Divinarum Institutionum

insecuta est igitur huiusmodi religiones iniustitia et inpietas, sicuti fuerat necesse. desierunt etenim uultus suos in caelum tollere, sed deorsum mentes hominum depressae terrenis ut religionibus, sic etiam bonis inhaerebant.

secutum est discidium generis humani et fraus et nefas omne, quia spretis aeternis atque incorruptis bonis, quae sola debent ab homine concupisci, temporalia et breuia maluerunt maiorque hominibus ad malum fides fuit, qui prauum recto, quia praesentius fuerat, praetulerunt.

sic humanam uitam prioribus saeculis in clarissima luce uersatam caligo ac tenebrae conprehenderunt: et quod huic prauitati congruens erat, postquam sublata sapientia est, tunc demum sibi homines sapientium nomen uindicare coeperunt.

tum autem nemo sapiens uocabatur, cum omnes erant: utinamque nomen illut aliquando publicum quamuis ad paucos redactum tamen uim suam retineret.

possent enim fortasse pauci illi uel ingenio uel auctoritate uel adsiduis hortamentis liberare populum uitiis et erroribus. sed adeo in totum sapientia occiderat, ut ex ipsa nominis adrogantia nullum eorum qui uocarentur appareat fuisse sapientem.

et tamen prius quam haec philosophia quae [*](AUCTORES 6 s.] cf. Quid. Metam. 1128 ss. § 8] cf. Cic. Tusc. V 3,7. ) [*](B(G)BHSPV] 1 post diis excidisse suis inanibus (ef. V 12, 13) uel simile existimo, (his) diis Schoellius corporbus sic H, corporibus V quaesiuerunt H 2 omne corpus B huhrs mundi S 3 religionis HP1, -is in -es corr. P3 et inpietas om. R sicut H 4 enim BSHP suos (pr. s add. m. 3) P sed] et B muntes Bac a Meutes incipit codicis G pag. 72 (41) paene tota lecta 5 hominis P religionibus P3 6 inheserunt (a s. I. eras., quod add. m. 2) B, [heserunt] G 7 omne om. H, omnes (exp. m. 3) P sjhtis (c cr.) S, sptis (i. e. spertis) Y 8 temporalia] corporalia H 9 maior H malum] prauum H fidew P; impetus Heumannus 10 recti5 ex rectu S1 quia] quoniam S praesentium B, presentis H 11 uersata II 12 cõ | praehenderunt (a del. m. 3) B huic V3 13 erit R1 tum (scd m ex uc B3) BS homi - esapientium (corr. m. 2) V 14 sapientiae B, s[a]pie[ntiae] G tu ( ̃m. 2) H 15 utinam II 16 aliquando om. H ad] apud H 17 retinere*t (t final. ras. ex N) B 18 uel adsiduis hortamentis om. R alt. uel om. H a uitiis P 19 occiderant V 20 adrogantia] adroganti adsumtione R uocaretur GH 21 et] sed V quaeque V ) [*](18* )

o miserum calamitosumque saeculum, quo per orbem totum septem soli fuerunt qui hominum uocabulo cierentur! nemo enim potest iure dici homo nisi qui sapiens est.

sed si ceteri omnes praeter ipsos stulti fuerunt, ne illi quidem sapientes, quia nemo sapiens esse uere iudicio stultorum potest.

adeo ab iis afuit sapientia, ut ne postea quidem increscente doctrina et multis magnisque ingeniis in id ipsum semper intentis potuerit perfici ac ueritas conprehendi. nam post illorum septem sapientium gloriam incredibile est, quanto studio inquirendae ueritatis Graecia omnis exarserit.

ac primum nomen ipsum sapientiae adrogans putauerunt seque non sapientes, sed studiosos sapientiae uocauerunt. quo facto et illos qui temere sapientium sibi nomen asciue- rant, erroris stultitiaeque damnarunt et se quoque ipsos igno- .