Divinarum Institutionum

quid si aliquid inuestigare possent? sunt enim tam stulti in adseuerando quam inprobi in quaerendo, cum neque inuenire quicquam possint nec defendere, etiamsi inuenerint.

nam si uerum uel fortuito uiderint, quod saepius contingit, committunt ut ab aliis id pro falso refellatur. non enim descendit aliquis e caelo qui sententiam de singulorum opinionibus ferat.

quapropter nemo dubitauerit eos qui ista conquirant stultos ineptos insanos esse.

aliquid ergo Socrates habuit cordis humani, qui cum haec intellegeret non posse inueniri, ab eiusmodi quaestionibus se remouit, uereorque ne in eo solo. multa enim sunt eius non modo laude indigna, sed etiam reprehensione .

dignissima, in quibus fuit suorum simillimus. ex his unum eligam quod ab omnibus sit probatum. celebre hoc prouerbium Socrates habuit: quod supra nos, nihil ad nos.

procumbamus igitur in terram et manus ad praeclara opera nobis datas conuertamus in pedes, nihil ad nos caelum, ad cuius contemplationem sumus excitati, nihil denique lux ipsa pertineat.

(at) certe uictus nostri causa de caelo est. quodsi hoc sensit, non esse de rebus caelestibus disputandum, ne illorum quidem rationem poterat conprehendere quae sub pedibus habebat. quid ergo? num errauit in uerbis? ueri simile non est, [*](EPITOME 14 s.] c. 82, 3. ) [*](AUCTORES § 10] Minuc. Fel. c. 13,1. ) [*](BRSHPV] 1 indigni H, 1n\'genii P1 consequuntur SPV 2 quid si] quasi H enim om. V rtam! P3 3 inquirendo H, quaerendo (ae ex i m. 3) P inueniri V 5 uero Pac fortuitu P contigit P1 (corr. P3) V committunt om. H 6 discendit V 7 e] § S, ae Pac (a expuraac. PI\') V, de H opinibus R, opibus S quipropter (a m. 2) V 8 inquirant Heumannus ineptos (i ex e m. 3) P 9 socratis (i ex e) B* 10 haec om. S 11 quaesitionibus R uereor*** (que er.) B, uereorquae SPar (a er.) ne om. S solo] loco R 12 eius non] quae non S, quae H II reius (i. e. r et n expunx. m. 2) V digna RP 13 suorum] ceterorum Heumannus ex] et F1 hiis P 15 socratis (i ex e) B7 nihil in mg. P3 Cnos! Ps 17 data RP caelum] in caelum B 18 su*mus (m er.) R ipse Pl, corr. P3 pertiat V at addidi 19 uictus] O uita aic B 21 potuit P sub pedibus] superius P 22 quid (sic corr. m.2) V num] nunc H num erauit (corr. m. 2) P, numerauit V errauerit B )

quis enim non sentiat hunc mundum tam mirabili ratione perfectum aliqua prouidentia gubernari, quandoquidem nihil est quod possit sine ullo moderatore consistere?

sic domus ab habitatore deserta dilabitur, nauis sine gubernatore abit pessum et corpus relictum ab anima diffluit, nedum putemus tantam istam molem aut construi sine artifice aut stare tamdiu sine rectore potuisse.

quodsi publicas illas religiones uoluit euertere, non inprobo, quin etiam laudabo, si ipse quod est melius inuenerit. uerum idem per canem et anserem deierabat. o hominem scurram, ut ait Zeno Epicureus, ineptum perditum desperatum, si cauillari uoluit religionem, dementem, si hoc serio fecit, ut animal turpissimum pro deo haberet!

quis iam superstitiones Aegyptiorum audeat reprehendere quas Athenis Socrates auctoritate sua confirmauit? illut uero nonne summae uanitatis, quod ante mortem familiares suos rogauit, ut Aesculapio gallum quem uouerat prosecarent?

timuit uidelicet ne aput [*](EPITOME 1 s.] c. 32, 4 religio - repudiauit. 10 s.] c. 32, 4. 16—18] c. 32, 4 s. ) [*](AUCTORES 10 s.] cf. Theophil. ad Autol. 118 A (cf. Tertull. Apolog. c. 14). 11 s. scurram — Zeuo] Cic. de nat. deor. I 34, 93 (cf. Miuuc. Fel. c. 38, 5). § 16 s.] cf. Tertull. Apolog. c. 46 (pag. 281 s.). ) [*](BRSHPVJ 1 nimirum] enim mirumi m. 1, e et pr. m del. tIł. 2, tert. i eras., P sentit B1, corr. B\' minimae P1, a del. P3 2 aperti F1 3 burnClmundum H1 4 quid F1 5 consisteret S sic (exp. Mt. 1 ?) P ab] sin° in ras. ex 2 uel 3 litt. B2, ad P1, corr. P2 6 delabiturP abiit HPar (alt. i er.) pessu* 8 7 relictum] et relictum H ab om. BRV defluit F necdum P, nondum F1 tantum F 8 constare H potuisse] fuisSe H 9 publicarsl H1 10 melius (e ex i m. 2 ?) P 11 carnem BarVl, r exputIX. FJ anseram vac deferebat R, deierebat S o om. P scurra muta id zenoni epicurus H scrurram V 12 iSieno B3 post perditum eras. ineptum perditum ut uid. B disperatum P 13 sic B 14 qudsj B3 15 socrates (e ex i m. 3) athenis P an Atheniensis ? 16 sua om. HIPV est uanitatis B 17 rogitauit F aewculapio V3 callum V 18 uocau**rat (it er.) V prosecarent B, prosecrarent R, II iu consecrarent S, secarent H, prosacrarent P1, proseorarent pa\'t procrarent (corr. m.l) V; prosecari Tertull. I. c.; cf. Epit. 32, 5; Inst. IV 27,5 rhadamantum B, radamanthum RP, rhadamanthum (r add. m. 2) S, radamaWthum F )