Divinarum Institutionum

quod quidem non fugit hominem nequam Sallustium, qui ait: sed nostra omnis uis in a.nimo et corpore sita, est: animi imperio, corporis seruitio magis utimur.

recte, si ita uixisset ut locutus est.

seruiuit enim foedissimis uoluptatibus suamque ipse sententiam uitae prauitate dissoluit. quodsi anima ignis est ut ostendimus, in caelum debet eniti sicut ignis, ne exstinguatur, hoc est ad inmortalitatem, quae in caelo est: et sicut ardere ac uiuere non potest ignis, nisi aliqua pingui materia teneatur in qua habeat alimentum, sic animae materia et cibus est sola iustitia, qua tenetur ad uitam.

post haec deus hominem qua exposui ratione generatum posuit in Paradiso id est in horto fecundissimo et amoenissimo: quem [*](EPITOME 23-158, 7] c. 22, 2. ) [*](AUCTORES 14] Catil. l. 2. ) [*](BRpHPV] 1 secunda H uero—uel ita om. H 4 constant|∗es (∗es ex tes Mt. 3) B, constant HP ex] de B 5 h.ts B 6 hominem B eaque .B\' (corr. J?\') H 7 animae B, animas H dominum B 8 tutijque V2 10 quo* (d er.) B quo quast, s. l. tamquam add. R temporalis H hoc B 11 ex] e H 12 imperet et V et diabolo PV, est et diabolo J!, om. B\', s. !. diabolo B3, est et ḍịạḅọḷọ H 13 salustium RPV 14 qui ait om.B\', qui addit add. B3 16 fofdLssimis V, foedissime (fed- RP) cett.; cf. IV 17, 21 se foedis libidinibus inmergerent; III 17, 35 tut-pissimae uoluptatis adsertor 17 dissoHuit, alt. 1 (M. B 18 ostendi P 20 et] nam B nisi in B 21 teneat (v t. e. ur odd. m. 2) F 22 est] et V qaae H 23 qua exposuit H 24 paradyso V, sic saepius orto R )

tum dedit ei certa mandata, quae si obseruasset, inmortalis maneret, si transcendisset, morte adficeretur. id autem praeceptum fuit, ut ex arbore una quae fuerat in medio Paradiso non gustaret, in qua posuerat intellegentiam boni ac mali.

tum criminator ille inuidens operibus dei omnes fallacias et calliditates suas ad deiciendum hominem intendit, ut ei adimeret inmortalitatem.

et primo mulierem dolo inlexit ut uetitum cibum sumeret, et per ea.m ipsi quoque homini persuasit ut transcenderet dei legem. percepta igitur scientia boni et mali pudere eum nuditatis suae coepit absconditque se a facie dei, quod antea non solebat.

tum deus sententia in peccatores data eiecit hominem de Paradiso, ut uictum sibi labore conquireret, ipsumque Paradisum igni circumuallauit, ne homo posset accedere, donec summum iudicium faciat in terra et iustos uiros cultores suos in eundem locum reuocet morte sublata, sicut sacrae uoces docent et Sibylla Erythraea, cum dicit:

1. οἱ δὲ θεὸν τιμῶντες ἀληθινὸν ἀέναόν τε
2. ζωὴν κληρονομοῦσι, τὸν αἰῶνος χρόνον αὐτοὶ
3. οἰκοῦντες Παράδεισον ὁμῶς, ὲριθηλέα κῆπον
.

operis huius parte tractabimus: nunc ea quae prima sunt explicemus. mors itaque secuta est hominem secundum dei sententiam, quod etiam Sibylla in carmine suo docet dicens:

1. ὰνθρωπον πλασθέντα θεοῦ παλάμαις άγίαισιν,
2. ὃν ἀ ὲπλάνησεν ὅϕις δολίως ἐπὶ μοῖραν ἀνελθεῖν
3. τοῦ θανάτου γνῶσιν τε λαβεῖν ἀγαθοῦ τε κακοῦ τε
.

sic facta est uita hominis temporaria, sed tamen longa, quae in mille annos prorogaretur. quod diuinis litteris proditum et per omnium scientiam publicatum cum Varro non ignoraret, [*](EPITOME 2 s.] c. 22, 5 tum — sententia 8 s.] e. 22, 5. ) [*](AUCTORES 5 ss.] VIII 260 ss, cf. I 40 s. ΟΙΚΟΥΝΤΗC F ΠΑΡΑΔΙCΟΝΩΝ B, ΠΑΡΑΑЄOION R, ΠΑΡΑΔЄICON P, nAA)CON F; Παράδεισον cum codd. retinui a Lact., ut uidetur, scriptum, παρδείσου codd. Theophili (sed oHt. όμω̃ς)e< Struuius, opusc. 7 62 coM?. Ora<\'. Sibyll. J 26 ЄΡΘΗΛЄ〈?〉Δ (post C littera foramine periit) JR, ЄPIONAЄA JR, HP!6HAHA V iscantheo paradissonomos protede acepon H interpretationes lat. in R (xMt mg.) et P. ) [*](BRpHPV] 1 in] tota in P cuius J3\', in ras. corr. B2 2 partem B tractabimus (b ex u nt. 3) exponemus, expunxerat tM. 2, puncta erasa, B tractauimus V 5 ΑΝΘΡΟΠΟΝΟΝ B, ΑΝΟΡΩΠΟΝ R, ΑΝΘΡΟΠΟΝ P, ΑΝΘΡΩΠΟΝ F πλασθέντα] ΠΑΛΔC B, nAACQHNTA V ΘЄOI F nAA- CMAIC P, HAAAMAtC V άγίαιν scripsi, Ar!€CC!N B, ATA!C!N R, A!T€- C!N P, ЄTЄCCЄIN (T M: t ut uid.) V; an άγναι̃σιν scribendum? cf. Sibyll. VIII 406 άγναι̃ς παλάμησι; in codd. Sibyll. recentiore interpolatione depra- uatis παλάμησιν Ev αὺται̃ς. in altera classe antiquioris memoriae totus uersus corruptus sic οὺράνιον ἃνθρωπον πλαθέντα Oeou παλάμησιν; Struuius 164 παλάpjxt; αὐται̃σιν Aatropon plasten tatheo palamestin H 6 ov x\' ἐπλάνησεν corruptum cum integrioris classis codd. Sibyll. HQV iam Lact. scripsisse uid.: ONKЄΠΛΑΑΝΗCЄN (-CIN P) BRP, ΚΑΙΠΑΑΝΘCЄN F, ὅντ\' ἐπλάνησεν (sic codd. quidam Sibyll., alii ὅν xat uel Sv oux πλάν.) uel ὅν iE πλάνησεν edd. quidam Sibyll. et Lactantii, fort. recte, ὅv xe πλάνησεν alii, sv πεπλάνηαεν tShttWMs, 3v γ\' Hartelius, 3v ὁ\' ἐπλ. ego conieci ANЄΘЄIN BRP, aegre retinuiut fort. o Lact. scriptum, ANЄΛΘΠΙΝ 7, ἀπελθει̃ν codd. Sibyll. VIII 261 et I 40 onoe (c nt. 2) planeonoRs donos epiemran aelemi H 7 OANA- ΤΟΥ R, ΘΑΝΑΤΟΙ P AAB€Nf ἀγαθου̃] ΑΤΑΚΘΟΥ KAKOI R, ΚΑΚΟΥC P TOrAANATOT rONCtNtC AABtNArAOO r KA) KAKOi r thu thacu ignosinthela uinacathotheca come H interpretationes lat. in R (tM mg.) et P 8 si\'C\' B3 uita V temporalia Pac, corr. m. 1 ?, temporalis H fort. recte, cf. Epit. 22, 5 9 prorogabatur B\', -retur corr. B3, propagaretur H, protpaga<retur V2 10 scieutia H non] ñ V2 )

aitenim, aput Aegyptios pro annis menses haberi, ut non solis per duodecim signa. circuitus faciat annum, sed luna, quae orbem illum signiferum triginta. dierum spatio lustrat. quod argumentum perspicue falsum est: nemo enim tunc millesimum annum trans-

gressus est, nunc uero qui ad centesimum perueniunt, quod fit saepissime, mille certe ac ducentis mensibus uiuunt. et auctores idonei tradunt ad centum uiginti annos perueniri solere.

sed quia ignorabat Varro cur aut quando esset uita hominis deminuta, ipse deminuit, cum sciret, mille et qua.drmgentis mensibus posse hominem uiuere.