Divinarum Institutionum

ubi nulla uis adhiberi potest religioni, ubi nihil quod uiolari possit apparet, ubi sacrilegium fieri non potest. quidquid autem oculis manibusque subiectum est, id uero quia fragile est, ab omni ratione immortalitatis alienum est.

frustra igitur homines auro ebore gemmis deos excolunt et exornant, quasi uero ex his rebus ullam possint capere uoluptatem.

qui usus est pretiosorum munerum nihil sentientibus? an ille qui mortuis? pari enim ratione defunctorum corpora odoribus ac uestibus pretiosis inlita. et conuoluta humi condunt qua deos honorant, qui neque cum fierent sentiebant neque cum coluntur sciunt; nec enim sensum consecratione sumpserunt.

non placcbat Persio quod aurea. uasa templis inferantur, superuacuum putanti esse inter religiones quod non sanctitatis, sed auaritiae sit instrumentum.

illa enim satius est deo, quem recte colas, inferre pro munere

1. compositum ius fasque animo sanctosque recessus
2. mentis et incoctum generoso pectus honesto.

uerum illut ridicule subdidit, hoc esse aurum in templis, quod sint Veneri donatae a uirgine pupae; quas ille ob minutiem fortasse contemserit.

non uidebat enim simulacra ipsa et effigies deorum Polycleti et [*](EPITOME 5-12] c. 20, 7. ) [*](AUCTORES 17 s.] II 73 s. 20 s.] 11 69 8. ) [*](B(G)RSHPV] 1 ibi (ante ergo) ras. ex ubi R 2 uis] nauis F adhibere Bac 3 uM (corr. w. 2) J! 5 deos ante homines B 6 tCjbore P gemmis] egetemmis J!\', et gemmis corr. R2 7 capere possint P qui=B, quis SP edd. usus B\' 8 praetiosior* j (!! ? er.) B illi B1, corr. B3 9 ac uestibus otK. V 10 inlita et] inlitant B2 quS (~er.) <S\', quia r 12 sensu H sumserunt B\' (p 8. l. ct(M. B3) R 13 superuacua SH putant J! 14 o <S)[a]nctitatis incipit codtCM C pag. 17 (11), cuius m uerss. 1—12 pleraque legebantur 15 siwt R2 instrumenta R illa] tum illa B 16 pro munere OMt. P 17 composita B, conposit[ae] C, compositos P animos BP, (a>[n]imos C recesus J!, recessos (b ex u ? m.2?) P 18 incoctum] m coetu B, [in]co[etu] 0 generosum JB<? pectu S honestum (y 19 sapientfque <S illut om. P 21 minutias B, minut[insj G, minutitiem FF 22 et] [M] G polycliti (pr. i ex e) B3, policliti S, polucliti H )

merito igitur etiam Renum stultitiam Seneca deridet. non inquit bis pueri sumus ut uulgo dicitur, sed semper: uerum hoc interest, quod maiora nos ludimus.

ergo his ludicris et ornatis et grandibus pupis unguenta et tura et odores inferunt, his opimas et pingues hostias immolant, quibus est quidem os, sed carens officio dentium, his peplos et indumenta pretiosa, quibus usus uelaminis nullus est, his aurum et argentum consecrant, quae tam non habent qui accipiunt quam qui illa dona-runt.

nec inmerito Dionysius Siciliae tyrannus post uictoriam Graecia potitus deos tales contempsit spoliauit inlusit, siquidem sacrilegia sua iocularibus etiam dictis prosequebatur.

nam cum Ioui Olympio aureum amiculum detraxisset, laneum iussit inponi dicens aestate graue esse aureum, hieme frigidum, laneum uero utrique tempori aptum.

idem auream barbain detrahens Aesculapio incongruens et inicum esse ait, cum Apollo pater eius inberbis adhuc esset ac leuis, priorem filium quam patrem barbatum uideri.

item pateras et exuuias et parua quaedam sigilla, quae simulacrorum protentis manibus tenebantur, detrahebat [*](EPITOME 8-11] c. 20, 7. 12-112, 6] c. 20, 8. ) [*](AUCTORES 5] frg. 121. § 16-20] Cic. de nat. deor. III 34,83s. (ad Lact. § 20 cf. Cic. § 84: potestatem — filio tradidit) et V&Ier. Maxim. I 1 cxt. 3 (ad Lact. § 16 cf. Val. M.: iocosis dictis prosequi). ) [*](B(G)RSHPV] 1 fidiei P ebur sic S 6 uer.Gj Fx 7 ornatibus J?, screna-tis P gradibus F punis P2, puppis F ungenta H 8 his] et P opimes R 9 *os (m er.) B, hos S carens V2 10 peplon B pretiosa] pr*etiosa (a er.) consecrant B usus otM. H 11 consecrant] conferunt B quae tam] quod tam \'in\' (N. l. w. 3) tUjSum (u in ras. tM. 3) B tam (t. e. tamen) F 13 uictoria P 14 io**cularibus B 15 o Batur nam cum incipit codicis C pag. 18 (12) paene tota lecta olimpio C, olympo R 16**amiculum B detraxisset P2 grMPsF 17 aureum R, aurum BGSHP, in ro.t. V2 tpmpori] pt tempori H 18 item BG, idem (supra d eras. t ?) P esculapio C 19 et otM. H inicum R, inimicum BarGSH, iniquum Pr eiust (&Ep. w. 2) P inbarbis G, inuerbis SP 20 leuis (u in ras. ex Q ? m. 3) B, lenis GRS 21 exubias GH, exsuuias R)

haec ille fecit inpune, quia rex et uictor fuit, quin etiam secuta est eum solita felicitas: uixit enim usque ad senectutem regnumque per manus filio tradidit. in eo igitur, quia homines sacrilegia uindicare non poterant, oportuit deos ipsos sui uindices esse.

at si humilis quid tale commiserit, huic praesto sunt flagella ignes eculei cruces et quidquid excogitare iratis ac furentibus licet. sed cum puniunt deprehensos in sacrilegio, ipsi (!

e deorum suorum potestate diffidunt. cur enim non ipsis potissimum relinquant ulciscendi sui locum, si eos posse aliquid arbitra-ntur?

quin etiam putant illorum numine accidisse, ut prapdones rerum sacrarum conprehensi tenerentur, et saeuiunt non tam ira quam metu, ne si deorum iniuriam non uindicauerint, in ipsos expetant poenae: incredibi!i scilicet. uanitate, qui nocituros sibi deos putent ob aliena scelera, qui ipsis a quibus uiola.ti spolia-tique sunt per se ipsos nihil nocere potuerunt. at enim saepe ipsi quoque in sacrilegos uindica.uerunt.

potpst id uel casu accidisse, quod aliquando, non semper, sed tamen paulo post quomodo id acciderit ostendam.

nunc interim quaero cur illi tot ac tanta sacrilegia in Dionysio non uindicauerint, qui non furtim, sed palam ludibrio deos habuit. cur [*]( 21 paulo post] c. 7, 7. 14 ss. ) [*](B(G)RSHPV] 1 illa S 2 esset \'et\' sic B iis scr, his B1GRSHV, dis corr. B3, hiis (exp. M. 2) P ultra H 4 qui S fuit OMt. P qui S eum] cum S 5 mana se C, manum R 6 filiorum (exp. Mt. 2) P homines quia P 7 at V, corr. R2, in ras. corr. P2, ac BR1SH, [ac] G, ad P\' 8 humiles jB\', corr. B3 quid] qui C, quispiam quid RS; ott quis ? conmiserit (n ea\' m) B3 9 aculei Bar 10 in sacrilegio deprehensos BG 11 difidunt C enim] etiam H 12 relincunt B1, relinqunt B2V1 (s. l. corr. V21), relinquunt C 13 qui P 14 sacrLajrum B2 in sacrarũ Jesinit codtCM C pag. 18 (12) tenebantur F seuiuunt F uon OM. II 15 ira V uindicarint S, uindicaueruat V 16 in OM. H ipso F exv pectant R1PV, exppttant (t. e. -tur) R2 poenas B\', corr. B3, paene jR\', -ne̢ R2, popnam P 17 putant F\' qui] pum B 18 nocere nichil <S\' 19 saepe MM. R ipse jR\' 20 quod om. P sed] sed si B 21 \'quo\'modo B2 22 illa HPV di\'0\'aysio B3 uindicarint SH, indicauerint r 23 pa*lam (u er.) R)

26\'uidetisne\' inquit comitibus suis naufragium timentibus \'quam prospera sacrilegis nauigatio ab ipsis diis inmortalibus tribuatur?\' sed hic fortasse a Platone didicerat deos nihil esse.