Epitome Divinarum Institutionum

Lactantius

Lactantius. L. Caeli Firmiani Lactanti Opera omnia, Part I. Brandt, Samuel, editor; Laubmann, Georg, editor. Vienna: Gerold, 1890.

illut etiam maximum argumentum immortalitatis est, [*](INSTITUTIONES 1-4] VII 5, 27. 2 s.] VII 8,1. 5-13] VII 8, 3-6. 13-24] VII 9, 15—18. 24-755, 5] VII 9, 10-12. ) [*](AUCTORES 6 Plato] cf. ad Inst. VII 8, 4. ) [*](TB] 2 inmortalitatem B alium Bl, aliud Bs 3 rpiael B3 meuntis (re er.) B quia B\\ qu*aren B3 4 nisi inuisibili om. T 7 habeat B, be recte, ut etiam moueatur scribendum sit ? habere] here (be in magna rasura m. 3) sic B 8 qui om. B 10 dicendum T capax (c in ras. ex r ? m. 3) B qui B presentia T 11 conpraehendat B arti*um (c er.) T 12 sciontiarm\' B3 coiplectatur B inmortalem T 13 de om. B 15 est] e, sed nunc erasum, B communis animalibus B 16 hwec B naturaW B1 18 iustitia\'* (m ? cr., \' distinctionem add. m. 2) B 21 uite T 22 presentia T qu!ila, B 23 qurale B2 sui om. edd., sed cf. Inst. II 2, 19 corporibus suis 24 etiam] enim B, autem edd. inmortalitatis B )

755
quod deum homo solus agnoscit. in mutis nulla suspicio religionis est, quia terrena sunt in terramque prostrata: homo ideo rectus aspicit caelum, ut deum quaerat. non potest igitur non esse inmortalis qui inmortalem desiderat, non potest esse solubilis qui cum deo et uultu et mente communis est.

deni- que caelesti elemento, quod est ignis, solus homo utitur. si enim lux per ignem, uita per lucem, apparet eum qui habeat usum ignis non esse mortalem, quoniam id illi proximum, id familiare est sine quo non potest nec lux nec uita constare.

sed quid argumentis colligimus aeternas esse animas, cum habeamus testimonia diuina? id enim sacrae litterae ac uoces prophetarum docent. quod si cui parum uidetur, legat carmina Sibyllarum, Apollinis quoque Milesii responsa consideret, ut intellegat delirasse Democritum et Epicurum et Dicaearchum, qui soli omnium mortalium quod est euidens negauerunt.

Confirmata inmortalitate superest docere a quo et quibus et quomodo et quando tribuatur. cum certa et constituta diuinitus tempora compleri coeperint, interitum et consummationem rerum fieri necesse est, ut innouetur a deo mundus. id uero tempus in proximo est, quantum de numero annorum deque signis quae praedicta sunt a prophetis colligi potest.

sed cum sint innumerabilia quae de fine saeculi et conclusione temporum dicta sunt, ea ipsa quae dicuntur, nuda ponenda [*](INSTITUTIONES 5-9] VII 9, 13 s. 10-16] VII 13, 1-8. 17 s.] VII 14, 1. 18-20] VII 14, 6. 20 s. id—proximo est] VII 14, 3 cuius-ostendam. ) [*](TB] 1 solus homo T; cf. Inst. VII 9, 10 in hominem solum; § 13 bis homo solus; § 12. 15 soli homini; supra § 2 solius est hominis, infra § 5 solus homo agnorslcit B 2 terraena T 3 caelum aspicit B non] an B 5 solu*bilis (1 ? er.) T denique] dei - qu*e (a er.) B 6 restl B3 ignis (s in eodem s ? m. 3) B 8 ignis] in his Bx, corr. B3 id (ante illi) in ras. B2, om. T 11 sacre T 12 profetarum TB 13 sybilh larum T apollinis (pr. i in ras. ex e uel o) B milesii (h m. 2) T, milesii (i final. in ras. ex si ?) B considerct1 B2 14 dicearcum B 15 mortalium om. T 17 et quomodo om. B 19 conpleri B ceperint T 20 rerum om. T 22 praedicata T sint B\', corr. B2 profetis TB 23 sint om. T 24 dicentur Da ) [*]( 48* )

756
sunt, quoniam ut testimoniis utamur inmensum est si quis illa desiderat aut nobis minus credit, adeat ad ipsum sacrarium caelestium litterarum, quarum fide instructior errasse philosophos sentiat, qui aut aeternum esse hunc mundum ant infinita esse annorum milia putauerunt ei quo fuerit instructus.

nondum enim sex milia conpleta sunt: quo numero consummato tunc demum malum omne tolletur, ut regnet sola iustitia. quod quatenus euenturum sit paucis explicabo.

Haec autem a prophetis, sed et a uatibus futura dicuntur. cum coeperit mundo finis ultimus propinquare, malitia inualescet, omnia uitiorum et fraudum genera crebrescent, iustitia interibit., fides pax misericordia pudor ueritas non erit, uis et audacia praeualebit, nemo quidquam habebit nisi manu partum manuque defensum.

si qui erunt boni, praedae ac ludibrio habebuntur. nemo pietatem parentibus exhibebit, nemo infantis aut senis miserebitur, auaritia et libido uniuersa corrumpet. erunt caedes et sanguinis effusiones, erunt bella non modo externa et finitima, uerum etiam intestina. ciuitates inter se belligerabunt, omnis sexus et omnis aetas arma tractabit.