Divinarum Institutionum

Lactantius

Lactantius. L. Caeli Firmiani Lactanti Opera omnia, Part I. Brandt, Samuel, editor; Laubmann, Georg, editor. Vienna: Gerold, 1890.

cuius rei haec ratio redditur, si famen ulla esse ratio in rebus uanissimis potest.

Hercules eo cum delatus esset famemque pateretur, aratorem quendam conspexit operantem ab eoque petere coepit, ut sibi unum bouem ueuderet. enimuero ille negauit fieri posse, quod spes sua omnis colendae terrae duobus illis iuuencis niteretur.

Hercules solita uiolentia usus, quia unum accipere non potuit, utrumque sustulit. at ille infelix cum boues suos mactari uideret, iniuriam suam maledictis ultus est, quod homini eleganti et urbano gratissimum fuit.

nam dum comitibus suis epulas apparat [*](EPITOME 10—85, 8] c. 18, 9. ) [*](AUCl\'ORES G s.] Ouid. Fast. I 395 s. ) [*](BRSHPVJ 1 nec] ne⌈c⌉ S, ne H 2 quit B, sic raro finxerunt (-r S) BSP 3 fincta BarH, facta S 4 sint. H ea] dea B, ate RI, eras. et res corr. R3 est] est res H 5 sic S qui⌈a⌉ H2 simili⌊t̃⌋ P2 babent B 6 placat equo] placitaequodisB, placat ⌊equo⌋ H2, placata equo P1 (placatã equo Pi) V rad⌊iis⌋ H2 hyperiona* (e er.) cintu P, hyperion accintuni V cinc⌊tum⌋ H2 8 hunc S quiral V2 inormis B 9 possit SH 10 lipsu, P1 11 lougi S 12 eyfemia B, eufemia RPV, eufenia SH aut V 15 si] nisi V nulla ParV 16 ratio om. PV, 18 patere P1, corr. P2 coepi P 19 enimuero om. B quod om. R 20 niteretur] maxime niteretur H hercule S 21 non potuit accipere SH utrosque H 23 maledicti⌊s⌋ H2V2 uultus V 24 cum H suis om. B appareat V )

85
dumque alienos boues deuorat, illum sibi amarissime conuiciantem cum risu et cachinnis audiebat.

sed postquam Hercoli diuinos honores ob admirationem uirtutis deferri placuit, a ciuibus ara ei posita est, quam de facto βούζυγον nominauit, ad quam duo iuncti boues immolarentur sicut illi quos abstulerat aratori, eumque ipsum sibi constituit sacerdotem ac praecepit, ut isdem maledictis semper in celebrandis sacrificiis uteretur, quod negaret se umquam epulatum esse iucundius.

haec iam non sacra sunt, sed sacrilegia, in quibus id sanctum ducitur, quod in aliis si fiat, etiam seuerissime uindicatur.

ipsius autem Cretici Iouis sacra quid aliut quam quomodo sit aut subtractus patri aut nutritus ostendunt? capella est Amaltheae nymphae; quae uberibus suis aluit infantem: de qua Germanicus Caesar in Arateo carmine sic ait:

  1. illa putatur
  2. nutrix esse Iouis, si uere Iuppiter infans
  3. ubera Cretaeae mulsit fidissima caprae,
  4. sidere quae claro gratum testatur alumnum.

huius capellae corio usum esse pro scuto Iouem contra Titanas dimicantem Musaeus auctor est, unde a poetis αὶγίοχος nominatur. ita quidquid est gestum in abscondendo [*](EPITOME 11-131 c. 18, 10. ) [*](AUCTORES 15 ss.] u. 165 ss. ) [*](BRSHPVj 1 amarissimi V 2 ca+chinnis (c er.) B, caccinnis H, caciunis PV 3 ob miratione S uirtutum B a ciuibus placuit. B 4 BOrzrrON R, BIZrGON B, ΒΟΥZΟΥΓΟΝ S, bozogon (g ex c m. 2) H, BOrzirON P, in mg. bouis iugum m. al., ΒΟΥZΓΓΟΝ V 5 iuncti duo S sic S abstuleriat (a in rus. ex un ? m. 2) B 6 sacerdote S at S praecipit Rx 7 hisdem (h s. I. B7) BSPV 8 negare P seu quam S iocundius (o ex u Rr) RP, sic saepe codd. excepto B, iucundum S, tum iucundum H 10 dr P1, in tng. ducitur m. post., dicitur V malim I 8 nindicetur 11 eretici S Cretici - aliud in mg. V2 12 amathae (corr. m. 2) B, amalthaeae RPac, amalathe H 13 numphae H quae uberibus — sic ait om. B quae] quod P1, corr. P2 de qua] unde H 15 illa] una codd. German. 16 uero SH 17 crete aere H, cre∗tae.ae (A er., w M. 2) V foedissima capra H 18 sidereque B quae om. H grato , 8. I. corr. 19 corio usum] curiosum H 20 museus BRSH 21 αὶγίοχος om. B, aegiochus RSV, egiocus H, aegiosus P iu] tum in H )

86
puero, id ipsum per imaginem geritur in sacris.

sed et matris eius mysterium idem continet; quod Ouidius exponit in Fastis:

  1. ardua iam dudum resonat tinnitibus Ide,
  2. tutus ut infanti uagiat ore puer.
  3. pars clipeos sudibus, galeas pars tundit inanes,
  4. hoc Curetes habent, hoc Corybantes opus.
  5. res latuit priscique manent imitamina facti,
  6. aera deae comites raucaque terga mouent.
  7. cymbala pro galeis, pro scutis tympana pulsant.,
  8. tibia dat Phrygios ut dedit ante modos
  9. .