI s. I. V1) ΘЄΙΩΝ B, om. S ϒένος] μένος codd. Sibyll. ΟΥΡΑΝΙΟΝΤЄ B, OVPANIQN BS, OVPANIQNQM V TQNlàAIO- ΜΑΚΑΡΙΩΝΘΕΙΩΝΓЄΝΟC OIPANIONQN Sedulius interpretatio lat. eadem in S et P, similis ap. Sedulium ad loc. Sibyll. cf. Struuium, opusc. 183 13 esset] fuissef H1 doceA H1 eseias BR apud] per in ras. ex 2 litt. B 15 in] ad P, sed cf. Epit. iustitiam BBHSP Epit., iv διϰαιοouvrj LXX, iustil/itia (1 uel 2 litt. er.) H, iustitia codd. Cypriani, sed fort. ex Vulg. i nonwuUa tamen hoc loco ap. Cyprianum diuersa interpretatione exhibentur 16 et om. Epit. contra codd. Cypriani LXX Vulg. )

cum igitur nos antea tamquam caeci et tamquam carcere stultitiae inclusi sederemus in tenebris ignorantes deum et ueritatem, inluminati ab eo sumus, qui nos testamento suo adoptauit et liberatos malis uinculis atque in lucem sapientiae productos in hereditatem regni caelestis adsciuit.

Ordinata uero discipulis suis euangelii ac nominis sui praedicatione circumfudit se repente nubes eumque in caelum sustulit, quadragesimo post passionem die, sicut Daniel fore ostenderat dicens: et ecce in nubibus caeli ut filius hominis ueniens (et) usque ad uetustum dierum peruenit.

discipuli uero per prouincias dispersi fundamenta ecclesiae ubique posuerunt facientes et ipsi in nomine magistri dei magna et paene incredibilia miracula, quia discedens instruxerat eos uirtute ac potestate, quo posset nouae adnuntiationis ratio fundari et confirmari. sed et futura illis aperuit omnia: quae Petrus et Paulus Romae praedicauerunt et ea praedicatio in memoriam scripta permansit. in qua cum multa alia mira tum etiam hoc futurum esse dixerunt, ut post breue [*](EPITOME 8—17] c. 42, 3 s. 19-368, 13] c. 41, 7. ) [*](AUCTOBES 8 ss.] cf. Tertull. Apolog. c.21 (I pag. 203): dehinc ordinatis eqs. (Cyprian. pag. 30, 14 ss.) 10] Dan. 7, 13; cf. Cyprian. pag. 92, 17. 17-368, 11] Nouum Testament. extra canonem receptum coll. Hilgenfeld, ed. 2, fascic. IV, \'Petri et Pauli praedicatio\', pag. 58,7; 64. ) [*](BBHSPV] 1 et producere S 2 uinclis H sedentes (tert. e ex i m. 2) R 8 ad loc. Isaiae cf. Roenschium pag. 551 4 carcere* (s er.) B in tenebris sederemus R post tenebris repetit inclusi V 6 mali Volkmatmm, obsertl. misc. 1872 pag. 14 uinclis H in luce sapientia S, insipientiae, om. in luce P 7 hereditate H 8 Ordinato H, Post ordinata P suis om. HlV; cf. ad pag. 332, 13 euangelii R, euangelia BPV, euangelica S, euangelio H 9 circumdedit V nube V cumque] seque V 10 quinquagesimo R, quadragern\'simo V 11 et om. S ut om. HV 12 et addidi ex Epit. et pag. 312, 11 uetustum] cf. ad pag. 312, 11; 313, 16 14 facientes om. H ipsi in] ipsius H, ipsi S nomen H 15 et] ac H pAene B3 miracula] miracula fecerunt H qua V descendens BHtS 16 qua BSPV ratio] traditio B 17 aperuit illis B 18 romam H im P 19 memoria HV 20 breue tempus] magisterium P )

tum fore ut corporibus

suorum uescerentur et consumerent inuicem, postremo ut capti uenirent in manus hostium et in conspectu suo uexari acerbissime coniuges suas cernerent, uiolari ac prostitui uirgines, diripi pueros, allidi paruulos, omnia denique igni ferroque uastari, captiuos in perpetuum terris suis exterminari, eo quod exultauerint super amantissimum et probatissimum dei filium.

itaque post illorum obitum, cum eos Nero interemisset, Iudaeorum nomen et gentem Vespasianus extinxit fecitque omnia quae illi futura praedixerant.

Confirmata sunt ut opinor quae falsa et incredibilia putantur ab iis quos uera caelestium litterarum doctrina non inbuit. sed tamen ut refellantur a nobis etiam illi qui nimium non sine malo suo sapiunt rebusque diuinis fidem detrahunt, argumentis quoque illorum coarguamus errorem, ut tandem aliquando peruideant ita fieri oportuisse, sicut nos ostendimus factum.

et quamquam aput bonos iudices satis habeant firmitatis uel testimonia sine argumentis uel argumenta sine testimoniis, nos tamen non contenti alterutro sumus, cum subpetat [*](EPITOME c. 22-25] c. 45. 22-369, 5] c. 45,1. ) [*](BBHSPV] 1 mitteret P 3 sitimque HV confectos obsideret] con- v sederet V dum H foret V 4 consumerent (v ». e. ur add. m. 2) R se (add. s. I. B3) inuicem BSP 5 manibus B 6 aceruissime Bx (corr. B1) PV, acseruissimae H 7 paruulos om. V 8 ferro ignique R, igniq: ferroque H 9 suis om. P 10 amatissimum Hilgenfeldius ed. I pag. 66, amantissimum uulgarem formam superlatiut nominis amandus interpretatwr Roenschius, Itala u. Vulg. pag. 456 ret probatissimum1 P1 probantissimum H 11 post cum 2 uel 3 litt. eras. H n**ero (um er.) B interemississet H 12 uespessianus Rt, uespassianus H extincxit H 13 praedixerunt V 14 ut om. B1 (s. I. B3) PV 15 iis B, his cett. quod H quos uera om. V 16 refellaWtur B1, repellantur S illi] ii B 17 non sine om. R fidem] eidem V detrahant V 18 errore S 19 pernideant] pueri* (i uel s er.) uideant H, perruMeant P5, credant V sicut — factum om. H 20 iudices bonos V habeant (nt in ras. ex m ?) B 21 argumenlmenta sines H 22 alterutro ∗sumus ex alterutpossumus S sum (\' i. e. us m. 2) S suppetant H )

negant fieri potuisse ut naturae inmortali quicquam decederet, negant denique deo dignum ut homo fieri uellet seque infirmitate carnis oneraret, ut passionibus, ut dolori, ut morti se ipse subiceret — quasi non facile illi esset ut citra corporis inbecillitatem se hominibus ostenderet eosque iustitiam doceret, siquidem id uolebat, maiore auctoritate ut professi dei —:

tunc enim cunctos fuisse praeceptis caelestibus parituros, si ad ea uirtus ac potestas dei praecipientis accederet.