Divinarum Institutionum

ignis quidem permisceri cum aqua non potest, quia sunt utraque inimica et si comminus uenerint, alterutrum quod superauerit conficiat alterum necesse est, sed eorum substantiae permisceri possunt: substantia. ignis calor est, aquae umor.

recte igitur Oaidius:

1. quippe ubi temperiem sumpsere umorque calorque,
2. concipiunt et ab his oriuntur cuncta duobus.
3. cumque sit ignis aquae pugnax, uapor umidus omnes
4. res creat et discors concordia fetibus apta. est.

alterum enim quasi masculinum elementum est, alterum quasi femininum, alterum actiuum, alterum patibile. ideoque a ueteribus institutum est ut sacramento ignis et aquae nuptiarum foedera sanciantur, quod fetus animantium calore et umore corporentur atque animentur ad uitam.

cum enim constet omne animal ex anima et corpore, materia corporis in umore est, [*](dUCTORES 1] infra u. 15; Horat. epist. I 12,19. 12 ss.] Metam. I 430 ss. 18—20] cf. Varro de ling. lat. V § 61 (ignis et aqua-nuptiis eqs.). B(G)RpHPV] 1 discordiM (aa ex ad tM. 2 ?) V 2 stare B heracletus H 3 in* ex ini B w. 1 uel 2, igni B\', igne HF 4 utea B1, ute rque* B2, correctio- !Mm renouauit B3 5 igne P potuisset edd. 6 est] et B 7 qui quidem H misceri P 8 utraq. (raq. add. m.2) V ueneriwt H2 9 superauit P conficiant (sic) — possunt euan. restituit V2 10 malim subst. (enim), Thilo 〈autem〉, Schoellius et Hartelius <si) subst. atqueumor B1, a∗qu⌜a⌝e⌜h⌝umor B2 12 ubi J! temperitpj F 13 a Cuncta incipit codicis C pag. 34 (117) paene tota lccta 14 ⌜aquae⌝ P2 pugnans JB, repugnans H *umidus (xh er., quod add. m.2) B, sic saepius, uel h s. l. eras., ujmidus (m add. Mt. 2) P omnis F 15 res creat] recreat HP concordia] haec concordia H fetibus] reb. B\', coiT. B3 16 elementum OM. B1 (post quasi s. l. ctdd. B3) C 17 femi⌜ni⌝num H2 18 sacramentum B, sacrament[um] C 19 foedere B\' (CMV. B3) C sanciatur B1GP1, corr. B3P2? colore B1corr. B3 cortpOjrentur V2 21 anima] anima∗ (e er.) P materiae CP\', e /!tt. expunx. P2 corporis \'u umore om. C in umore innumerae J?\', part. ras. corr. B3, in more P ) [*]( xvim. Ltet. 1. ) [*]( 10 )

exulibus quoque igni et aqua interdici solebat: adhuc enim nefas uidebatur quamuis malos, tamen homines supplicio capitis adficere.

interdicto igitur usu earum rerum quibus uita hominum constat perinde habebatur, ac si esset qui eam sententiam exceperat morte multatus. adeo duo ista elementa prima sunt habita, ut nec ortum hominis nec uitam sine his crediderint posse constare.

horum alterum nobis commune cum ceteris animalibus est, alterum soli homini datum. nos enim quoniam caeleste atque inmortale animal sumus, igni utimur, qui nobis in argumentum inmortalitatis est datus, quoniam ignis e caelo est; cuius natura quia mobilis est et sursum nititur, uitae continet rationem.

cetera uero animalia quoniam sunt tota mortalia, tantummodo aqua utuntur, quod est elementum corporale atque terrenum. cuius natura quia mobilis est ac deorsum uergens, figuram mortis ostendit. ideo pecudes neque in caelum suspiciunt neque religionem sentiunt, quoniam ab his usus ignis alienus est.

unde autem uel quomodo deus haec duo principalia, ignem et aquam, uel accenderit uel eliquauerit, solus potest scire qui fecit.

Consummato igitur mundo animalia uarii generis, dissimilibus formis, et magna et minora uti fierent imperauit. et facta sunt bina. id est diuersi sexus singula, ex quorum fetibus [*](EPITOME 23 -147, 1] c. 22, 2 terram — animalibus. ) [*](B(G)RpHPV] 1 m calore] incolare H calore[m] C quos] quod JB.P, quo[d] C 2 umores P, humori⌜s⌝ V2 f⌜o⌝uerit H2 3 co⌊rporari⌋V2 ignis B 5 tamen ont. P adfligere BF, nd[f](li)gere[m] C 6 pro usu earum rerum hoc [sua.rum rermn] G 8 adeo BV, adeos JP, adο̃/ F\' sunt prima B 9 crediderint (alt. i ros. ex u) V 10 animantibus B est et H 13 in est datus desinit codicis G pag. 34 (117) 14 quia] o -quoniam H sursum (b w. 3) B 16 quod elementum est utuntur cor- =D porale B 17 immobilis (n M. 3) J?, mollis P 18 suscipiunt Vac 19 ab oHt. H his] an iis ? 20 quomodo deua] quomod sic H princip⌜alia P2 21 liquauerit P 23 consumpto P uariis (s ex i Mt. 1 ?) B 24 ut BR )

ita rebus omnibus mirabili discriptione compositis regnum sibi aeternum parare constituit et innumerabiles animas procreare, quibus inmortalitatem daret.

tum fecit sibi ipse simulacrum sensibile atque intellegens id est ad imaginis suae formam, qua nihil potest esse perfectius: hominem figurauit ex limo terrae; unde homo nuncupatus est, quod sit fictus ex humo.

denique Plato humanam formam θεοειδῆ esse ait, et Sibylla quae dicit:

1. είϰών ὲστ\' ᾰνθρωπος ἐμὴ λόγον ὀρθὸν ἔχουσα
.

de hac hominis fictione poetae quoque quamuis corrupte, tamen non aliter tradiderunt: namque hominem de luto a Prometheo factum esse dixerunt. res eos non fefellit, sed nomen artificis.

nullas enim iitteras ueritatis attigerant, sed quae prophetarum [*](EPITOME 6-10] c. 22, 2 tum — figuratum 16 s. (Prometheo)] c. 20, 12. ) [*](AUCTORES 2-4] cf. Cic. de legg. 18, 25 (pecudes - procreatas). ss. ad - formam] cf. Gen. 1,27. 11] de rep. 501 B (θεοειδές). 13] VIII 402. ) [*](EXPILATORES 3-5] Isidor. orig. XII 1, 7. 10 s. unde-humo] Isidor. orig. XI 1,4; de differ. rer. XVII 47: rationem autem humani corporis singulorumque membrorum differentiam Lactantius siue plerique auctorum ita definierunt dicentes: homo dictus est ab humo. (Isidor. hunc potius locum quam illum qui est in libro de ira diu. c. 10, 43 spectare uidetur.) ) [*](BRpHPV] 2 deus OM. P elementa F hominibus RV edd. homini esse H 3 uestitutu (ṭụ̃ in ras. Mt. 2) sic F 4 ⌜ut⌝ P2 iubarent H Mnd,t!, V2 5 omnibus rebus P descriptione BHV, discretione R 6 patrare B et] eo B 7 procreari H inmortaJita\'te (⌜ta⌝ et add. Mt. 2) F dedit V 8 ipse sibi H 9 perfecttus B1? 10 e Rest OM. B 11 factus HP1 (corr. P3) humo] limo F 12 OsoEtof; edd., theoiden JBF, ΑθЄOIAHN R, theonid? H, theo i den P esse ait] adserit B 13 HKON- ΔΙCΙΑΝθΡΠΟCЄMЄ AOrONOPeONeKOrCA J3, ΙΚΩΝЄCI ANePQMOC £MHx AOrONOPeON €KOrCA J!, icon est imtroposem elogonor tonyeusan 77, IKNЄCI ANTPQnoC €MH AOrON . OP eON eXorCA P, ЄΙΚΩΝЄΠΛΜ epQnoC CM//HAO rONOP//0 ONeXOrCA V interpretationes lat. in R et P 14 Snctione H quo*que (d er.) H corrutpjte P2? 16 fictum R, recte ? ⌜eos⌝ V2 ) [*]( 10* )

quid enim opus fuit hominem de luto fingi, cum posset eadem ratione generari qua ipse Prometheus ex Iapeto natus est? qui si fuit homo, generare hominem potuit, facere non potuit: de diis autem illum non fuisse poena eius in Caucaso monte declarat.