Divinarum Institutionum

Magno et excellenti ingenio uiri cum se doctrinae penitus edidissent quicquid laboris poterat impendi contemptis omnibus et priuatis et publicis actionibus ad inquirendae ueritatis studium contulerunt, existimantes multo esse praeclarius humanarum diuinarumque rerum inuestigare ac scire rationem quam struendis opibus aut cumulandis honoribus inhaerere: [*](RSMPPV] 1 INCIPIT LIBER FIRMIANI • INSTITVTIONY DI- VINARV R et in mg. dext. CELII FIRMIANI DE RELIGIONE ET KEB; DIVINIS AD CONSTANTINV IMP - al. man. ut uid.; FIRMIANI LACTANTII DE FALSA RELIGIONE DEORV LI IN- S; INCIPIT. LIB. LACTANTII . CONTRA GENTES- M et in mg. sup. tL. Caecilii, rFirmiani1 Lactantii liber primus contra gentes man. recentiss.; LIBER FIR- MIANI LACTANTII DE FALSA RELIGIONE P; INCIP : LIB : FIR- MlNi: LACTANTII : DE FALSA : RELIGIONE V L. CAELI FIRMIANI LACTANTI] subscriptiones libr. I. II. III. IV. VII. in B; cf. Hieronym. de uir. inlustr. 80: Firmianus qui et Lactantius; de nominibus Lactantii cf. etiam Prolegomena 2 DIVINARVM INSTITVTIONVMJ diuinas institutiones infra § 12; diuinarum institutionum Epit. prooem. 1, de ira 2, 4; institutionum diuinarum inscriptio lib. I et subscriptiones libr. I. III. IV. V in R, subscriptio lib. V II in P; Hieronym. ibid.: habemus eius ... institutionum diuinarum aduersus gentes libros VII 5 excellente R sese M 6 dedissent SMV 7 ad om. M 8 studio M aestimautes (est- S) SM 10 instmendis V aut cumulandis] accumalandis (pr. c in ras. ex u ? m. 1?) S ) [*](ivnn. Lact. 1. ) [*]( 1 )

quibus rebus, quoniam fragiles terrenaeque sunt et ad solius corporis pertinent cultum, nemo melior, nemo iustior effici potest.

erant illi quidem ueritatis cognitione dignissimi, quoniam scire tanto opere cupiuerunt atque ita, ut eam rebus

omnibus anteponerent — nam et abiecisse quosdam res familiares suas et renuntiasse uniuersis uoluptatibus constat, ut solam nudamque uirtutem nudi expeditique sequerentur, (et) tantum apud eos uirtutis nomen et auctoritas ualuit, ut in

ipsa esse summi boni praemium iudicarent —, sed neque adepti sunt id quod uolebant et operam simul atque industriam perdiderunt, quia ueritas id est arcanum summi dei, qui fecit omnia, ingenio ac propriis sensibus non potest conprehendi: alioquin nihil inter deum hominemque distaret, si consilia et dispositiones illius maiestatis aeternae cogitatio adsequeretur humana.

quod quia fieri non potuit ut homini per se ipsum ratio diuina notesceret, non est passus hominem deus lumen sapientiae requirentem diutius errare ac sine ullo laboris effectu uagari per tenebras inextricabiles: aperuit oculos eius aliquando et notionem ueritatis munus suum fecit, ut et humanam sapientiam nullam esse monstraret et erranti ac uago uiam consequendae inmortalitatis ostenderet.

uerum quoniam pauci utuntur hoc caelesti beneficio ac munere, quod obuoluta in obscuro ueritas latet eaque uel contemptui doctis est, quia idoneis adsertoribus eget, uel odio indoctis ob insitam sibi austeritatem, quam natura hominum procliuis in uitia pati non potest — nam quia uirtutibus amaritudo permixta est, uitia uero uoluptate condita sunt, illa offensi, hac deleniti feruntur in praeceps et bonorum specie falsi mala pro bonis amplectuntur —, succurrendum esse his erroribus credidi, ut [*](RSMpPV] 2 corpori & P1, in ras. corr. P2 cultum pertinent SM 3 quidem illi PV agnitione M quoniam] quam SM edd. 4 tantopere SPV cupiuere S ita ut om. M 5 suas familiares S familiaris P1 (corr. P2) V 7 et tantum scr., tantum C, tantumque edd. 8 supra uirtutis add. 1x ueritatis M auctoritatis P *u*t ex luit P 9 praedicarent PV 11 summum (mum in mg. add. P2) PF 14 cognitio SM 17 ullo (0 in ras. ex is ? m. 2) V 19 nationem R1, noticionem M 23 ea quae P contemptu PV 24 assertionibus S 25 auctoritatem M 26 permista S 27 deliniti RMP 28 et om. M falsa MP mali P)