Divinarum Institutionum

nam si sit, non accipiat fata, sed faciat. — nunc ad illud quod omiseram redeo. in una itaque sola fuit continentior, cum eam deperiret, non uirtute aliqua, sed metu successoris.

quae formido utique eius est qui sit et mortalis et inbecillus et nihili, quippe qui potuit et tunc cum nasceretur extingui, sicut frater eius ante genitus extinctus est, qui si uiuere potuisset, numquam minori concessisset [*](EPITOME 17-20] c. 10, 3 s. ) [*](AUCTORES 3] Verg. Aen. XII 817. ) [*](BESHPV] 1 existere] existere I ideo (in fine uersus add. m. 2) nec optimus nec maximus B 3 uwna H semperstitio P quwe B3, qiwe (a er.) H post reddita s. I. ~ (i. e. est) R2, 4 ⌜i⌝sta R2* 5 perierantes B, peierantis R1SP1Vac, -cs R2P2Vpc 6 qui H, q⌊d⌋, (q ex q m. 2) V metuunt HPV, probat Hartelius 7 sint B est] sit SH 8 tollunt Sll per om. S 9 deierant SH deuoluantur SH 11 facta S1 Par 13 ipsi B1, corr. B2 illa R, ille S dicairtur B2 14 omnis R1V1 15 est] est cui est S 16 nam si sit] om. R, cum alius sit qui SH ante non s. l. cum R7 facta S Par V 17 quo∗∗diomiseram (mo er., 1 m. al.) R in] quod in B unam (exp. m. 2) V 18 eaih R deperirct] deperiret amaret B 19 utiquae bis, pr. eras., in altero a eras. B, utique ex itaque V 20 inbecillis (tert. i ras. ex u R) RS nihil RH nunc JB1 (corr. B3) H, tum R 21 extingueTet1 B- 22 tnumquam minori, V2 )

potuerunt igitur homines alium deum habere rectorem, si Saturnus non fuisset ab uxore delusus at enim poetae ista finxerunt. errat quisquis hoc putat. illi enim de hominibus loquebantur, sed ut eos ornarent quorum memoriam laudibus celebrabant, deos esse dixerunt. itaque illa potius ficta sunt quae tamquam de diis, non illa quae tamquam de hominibus sunt locuti: quod clarum fiet exemplo quod inferemus.

Danaen uiolaturus aureos nummos largiter in sinum eius infudit, haec stupri merces fuit. at poetae, qui quasi de deo loquebantur, ne auctoritatem creditae maiestatis infringerent, finxerunt ipsum in aureo imbre delapsum eadem figura qua imbres ferreos dicunt, cum multitudinem telorum sagittarumque describunt.

rapuisse dicitur in aquila Catamitum: poeticus color est. sed aut per legionem rapuit cuius insigne aquila est aut nauis in qua est inpositus tutelam habuit in aquila figuratam, sicut taurum, cum rapuit et transvexit Europam.

eodem modo conuertisse in bouem traditur lo Inachi filiam, quae ut iram Iunonis effugeret, ut erat iam [*](EPITOME 7-13] c. 11,1. 13-18] c. 11, 2. 18-22] c. 11, 3. 22-40, 6] c. 11, 4. ) [*](AUCTORES 1-4] cf. Etymol. Magn. s. u. Zεύς. 17] Enu. ann. 287; Verg. Aeu. XII 284. 23 s.] Verg. Aen. VII 790. ) [*](EXPILATORES § 18] cf. Augustin. de ciu. dei XVIII 13 (p. 272, 31-273, 4); Isidor. orig. VIII 11, 35. ) [*](BRSHPVJ 1 zeus siue zen SH 3 sit] est B iuspirat S 4 in- spirare possit B posset SH 5 ex om. H libwis V2 7 rectorem] regem H detusus R 8 fiWxerunt V2 12 de] quae de B siut B sit wt uid. B1, fit corr. B* 13 danaem II, danaan P 14 infundit R qui om. S 15 ne in mg. V2 auctoritate S 16 frixcrunt V in om. BH 18 aquila Catamitum] aliqua lacatauiitum V ⌊aquila⌋ P 19 religionem B 20 a⌊qui⌋la H2, aliqua V quam RP 21 aquilam BH taurus H 22 in bouem conuertisse P • io\' in spatio 8 fere litterarum B2, yo S, ino H )

quo igitur argumento probari potest nee Europam in tauro sedisse nec Io bouem factam? quod certus dies habetur in fastis quo Isidis nauigium celebratur: quae res docet non tranasse illam, sed nauigasse.

igitur qui sapere sibi uidentur, quia intellegunt uiuum terrenumque corpus in caelo esse non posse, totam Ganymedeam fabulam pro falso repudiant nec sentiunt in terra id esse factum, quia res ac libido ipsa terrena est.

non ergo res ipsas gestas finxerunt poetae, quod si facerent, essent uanissimi, sed rebus gestis addiderunt quendam colorem. non enim obtrectantes illa dicebant, sed ornare cupientes.

hinc homines decipiuntur, maxime quod dum haec omnia ficta esse a poetis arbitrantur, colunt quod ignorant. nesciunt enim qui sit poeticae licentiae modus, quousque progredi fingendo liceat, cum officium poetae in eo sit, ut ea quae uere gesta sunt in alias species obliquis figurationibus cum decore aliquo conuersa traducat.

totum autem quod referas fingere, id est ineptum esse et mendacem potius quam poetam.

sed nnxennt ista. quae fabulosa creauntur: num etiam illa quae de diis feminis deorumque conubiis dicta sunt? cur igitur sic figurantur, sic coluntur? nisi forte non tantum poetae, sed pictores etiam fictoresque imaginum mentiuntur.

si enim hic est Iuppiter qui a uobis dicitur deus, si non is est qui ex Saturno et Ope natus est, non oportuit [*](EPITOME 10-41, 12] 12, 1. 3. ) [*](EXPILATORES 16-18] Isidor. orig. VIII 7, 10. ) [*](BRSHPVj 1 iam om. H triinasse (s. I. ns exters., quod add. m. 2) B, transnatasse SH, transuasse P, trasnasse V 4 Io om. Bl (post factam s. I. B-) RH, yo S 5 habeatur SH ysidis S, sidiis V 6 trausnatasse RSH nauigisse Bx, corr. B2 7 quiw B3 terrenum R uiuum in unum corr. H2 8 esse] es H 9 net ex nec S2 10 gestas om. P 14 dum om. R 15 qui] quid P 17 alia specie H 18 traducant HPar V 19 referunt rus. et s. l. ex referas B3 20 poetam (in mg. add. m. 3) sed (= m. 3) B finxerunt (finxer̃ S) SPar 21 de om. H femininis Par V 23 sed] si et ex si ut ? S2 etiam fictoresque om. By, etiamq. s. l. add. B7 24 uobis RPV 25 qui ex — natus est in mg. V2)

quid sibi mulierum effigies uolunt? quid sexus infirmus? in quem si cecidit hic Iuppiter, eum uero ipsi lapides hominem fatebuntur.