Divinarum Institutionum

quid quod summa illa rerum potestas ac diuina uis ne semel quidem diuidi potest? quidquid enim capit diuisionem, et interitum capiat necesse est. si autem interitus procul est a deo, quia incorruptibilis [*](EPITOME 5-10, 13] c. 2, 5—8. 15-19] 2, 8 is — imnimum. ) [*](BRSWPVJ 1 ii edd., hii BR, hi SMPY uolunt multos B 2 inbeecillos B, sic, pariter inbeccillitas fere ubique, iubecilles (imb-, et alt. e ex o ? S) SMPV 7 solidum (exp. m. rec.) P 9 orbis (0 ex u) B 10 sunt] sint Rac, corr. R1 11 ad B, sic saepissime 12 patiantur P1, corr. m. ree. 13 habebant P™ pres〈cri〉ptam〈portion〉em B co(utiueate)odem B 14 (etiamdiisiplure)s B sunt S 15 aut (~ m. 2) S 16 quam] no in ras. ex quit S2 in eo] in co (exp. m. 2) R, in eo non M qua. M 17 rsi\' S2 si perfectus est] si perfectus est quia perfectus est M 18 u(on) B, an* PV, in utroque u ? er. (eo) B 19 sint necesse est] sint p omnia necesse est (p add. m. 2) R 20 tantum om. M 21 quid] qui M, quod P quod] quo V 22 uis] ius M 23 quicquid (c ras. ex d) R, sic saepe, quicquid SMPV et sic plerumque hi codd., quidquid ubique fere B, ubique G 23 interitum capiat necesse est quae euan. s. I. repet. B3)

deus ergo unus est, si nihil esse aliut potest quod : tantundem capiat potestatis: et ii tamen qui multos esse arbitrantur officia inter se dicunt esse partitos. de quibus omnibus suo loco disputabimus.

illud interim quod ad praesentem locum pertinet teneo: si partiti sunt inter se officia, eodem reuoluitur res, ut ex iis quilibet sufficere omnibus nequeat. perfectus igitur non erit qui cessantibus ceteris non potest omnia gubernare. ita fit ut ad regendum mundum unius perfecta uirtute opus sit quam inbecillitate multorum.

qui autem putat hanc tantam magnitudinem non posse ab uno regi, fallitur neque quanta sit uis ac potestas diuinae maiestatis intellegit, si existimat singularem deum qui facere mundum potuit, eundem regere non posse quem fecit.

at si concipiat animo quanta sit diuini huius operis inmensitas (eamque) cum antea nihil esset, tamen uirtute atque consilio dei ex nihilo esse conflatam, quod opus nisi ab uno inchoari perficique non potuit, iam intelleget multo facilius esse ab uno regi quod est ab uno constitutum.

dicat fortasse aliquis ne tabricari quidem tam inmensum opus mundi nisi a pluribus potuisse. quamlibet multos, quamlibet magnos faciat, quidquid in multis magnitudinis potestatis uirtutis maiestatisque posuerit, id totum in unum confero et in uno esse dico, ut tantum in eo sit istarum rerum, quantum nec cogitari nec dici potest.

qua in re quoniam et sensu deficimur et uerbis, quia neque tantam intellegentiae lucem pectus humanum neque explanationem tantarum rerum capit lingua mortalis, id ipsum [*]( 5 suo loco] c. 8 ss. EPITOME 23-10, 1] c. 3, 1. ) [*](BRSMpPV] 1 diuidi non possit potestas diuina P 2 nil P 3 et] at M ii edd., hii BR, hi SJfPV 4 (quib)us B 5 disputauimus BacPacV1 i iis edd., his C 9 post fit add. enim V m. recentiss. 13 mundum facere S 14 at* (q ? er.) V 15 eamque addidi 17 conflata SM inchoare R 18 intellegit B, intellegat R esse ab uno conglutinatione fissurae periit B 20 opus] hoc opus B mu(ndi n)isi B 24 \'il\'stanum (i m. 1 uel 2) B dici (alt. i in ras. ex o uel ii) B 25 deficimus (deficim\' S) SM 26 tantae M lucet M explanationum P1, corr. P2 27 rerum om. M )

uideo rursus quid e contrario dici possit, tales esse illos plures qualem nos uolumus unum. at hoc fieri nullo pacto potest, quod singulorum potestas progredi longius non ualebit occurrentibus sibi potestatibus ceterorum. necesse est enim ut suos quisque limites aut transgredi nequeat aut si transgressus fuerit, suis alterum finibus pellat.