Divinarum Institutionum

Lactantius

Lactantius. L. Caeli Firmiani Lactanti Opera omnia, Part I. Brandt, Samuel, editor; Laubmann, Georg, editor. Vienna: Gerold, 1890.

Recte igitur Zenon ac Stoici opinationem repudiarunt. opinari enim te scire quod nescias non est sapientis, sed temerarii potius ac stulti.

ergo si neque sciri quicquam potest, ut Socrates docuit, neque opinari oportet, ut Zenon, tota philosophia sublata est. quid quod non tantum ab his duobus euertitur qui philosophiae principes fuerunt, sed ab omnibus, ut iam uideatur iam pridem suis armis esse confecta?

in multas sectas philosophia diuisa est et omnes uaria sentiunt. in qua ponimus ueritatem? in omnibus certe non potest.

designemus quamlibet: nempe in ceteris omnibus sapientia non erit. transeamus ad singulas: eodem modo quidquid uni dabimus, ceteris auferemus. una quaeque enim secta omnes alias. euertit, ut se suaque confirmet, nec ulli alteri sapere concedit, ne se desipere fateatur: sed sicut alias tollit, sic ipsa quoque ab aliis omnibus tollitur.

nihilominus enim philosophi sunt qui eam stultitiae accusant. quamcumque laudauerisu eramque dixeris, a philosophis uituperatur ut falsa.

credemusne igitur uni se suamque doctrinam laudanti an multis unius alterius ignorantiam culpantibus?

rectius sit necesse est quod plurimi sentiunt quam quod unus. nemo enim de se potest recte iudicare: quod nobilis poeta testatur: [*](EPITOME 1-5] c. 26, 5s. 6 philosophiae principes] c. 26, 1. 7-15] c. 27. 1. 4. ) [*](BRP(-14)R(a 14)HPVj 1 zenon H, zeno cett. 2 sapientiaPI, corr.P3 temeraril1 HV 3 ac] ac et sic B neque nesciri H 4 zenon B, zeno cett. 5 tanta B 6 post sed s. I. et H 7 ut iam] ut iam ut B, ut P *uideatur (a ? er.) B iam om. B, recte ? ut eam uideamus iam pridem suis armis esse confectam Volkmannus, obseru. misc. 1872 pag. 13 8 omnia B 9 ponemus (e ex i) P3 in] et P1, corr. P3 10 in] et P1, corr. P3 11 singula Si H dauimus B 12 omnis RVl al(i)as B, alias ex alio pI\' 14 in sed sicut desinit Bp (rol. 59b), ab alias denuo incipit R (fol. 60a); de eis quae in fol. 59 b subscripsit is qui codicem suppleuerat recentiorem partem Rp significatam inserens, cf. Prolegomena alio pac, corr. m. 1 ? 16 eam (e in ras. ex eti ? m. 2) V stultiae B 17 credamusne H, credamne P 18 laudant H an] ac B, in H 20 enim eicit Volkmannus, obseru. misc. 1872 pag. 13 recte potest (corr. m. 2) V 21 ii(id)icare B nobis BVl, ras. et s. I. corr. V2 nobilis poeta testatur] nobiles poetae statuerunt H )

185
  1. itan conparatam esse hominum naturam omnium,
  2. aliena ut melius uideant et diiudicent
  3. quam sua.

cum igitur omnia incerta sint, aut omnibus credendum est aut nemini. si nemini, sapientes ergo non sunt, quia singuli sapientes esse se putant, si omnibus, aeque non sunt sapientes, quia singuli ab omnibus negantur esse sapientes.

pereunt igitur uniuersi hoc modo et tamquam Sparti illi poetarum sic inuicem iugulant, ut nemo ex omnibus restet: quod eo fit, quia gladium habent, scutum non habent.

si ergo singulae sectae multarum sectarum iudicio stultitiae conuincuntur, omnes igitur uanae atque inanes reperiuntur: ita se ipsa philosophia consumit et conficit.

quod cum intellegeret Arcesilas Academiae conditor, reprehensiones inter se omnium collegit confessionemque ignorantiae clarorum philosophorum armauitque se aduersus omnes: ita constituit nouam non philosophandi philosophiam.

eo igitur auctore duo philosophiae genera esse coeperunt, unum illut uetus, quod scientiam sibi uindicat, alterum nouum repugnans, quod eam detrahit. in his duobus generibus uideo discidium et quasi ciuile bellum:

sapientiam, quae distrahi non potest, in qua parte ponemus? si natura rerum sciri [*](EPITOME 7-13] c. 27, 1. 4. 13—187, 9] c. 27, 2 s. ) [*](AUCTORES 1 ss.] Terent. Heaut. III 1, 94 ss. ) [*](BBHPVJ 1 itan V cum Terent. codd. BDP, ita BRP cum Terent. codd. ACEF, itane H cum Teretú. cod. G conparata B 2 alienam H, aliena in ras. P et diiudicant bis VI, alterum del. et in priore a 8. I. in e corr. V1 3 suam BH 5 non1 P3 singuli* (s er.) B 6 sapientes] diuersa adfirmantes sapientes B, sapientes (alt. e ex i m. 2) R se esse H putent Bx, corr. B1 omnes (es ex ibus) B2 non om. V 8 uniuersii V2 iamquam V1 Sparti Parrhasius, spar- 1 se tiatae C; cf. VI10,19 sic rsel P3, sicjcorr. m. 2) V 9 iugulantur B 11 stultae P igitur om. P 12 ita se] ita esse B ipsa H, ipsam cett. e filosofiam B filosophiaconsumit (c s. I. m. 3) sic P 13 quod] ut H arcesilas R, archesilas B, archisilas H, archesilas PV; insequ. quoque locis arcesilas R, arches- uel archis- uel arcis- cett. academi*ae (c er.) B te 14 colligit V1 15 clarorum] c(la)rorum (te m. 3) sic B confilosophorum (exp. m. 3) P 17 eiOj V3 aucto(reduop)hil(o)sopbiae B esse cftperunt V 20 detrahi (e ex is B2) BP 21 ponimus H )

186
potest, haec tironum caterua interibit; si non potest, ueterani conficientur; si pares fuerint, nihilominus peribit dux omnium philosophia, quia distracta est: nihil enim potest sine interitu sibi esse contrarium.

si autem ut docui nulla in honiine potest esse interna et propria scientia ob fragilitatem condicionis humanae, Arcesilae manus uincit. sed ne ipse quidem stabit, quia non potest omnino nihil sciri.