In Hieremiam Prophetam Libri Sex

[*]( 31 (38), 21.22 )Statue tibi speculas, pone tibi amaritudines, dirige cor tuum in uiam directam, in qua ambulasti; reuertere, uirgo Israhel, reuertere ad ciuitates tuas istas! usquequo deliciis dissolueris, filia uaga? quia creauit dominus nouum super ter-[*]( 1 *Hier. 31 (38), 20 5 Hier. 31 (38), 20 *Hier. 31 (38), 20 6 cf. Esai. 29, 13. Matth. 15, 8. Marc. 7, 6 7 *Hier. 31 y(38), 20 8 *Os. 6, 4. 11, 8. 9 12. 15 Hier. 31 (38), 20\' )[*]( 1 eoj ore Z; recordare add. P 2 recordationem P memoro (alt. o s. u.) Z ero om. Z 3 gratnitaj adhuc add. ZF beoedictione r et s. u. P largitoria potias F Iargitoris ZFSV; (t s. u. m2) A largioris MP 4 in quem—eius (lin. 5) om. ZF 5 in ea fuerunt P 6 imo om. ZF 7 et om. V 8 ose Z oseae VP Ephraimj et add. ZF 9 adama ZS adamanten VP adamam MAv 13 (= 15) mise- rabor MPS 15 miserans om. F eias] ait dominus add. t 16 ommem] omnium Ap.e.m3 indigere (i ñ deserere s. u. w3) A misencorfiam V,Ap.c.m3 18 statua ibi P specalaa Mas. specala F cum Vulg. pona ibi P amaritudines (m) M 19 rectam Vulg. 21 istas om. 8 )

LXX: statue tibi speculatores, fac poenam, da cor tuum in humeros tuos: uiam, in qua ambulasti. reuertere, uirgo Israkel, reuertere in ciuitates tuas lugens! usquequo conuerteris, filia despecta? quoniam creauit te dominus salutem in plantationem nouam; in salute tua circumibunt homines.

Lbi nos diximus: usquequo delicns dissolueris?, Symmachus posuit: usquequo demergeris in profundum? utramque autem editionem ex toto posui caput obscurissimum et ecclesiae continens sacramenta a LXX — sine quis alius hunc prophetam interpretatus est — aut ignoratum aut omissum ostenderem.

uerbum Hebraicum \'sionim\' uel in \'speculatores\' uel in \'speculas\' uertitur, ut Aquila et Symmachus interpretati sunt. unde miror, quid sibi uoluerit uulgata editio, ut pro \'sionim\', hoc est \'speculatoribus\', \'Sion\' poneret turbaretque lectoris intellegentiam, quo putaret post Ephraim ad Sion et ad tribum Iuda repente dei factum esse sermonem, cum perpetua oratio sit ad Ephraim, cui et supra locutus est: audiens audiui Ephraim et: filius honorabilis mihi Ephraim siue puer delicatus, cui et nunc [*]( 1 *Hier. 31 (38), 21. 22 7. 8 *Hier. 31 (38), 22 12. 13. 15 *Hier. 31 (38), 21 19 Hier. 31 (38), 18 Hier. 31 (38), 20 ) [*]( 1 circumdabitur P,MAa.r. stataae M statua §ibi P tibi speculatores] te ipsam, Sion coll. LXX στƞ̃σv σεαuτγ́, v, Σειώv Victorius; sed cf. lin. 15 2 umeros M numeros V 3 uia MP 5 despecta] desponsata V despecta-nouam] despectationem nonam qum creauit te dn̄̕̕̕̕s salutem in planta M, (qm̃̕ creaQ te dns salutem in planta s. u. m3) A te om. P 6 pr. salute _ circuibunt v 7 omnes Z diliciis P 8 simmachus PS dimergeris P 9 utraque aut editione P posui ZV posuit cet. (t exp. MA) ut ZV7 om. cet. 10 sacramentum M; ut add. m3A a ZAVt om. eet. LXX] dubitans daranslatione septuaginta add. P, (in mg. m3) A 11 est postea add. nt3M ignoratiuam (sic) P; uerbū add. s. u. m3M 12 emissum JP ystendit Mp.c.mS ostendere PS 13 alt. specula Y .14 unde] & add. Z 15 est] pro add. v 16 ponere Ma.c.m3 turbaret S quod YP 17 syon V tribuum P,Va.z. .18 ad om. v de Z et om. v 19 et—Ephr. om P 20 delieatnr P: )

quodque sequitur \'amaritudines\', quae Hebraice dicuntur \'themruum\'. pro quibus Symmachus interpretatus est \'transmuta\', hoc indicat, quod flere debeat uel antiqua peccata uel gaudii magnitudine et tota ad deum mente conuerti et ponere siue dirigere cor suum in uiam, per quam profecta est; inde enim illam esse redituram.

quodque pro hoc dixere LXX: da cor tuum in humeros, illud significat, quod cogitationes debeat operibus iungere sine humeros contemplari portantium se, de captiuitate reducentium; quod Isaias plenius exsequitur in camelis et curribus ac basternis eos asserens reducendos. \'reuertere.

\' inquit, \'uirgo Israhel, reuertere ad ciuitates tuas, quas captiuas deseruisti! usquequo neglegentia dissolueris et profundo errore uagaberis? respice, quid dicturus sum et, unde tibi tanta beatitudo speranda sit, diligens attende; audi. quod numquam ante cognoueras! nouam rem creauit dominus super terram: absque uiri semine. absque ullo coitu atque conceptu femina circumdabit uirum gremio uteri sui, qui iuxta incrementa quidem aetatis per uagitus et infantiam proficere uidebitur sapientia et aetate, [*]( 1 *Hier. 31 (38), 21 3 Hier. 31 (38), 21 3. 4. 8 *Hier. 31 (38), 21 11 cf. Esai. 60, 6 13 Hier.31 (38),21 19Hier. 31 (38), 22 21 cf. Luc. 2, 52 ) [*]( 1 statuae S.Ma.r. statuet V statua ibi P pr. Specula MV - pronuntient V tantum P 3 sequitur] pone tibi add. s. u. m2 Z dicitur P thesuri P 4 simmachus V 6 magnitudinem P pro et om. F dominum v 7 cor sunmj cursum F nitam Ma.r. profecta] prophetia (i s. u.) A 8 illa F creditnram P daj mihi add. Z 9 numeros VS. (n eras.) M, (h s. n) A illud-humeros om. V 10 umeros M,Aa.c. 11 se de Erasmus v se et de Engelbrecht sed et codd.; a add. s. u. m2A captiuitatem ZVP redeuntium Z isaias alibi L, (pr. i ex e) A asaias Pa.c. esaias cet. exsequitur ZV exequitur cet. 12 hae P reducendus P 13 inquit om. F olt. reuer- tere ante inquit tr. Z ad] in V 14 captiuas F captiuusZMPS,m1 et m3A,v captiua Ap.c.m2 15 uagaberis ZVS, m2A uacaberis (b ex u) M uacaueris m3A uagaueris P,m1A 16 tibi om. ZF speranda] exspectanda v diligens ZF diligenter cet. v; cf. p. 283, 16 17 audiui Y 18 creabit FS uiris V \'19 coito P concepto P 21 sapientiae P )

bitur.\' unde et Symmachus et Aquila iuxta nostram editionem interpretati sunt. quid sibi autem in loco hoc uoluerit editio uulgata, possem dicere et sensum aliquem repperire, nisi de uerbis dei humano sensu argumentari esset sacrilegum. Theodotio autem et ipse uulgatae editioni consentiens interpretatus est: creauit dominus salutem nouam, in salute circumibit homo singularem ponens pro plurali; simulque et hoc notandum, quod natiuitas saluatoris atque conceptus dei creatio\' nuncupetur.