Divinarum Institutionum

illut enim sic adsumptum est, tamquam necesse sit omnem hominem natum inmortalitate donari. quod igitur erit.

discrimen uirtutis ac sceleris, si nihil interest utrumne Aristides [*](EPITOME 6 (diuinae litterae)] c. 81, 6. ) [*](AUCTORES 12] Consol. frg. 15. ) [*](B(G)RSHPV] 1 meliorem] leuiorem V quam om. G 2 alrl\'atura Ps est] sit P 3 animiOj V 4 carente] pereunto BG argutae BarG uidentur] uidebatur locutus est SII 5 esset, H, esse om. V possit (i ex e m. 2) H hoc om. V 6 aut om. SH 7 adfeci B 8 aut eum om. B, [a]utem (s. Z. u fuerat) G feliciter om. BGP, felititer (~ er., c m. 2) V feliciter fuerit linea del. et supra feliciter scr. fuerit R7 10 in f[ue]rit sua mer desinit codicis G pag. 61 (87), sequitur pag. 62 (88), cuius in uerss. 1—7 paene omnia, in 8-19 perpauca legebantur 11 consolationem pi, m del. P3 incolere (pr. e ex o m. 2) V 12 impiorSl H2 praedicarit, BG nou S 14 scelere H 15 tenebris B 17 laeui Bl, a del. B3 18 labsu (b ex p) B3 twent sui similem BSH 19 peruolaret (t ? er.) B, prouocari P wcioutia (corr. m.2) V superior RI, superiore V1 20 asumptum B necesrsel B* 21 igitur] autem Vin mg. i igitur V2 22 ac] et R si] sint V1 ) [*](lYnn. uct. I. ) [*]( 16 )

si quis igitur nos roget utrumne bonum sit mors . an malum, respondebimus qualitatem eius ex uitae ratione pendere. nam sicut uita ipsa bonum est, si cum uirtute uiuatur, malum, si cum scelere, sic et mors ex praeteritis uitae actibus ponderanda est.

ita fit ut si uita in dei religione transacta sit, mors malum non sit, quia translatio est ad inmortalitatem: sin aliter, malum sit necesse est, quoniam ut dixi ad aeterna supplicia transmittit.

quid ergo dicemus nisi errare illos qui aut mortem adpetunt tamquam bonum aut uitam fugiunt tamquam malum? nisi quod sunt iniquissimi, qui pauciora mala non pensant bonis pluribus.

nam cum omnem uitam per exquisitas et uarias traducant uoluptates, mori cupiunt, si quid forte iis amaritudinis superuenit, et sic habent, tamquam illis numquam fuerit bene, si aliquando fuerit male. damnant igitur uitam omnem plenamque nihil aliut quam malis opinantur.

hine nata est inepta illa sententia, hanc esse mortem quam nos uitam putemus, illam uitam quam nos pro morte timeamus: ita primum bonum esse non nasci, secundum, citius mori.

quae ut maioris sit auctoritatis, Sileno adtribuitur. Cicero in Consolatione non nasci inquit longe optimum nec in hos scopulos incidere uitae, proximum autem, si natus sis, quam primum tamquam [*](AUCTORES 19 s.] cf. Cic. de rep. VI 14; Euripid. Polyid. frg. 639 Nauck. 21 s.] cf. Cic. Tusc. I 48, 114. 22] Consol. frg. 11. ) [*](B(G)RSHPV] 1 fallaris P utrumDe cato an1 (ne — an tn.3) catilina B catillina GRH haec B1, corr. B3 2 repugnantia B\' ( a B3) H \'raerum JB1 sententiamque B 3 interroget BHP 5 sicut (~ add. et t del. m. 3) P ipsa uita B uiuatur] utatur B 7 ponderatada1 B\' post ita eras. ut P 8 mors] mors bonum sit H 9 si V aliter] autem P quoniam] quia H ad aeterna ut dixi SH 10 aeternam P1, m del. Ps 11 aut. P 12 aut] au H tamqu(am) B 18 qui* P 14 traducunt RS 15 iis BPJW, his BSHParV 17 damnat R omnem — opinantur] omnem bonis plenam quam solis rmalis1 (s. I. m. 2) opinantur P plenamque (1 in rtu. ex eod. 1 ? m. 3) B 18 opinantur R 19 pr. \'quaml V* 20 ita] sit1 itarq;1 (t et q; m. 2) R 21 sinelo P 22 in] sic in SH r923 optimum est H hos] huius H uitam R proximus B 24 quam] l quam quia (corr. m. 2) V )

quaero igitur cui esse optimum putet non nasci, cum sit nullns omnino qui sentiat: nam ut bonum sit aliquid aut malum, sensus efficit.

deinde, cur omnem uitam nihil esse aliud quam scopulos et incendium putauerit: quasi aut in nostra fuerit potestate ne nasceremur aut uitam nobis fortuna tribuat, non deus, aut uiuendi ratio quicquam simile incendio habere uideatur.

non dissimile Platonis illut est, quod aiebat se gratias agere naturae: primum quod homo natus esset potius quam mutum animal, deinde quod mas potius quam femina, quod Graecus quam barbarus, postremo quod Atheniensis et quod temporibus Socratis.

dici non potest quantam mentibus caecitatem, quantos pariat errores ignoratio ueritatis. ego plane contenderim numquam quicquam in rebus humanis dictum esse delirius: quasi uero si ant barbarus aut mulier aut asinus denique natus esset, idem ipse Plato esset ac non illud ipsum quod natus fuisset.