Divinarum Institutionum

Quoniam reuelauimus mysteria poetarum ac Saturni parentes inuenimus, ad uirtutes eius et facta redeamus. iustus in regno fuit.

primum ex hoc ipso iam deus non est, quod fuit: deinde, quod ne iustus quidem fuit, sed impius non modo in filios, quos necauit, uerum etiam in patrem, cuius dicitur abscidisse genitalia, quod forsitan uere acciderit.

sed homines respectu elementi quod dicitur caelum totam fabulam explodunt tamquam ineptissime fictam, quam tamen Stoici ut solent ad rationem physicam conantur traducere. quorum sententiam Cicero de natura deorum disserens posuit.

caelestem [*](AUCTORES G] Schol. German.ad uerss. 318-320, p. 91,19 Breysig. 10] frg. II. 24] II 24, G4. ) [*](EXPILATORES 19. 22 s.] of. Isidor. orig. VIII 11, 32. 29. ) [*](RSHPVj 1 eique scripsi, idque C ■ 2 nocatur R, post uoeabatur hoc pcans del. S (cui) de LMuellerus caelo PV 3 uoeabatur P precans P 4 primum H, ⌊primus⌋ P /// ⌊e⌋amque (3 hastae ante e er.) P, terraque V 5 sacrauit edd. tota H his V, in ras. corr. F2 6 aglaosthenem R, aglaosthennen S, aglasthenen H, aglaosthẹenen P 7 ex] et RI, s. I. in R2 tytanas S, tithanas H 10 homine Rar Har SV, *omine* P subiugaret R 11 \'etiam1 P2 aquila II 12 ei om. II 13 euo S 14 occeania S, oceani H aut lacia R, aulatia S 15 parentis P1, corr. P2 18 denique V 19 uegauit. Hl abstulisse II 23 uolent II ratione V conatur II 24 caeleste S )

idcirco enim uirginem putant Vestam, quia ignis inuiolabile sit elementum nihilque nasci possit ex eo, quippe qui omnia quae arripuerit absumat.

Ouidius in Fastis:

1. nec tu aliud Vestam quam uiuam intellege flammam
2. nataque de flamma corpora nulla uides.
3. iure igitur uirgo est, quae semina nulla remittit
4. nec capit, et comites uirginitatis amat.

Vulcano quoque id potuit adscribi, (qui) quidem putatur ignis, et tamen eum poetae non absciderunt. potuit et Soli, in quo est natura et causa gignentium. nam sine Solis igneo calore neque nasci quicquam neque augeri potest, ut nulli alii elemento minus opus sit genitalibus quam calori, cuius fotu concipiuntur nascuntur sustentantur omnia.

postremo etiamsi ita sit ut uolunt, qui magis abscisum esse Caelum putemus quam omnino sine genitalibus natum? nam si per se gignit, non indigebat utique genitalibus, cum Saturnum ipsum procrearet: si uero habuit et a filio abscisa sunt, ortus rerum et natura omnis interisset.

quid quod ipsi Saturno non diuinum modo sensum, sed humanum quoque adimunt, cum adfirmant eum esse Saturnum, qui cursum et conuersionem spatiorum ac temporum continet eumque Graece id ipsum [*](AUCTORES 7 ss.] VI 201 ss. 24] de nat. door. II 25, 64. ) [*](EXPILA TORES § 5 s.] ibid. § 67 s. § 9J cf. ibid. § 30 s. ) [*](RSHPV] 1 altissimi amaetheriamque Par (tcrt. i cr.) V naturã, P2 igneamq:\'uę\' R\'- 2 uocare H, caeare P1, corr. P2 3 qune R egeat II 4 posuit P1, corr. P2 masculus P 5 diceret S 9 corpore II nulla om. S 10 iura II 12 qui quidem edd., quidem C, nisi quod \'e\'quidem Ri 14 colore II 16 minus Volkmannus, epist. gratul. p. G; magis C colori PH foetu S foitu con,cipiuntur V2 17 sustentatur H 18 abscissum R putem V 20 indiget, S genitalibus] genitalibus cum saturnalibus R 21 abscissa R 2:3 modum II quodquo H saturnum post adimunt R 25 temporis R contineret Cic. eumque — habere] qui deus graece id ipsum nomen habet Cic. ) [*]( XVIIII. Lact. 1. ) [*]( 4 )

haec Ciceronis uerba sunt exponentis sententiam Stoicorum; quae quam uana sit, cuiuis intellegere promptissimum est. si enim Saturnus Caeli est filius, quomodo potuit aut tempus e Caelo gigni aut Caelum a tempore abscidi aut postea tempus imperio spoliari a filio Ioue? aut quomodo Iuppiter natus ex tempore est? aut quibus annis saturari possit aeternitas, cui nullus est finis?