Divinarum Institutionum

detracta enim diuitibus insolentia et iniquitate nihil intererit utrumne alii diuites, alii pauperes sint, cum animi pares fuerint, quod efficere nulla res alia praeter religionem dei potest.

putauit igitur se inuenisse [*](BBSHPVJ 1 tantum edd., etiam C, nisi quod etiam in ras. ex eodem etiam ut uid. (sed minime tantum fuerat) B3 3 conctipi B3 4 illi (sic corr. m. 2) S uni V, una cett. tantummodo ut P 5 uioris V1 uelint HP, uellit (exp. m. 2) V 6 nulla] ne illa H uehementius S h 7 moribus (corr. tn. 2) V quod] in quo P 8 admoueri S et om. H mu*torum (1 er.) H quae] q, VI, del. V2 9 iueL B3 pugnent V quae P1, I MJM quai P2, semper] se p est (corr. m.2) V 10 grauissime RSH se om. V1, k se 8. 1. V2 gesserint S, l ges ocessarunt (corr. m. 2) V 11 praeter** (ea exters.) B adulteriu H 12 et om. Vx, 8. I. t ac V2 propter** (ea er.) B eruenda* (s er.) BS, eruenda HPl V1, s 8. I. add. P3V2 14 nam] iam R in extra bis VI, pr. del. V2 15 monenti V1 ne om. P 16 adaequature P 18 pares] pares suos B 19 esse se] esse BH, \'selse P2, esse sed (exp. m. 2) V 20 insolentiS et iniquitatS\' (utroque loco - er., quod add. m. 2) B utrumnam H alii. (ante diuites) V 21 fuerit (~ m.2) S, fuerint (i ras. exu) H 22 igitur] ergo B inuenisse se P )

tulit autem Plato ante omnia frugalitatem, quae utique nulla est ubi proprii nihil habetur, tulit abstinentiam, siquidem nihil fuerit quo abstineatur alienum, tulit temperantiam, tulit castitatem, quae uirtutes in utroque sexu maximae sunt, tulit uerecundiam pudorem modestiam, si honesta et legitima esse incipiunt quae solent flagitiosa et turpia iudicari.

sic uirtutem dum uult omnibus dare, omnibus ademit. nam rerum proprietas et uitiorum et uirtutum materiam continet, communitas autem nihil aliut quam uitiorum licentiam.

nam uiri qui multas mulieres habent, nihil aliut dici possunt quam luxuriosi ac nepotes. item mulieres quae a multis habentur, non utique adulterae, quia certum matrimonium nullum est, sed prostitutae ac meretrices sint necesse est.

redegit ergo humanam uitam ad similitudinem non dicam mutorum, sed pecudum ac beluarum. nam uolucres paene omnes matrimonia faciunt et paria iungunt et nidos suos tamquam geniales toros concordi mente defendunt et fetus suos quia certi sunt amant et si alienos subieceris abigunt.

at homo sapiens contra morem hominum contraque naturam stultiora sibi quae imitaretur elegit et quoniam uidebat in ceteris animalibus officia marum feminarumque non esse diuisa, existimauit oportere etiam [*](EPITOME 21-252, 6] c. 33,5. ) [*](BBSHPV] 1 prCFsus P3 euerterit (sed i ex e B3) BSH quia] cum H 4 antea V fragilitatem Bx, corr. B3 5 proprium H 6 ni** fuerit (de ut uid. er., us m. 2) om. nihil, B quo V, qui B, quod BSHP abstinea*t (n er.) B, abstinetur V alieno B tulit castitatem (om. tulit) temperantiam qu*e (a er.) P 8 legitima (e ex i m. 2?) P 9 flagitiosae, om. et, H uirtutum P I, corr. P3 10 cum BRV adimit BP3 (pr. i ex e) proprietas rerum SH 14 ac s. I. B1, flet corr. B3 nepotes] perditi H 16 redigit R hominis B 18 matrimonia] moenia P - v 19 iungunt (i. e. -ter) S1, iungunt (i. e. -turj Sx1, coniurnlgunt H1, iunguntur edd. genia P concordi* (a er.) V 21 et om. V subieceris Woelrflinus, Archiu. lexicogr. et gramm. lat. IV 298; obieceris BBSH, adieceris P, obiecerit V 22 imitaretur (pr. i ex e m. 3 ?) P legit S, elegit (alt. e ex i m. 3) P 23 martum R 24 ac feminarum R mulierem Bl, corr. B3 )

nec uidit inpossibilia esse quae diceret et ex eo, quod adhuc in orbe terrae neque tam stulta neque tam sapiens ulla gens extitit, quae hoc modo uiueret.

Cum igitur in tanta uanitate ipsi philosophorum principes deprehendantur, quid illos minores putabimus? numquam sibi tam sapientes uideri solent quam cum pecuniae contemptu gloriantur. \'fortis animus.\' sed expecto quid faciant et quo ille contemptus euadat.

tradita sibi a parentibus patrimonia tamquam malum fugiunt ac deserunt et ne in tempestate naufragium faciant, in tranquillum se ultro praecipitant, non uirtute, sed peruerso metu fortes, sicut illi, qui cum timent ne ab hoste iugulentur, ipsi se iugulant, ut mortem morte deuitent.

sic isti unde possent gloriam liberalitatis adquirere, sine honore, sine gratia perdunt.

laudatur Democntus, quod agros suos reliquerit eosque pascua publica fieri passus sit. probarem, si donasset. nihil autem sapienter fit, quod si ab omnibus fiat, inutile est ac malum.

sed haec neclegentia tolerabilis. 20 quid ille qui patrimonium in nummos redactum effudit in mare? [*](EPITOME 7-12] cf. 34, 4. 17 s.] c. 34, 3. ) [*](BRSHPVj 2 gerere (pr. r ras. ex n) S, agere P et imperia snscih pere in mg. H2 itaque] tam P iis ( h m. S) R armac te quos V 3 ut] ut etiam B lanam et telam] et lanam telam R, retl lanam P * tela H iufautibus B gestatioues (alt. e ex i m. 3) P 4 ui»** (dit er.) R et V, om. cett. 5 sapiens] uana P 6 existit R, extiterit V edd. mundo S 7 ipsi om. SH, et ipsi P 8 minores om. S putabimus] putabimus qui H edd. 9 uirdclri S 10 fortis animus om. H faciat H, faciunt V quos H 11 contentus (alt. n ras. ex m) sic R matrimonia B\' (corr. B3) H 12 fugiaut ac deserant BI, corr. B* 13 faciunt F1 intra quillum V tranquillo SH uirtutes (exp. m. 3) P 14 fortis V ue* (c ? er.) S 15 rmortel B3 diuitent Hpac, corr. tn. 1 ? 16 posseut] putant SH libertatis B (id) sine honore Heumannus 19 sapienter — lieclegentia (20)] sapienter fit quod inutile sit ac malum si ab omnibus fiat . sed haec putanda est neglegentia H hominibus S 20 inutili P1, corr. P3 est] esse V lao. malum est P neglegentia SHPV 21 infudit H )

\' si tantus pecuniae contemptus est, fac illam beneficium, fac humanitatem, largire pauperibus: potes hoc quod perditurus es multis succurrere, ne fame aut siti aut nuditate moriantur.

imitare insaniam saltem furoremque Tuditani: sparge populo diripiendam. potes et pecuniam effugere et tamen bene collocare, quia saluum est quidquid pluribus profuit. Zenonis autem paria peccata quis probat?

sed omittamus id quod est ab omnibus semper inrisum: illut satis est ad coarguendum furiosi hominis errorem, quod inter uitia et morbos misericordiam ponit. adimit nobis adfectum quo ratio humanae uitae paene omnis continetur.

cum enim natura hominis inbecillior sit quam ceterorum animalium, quae uel ad perferendam uim temporum uel ad incursiones a suis corporibus arcendas naturalibus munimentis prouidentia caelestis armauit, homini autem quia nihil istorum datum est, accepit pro istis omnibus miserationis adfectum qui plane uocatur humanitas, qua nosmet inuicem tueremur.

nam si homo ad conspectum alterius hominis efferaretur, quod facere uidemus animantes quarum natura soliuaga est, nulla esset hominum societas, nulla urbium condendarum uel cura uel ratio, sic ne uita quidem satis tuta, cum et ceteris animalibus exposita esset inbecillitas hominum et ipsi inter semet ipsos beluarum more saeuirent. non minor in aliis dementia.

quid enim dici [*](EPITOME 9-25] c. 33, 6-8. 25—254,2] c. 34,2 (Anaxagoras). ) [*](BJtSHPVJ 1 an] ac S inquit om. SH in om. S 2 inmergar B 3 illum BP 4 potes codd. recent., Heumannus, potest C 5 es* (t er.) P succurre H 6 supra tuditani add. I dementium R2 7 post sparge a. I. pecuniam R2 diripienda V potes et] potest V eit B2 8 bene om. P 9 paria] propria SH probet Heurnanflus 10 hominibus H 11 coercendum V 12 an (eum) adfectum ? quo* (d er.) P 14 \'uel\' B3 1 cur 15 ruim1 P3 incussiones (corr. m. 2) R, cursiones V 16 arcenda V munumentis V 17 ornauit II quia* (d er.) II accipit H 18 omnibus istis P a*fectum (d er.) P phane V 19 quia V; quo nolui nosmet] nosmet ipsos BR tuemur B ad conspectu B 20 aufferretur B uide I tur B, uideamus V 21 quorum V 22 condidarum sic V sta1 B* 23 et cum B et om. V 24 ipsi** B, si H semet P3, 25 alias B7 )

Xenophanes dicentibus mathematicis orbem lunae duodeuiginti partibus maiorem esse quam terram stultissime credidit et quod huic leuitati fuit consentaneum, dixit intra concauum lunae sinum esse aliam terram et ibi aliut genus hominum simili modo uiuere, quo nos in hac terra uiuimus.