Epistulae

Nuper tuae beatitudinis scripta suscepi et emendantia uetus silentium et me ad solitum officium prouocantia. unde, licet per [*]( 2 cf. II Reg. 11, 4 ) [*]( let—atque] atque-et erfnb atque-atque Q et—etO 2 nominent pb1 bethsabeę cr beethsabee p bersabee x£rp bersabe v bsabee B 3 sanctuarium ex sanctum x sanctificatum v uocatur c 5 est om. ex enim] add. mihi f deus Qrpb 6 et om. v exordium x me nec. crfgnb 7 traxit rp accusato erf pall. (sc. cum cucullo)] pilleolum Biwpb pileolum g 8 texuta a breui OacxĘ ear. lat. om. b capite acxr 9 accipe x aucte v.a.c. autorerp.r. letatus sum b2 ) [*](F = Veronensis XVI. 14 s. IX. ) [*](J = Vindobonensis lat. 934 s. IX. ) [*](I — Turieensis Augiensis 41 s. IX. ) [*]((b = Guelferbylanus 4156 s. IX-X. ) [*]() [*](0 = Oxoniensis Balliolensis 229 s. XII. ) [*](a = Parisinus bibl. armamentarii 293 s. XII. ) [*](z = Vaticanus lat. 360 s. XII-XIII. ) [*](u = Ambrosianus H. 59. sup. s. XIII. ) [*](c = Vindobonensis lat. 644 s. XV. ) [*]( ad theophilum FJ2, add. epm az ad eundem theophilum quanta prouidentia prius tacuerit, cum postea scribatO ad theophilum papam super uictoria heresis allexandrine c item alia s, titulo caret u ; Hieronymi nomen exhibent tituli in azc ) [*]( 12 hyeronim. c ieronim. a hieronim. cet. praeter 0 13 beat. tue c tuae] a te FJ2 scr. suscepi FJZ scr. percepi cet. percepi scripta s et (eras. I) FJ2, om. cet. emendatia 2a.c. emandatia 0 )

Sanctus episcopus Agatho cum dilectissimo diacono Athanasio in ecclesiastica directus est causa, quam cum didiceris, non ambigo, quin nostrum studium probes et in ecclesiae uictoriis glorieris. nam Origenis heresim in monasteriis Nitriae quidam nequam et furiosi homines serere et fundare cupientes prophetica falce succisi sunt, quia recordati sumus apostoli commonentis: argue eos seuere.

festina igitur et tu partem huius praemii recepturus deceptos quosque emendare sermonibus. optamusque, si fieri potest, in diebus j nostris catholicam fidem et ecclesiae regulas cum subiectis nobis I populis custodire et omnes nouas sopire doctrinas. I [*]( 8 cf. Apoc. 14,17—20 9 *Tit. 2,15 ) [*](<P — Guelfsrbytanus 4156 s. IX-X. ) [*](0 = Oxoniensis Balliolensis 229 s. XII. ) [*](B = Berolinensis lat. 18 s. XlI. ) [*]( a = Parisinus bibl. armamentarii 293 s. XlI. ) [*]( -z = Vaticctnus lat. 360 s. XII-XIII. ) [*](u = Ambrosianus H. 59. sup. s. XIII. = Vindobonensis lal. 644 s. X V. ) [*]( episl theophili epi ad h(i s.l.)eronimum <P ad ieronimum theophilus, quanta diligentia usus sit contra quosdam hereticos 0 theophilus ad iheronimum B epla bi theophili ad ieronimum a epla b theophili ad hieron z theophili ad hyem, ut moneat sermonibus emendatos ab heresi origenis c, titulo caret u ) [*]( 3 hie(hye c he u ihe B ie a)ronimo aBazut, add. presbytero g 4 agato s agathos u agathus c dilect.] antissimo (sic) s atanasio fiu 6 quin] quem 0 uictoria Bi namque t 7 nequaquam(pr. qua exp.) u peruersi (s.l.) c 8 prophetie u 9 comon. ap. e 10 proemii u quoque u, ca.c.; add. congruis scripturarum g 11 que om. Bc 12 seculas (alt. s exp.) u nostris u J 13 propriis 0 I )

Duplicem mihi gratiam beatitudinis tuae litterae praestiterunt, quod et sanctos ac uenerabiles Agathonem episcopum et diaconum Athanasium habuerint portitores et aduersus sceleratissimam heresim zelum fidei demonstrarint. uox beatitudinis tuae in toto orbe personuit et cunctis Christi ecclesiis laetantibus diaboli uenena siluerunt. nequaquam antiquus serpens sibilat, sed contortus et euisceratus in cauernarum tenebris delitescens solem clarum ferre non sustinet.

equidem super hac re, et antequam scriberes, ad occidentem epistulas miseram ex parte hereticorum strophas meae linguae hominibus indicans. et dispensatione dei factum puto, ut eo in tempore tu quoque ad papam Anastasium scriberes et nostram, dum ignoras, sententiam roborares. uerum nunc a te commoniti magis studium adcommodabimus, ut et hic et procul simplices ab [*](s = Guelferbjitanus 4156 s. IX-X. ) [*](0 = Oxoniensis Balliolensis 229 s. XII. ) [*](B — Berolinensis lat. 18 s. XII. ) [*](a = Parisinus bibl. armamentarii 293 s. XII. ) [*](z — Vaticanus lat. 360 s. XII-XIII. ) [*]( \'u — Ambrosianus H. 59. sup. s. XIII., ) [*](i = V indobonensi, lat. 644 s. XV. ) [*]( episl sci hiero ad theophilo (u m2) epo (u m2) if! ad theophilum ieronimus suam commendans diligentiam et quedam familiaria subnectens 0 iheronimus ad theophilum papam B epla bi (h z) ieronimi ad theophilum az hyero ad theophilum c, titulo caret u ) [*]( 3 theoph. cpsbro u hie(hye (ihe B ie a)ronimus$>Bazc heroim psbr u 4 dupplicem Bu tue beat. u 5 quos u et om. u ac] et u diaconem B 6 athanisium if! habuerunt ue habuerim if! aduersos u aduersum e 7 demonstrarent e demonstrari <Pu demonstrar B 8 personauit$pertonuit s cuncte xpi ecclesie letantur 0 in cunctis xpi ecclesiis latentis u 9 siluere e neq. amplius s anticus B 10 dilitescens if!( 11 si quidem B qui quidem Oze , quidem a scriberem u 12 ex] et u 13 iudicasse (P et] ex Be 14 in eo 0 eodem a Anast. pap. s athanasium u 15 roborasse (sic) u nunc a; te if!u a te nunc cet. admoniti e amoniti B 16 studium] add. nunc a te if! ac(d if!)commodauimus if!OBaz et hic et] ethic Ba.c.az hic 0 ex hic (hie et s )

Uincentius presbyter ante biduum, quam hanc epistulam darem, de urbe uenit et suppliciter te salutat crebroque sermone concelebrat Romam et totam Italiam tuis post Christum epistulis liberatam. annitere ergo, papa beatissime, et per omnem occasionem ad occidentales episcopos scribe, ut mala germina acuta, ut ipse significas, succidere falce non cessent.

Didici, quod et sanctitas tua nouerit, Theodorum monachum eiusque studium conprobaui, quia, cum a nobis Romam nauigaturus exiret, noluit ante proficisci, nisi te et sanctos fratres, qui tecum sunt in monasterio, quasi sua uiscera amplexaretur et inuiseret. quem [*]( 1 sub. odia Bc non] nec g 3 expugnetur z 4 sinodica Ou synodoca c sydonica (i ex 0) (f) 5 et om. <1> .. 6 quam] cum u 7 subpl.$supl. uc 8 pene totam u totam pene g 9 annitere siccodd. amantissime atque beat. ς 10 episcopos] cpbros u 11 cesset if> cesses u ) [*](([1 — Guelferbytanus 4156 s. IX-X. ) [*](0 = Oxoniensis Balliolensis 229 s. XII. ) [*]() [*](B = Berolinensis lat. 18 s. XII. ) [*](a = Parisinus bibl. armamentarii 293 s. XII. ) [*](z = Vaticanus lat. 360 s. XII-XIII. ) [*]() [*](.u = Ambrosianus H. 59. sup. s. XIII. ) [*](t = Vindobonensis lat. 644 s. XV. ) [*](epistula sci theophili (ex-lo) epi (ex epo) ad hieronimum (ex-mo) 1> ad ieronimum theophilus in commendatione theodori monachi 0 theophilus ad iheronimum B epla bi theophili ad (h z)ieronimum az theophili ad hyerom, quod fugatisuntsectatoresorigenis et quod caueat ab ypochritis c, titulo earet u ) [*]( 14 domino om. u hie(ex he (fi hye 1 ihe B ie a)ronimo tfiBazw 17 qui u roma az 19 amplecteretur z .\' )

atque unam apud uos quoque deponerent hypocrisin, qui occulte dicuntur subruere ueritatem! de quibus non bene sentientes in his regionibus fratres haec me scribere prouocarunt. quam ob rem cauete et effugite . huiusce modi homines et, iuxta quod scriptum est, si quis non adfert ad uos ecclesiasticam fidem, huic nec aue dixeritis. quamquam ex superfluo faciam haec tibi scribere, qui potes etiam ab errore reuocare, tamen nihil nocet etiam prudentes et eruditos uiros pro sollicitudine fidei commoneri. omnes fratres, qui tecum sunt, meo nomine salutari uolo.

Dominus, qui locutus est ad prophetam: ecce constitui te hodie super gentes et regna eradicare et [*]( 8 *II Ioh. 10 18 *Hier. 1,10. ) [*]( 1 susceperit u 2 in nitria if) 3 extinctus < ac] et Bue 5 hipocrisin u , hypocresin 0 hy(i a)pocrisim Oaz ypochrisim e que occulta (fi 6 surruere Oa iis g 7 prouocauerunt (P fugite e 8 et om. u 9 nos t ne i 10 superflua cP ^ faciam] fitatur ch tibi haec 0 hoc i 11 qui] add. errantes s potest 0 etiam (non et, ut Vall. testatur) alios u, om. es nil B 12 etiam] et g, om. t et om. e comoneriO commonere u 13 nom. meo g ) [*](<P — Guelferbytanus 4156 s. IX-X. ) [*](0 = Oxoniensis Balliolensis 229 s. XII. ) [*](B = Berolinensis lat. 18 s. XII. ) [*](a = Parisinua bibl. armamentarii 293 s. XII. ) [*](s = Vaticanus lat. 360 s. Xll-Xhl.\' ) [*](u — Ambrosianus H. 59. sup. s. XIII. ) [*](e = Vindobonensis lat. 644 s. XV. ) [*]( episl sci theophili (ex-Io) adscm epifanium epm 0 ad epiphanium theophilus de origenis heresibus confutatis et apud constantinopoli adhuc confutandis 0 theophilus pp ad epiphanium epm B epla theophili ad epiphanium epm az theophili ad epiphanium, ut congregatis epis sue insule condempnetorigenem eteius opera et contra sectatores eius scribat epo constantinopolitano c, titulo caret u ) [*]( 17 in-salutem om. ς xpo dno Φ domino om. u Christo om. e )

pauca ergo ex his, quae gesta sunt, in generali epistula, quam ad omnes in commune direxi, prout patiebatur angustia temporis, conprehendi. dignationis tuae est, quae in huiusce modi certaminibus ante nos saepe pugnauit, et positos in proelio consolari et congregare totius insulae episcopos ac synodicas litteras tam ad nos quam ad sanctum Constantinopolitanae urbis episcopum et, si quos alios putaueris, mittere, ut consensu omnium et ipse Origenes nominatim et heresis nefaria condemnetur.

didici enim, quod calumniatores uerae fidei Ammonius, Eusebius et Euthymius nouo pro heresi furore bacchantes Constantinopolim nauigarint, ut et nouos, si quos ualuerint, decipiant et ueteribus suae inpietatis sociis coniungantur. curae igitur tuae sit, ut cunctis episcopis per Isauriam atque Pamphyliam et ceterarum prouinciarum, quae in uicino sunt, rei ordinem pandas et nostram, si dignum putas, epistulam subicias, ut omnes spiritu congregati cum uirtte domini nostri Iesu Christi tradamus eos satanae in interitum inpietatis, quae possidet eos.

et ut celerius [*](5 *Eph. 5, 27 24 cf. I Cor. 5, 5 ) [*](2 ac] et $a.c.ut eadem u 3 corpus] cor u per pat. om. s pacientia ua.c.m2 (Vallarsius, ut saepe, de u falsa tradit) 5 et nunc u uidimus 1> e(ę B)cclesia sancta Be 6 aliquod 1> aliud 0 8 euang. om. u trucidauit B sanctum] secundumOg (unde fecundum male coni. Vallarsius) agmen om. 1>u; add. a B 9 contamine 1> peruersa u liberabit 1>u ergo] uero B, om. e digesta Ba.c.e sunt a nobis Be 10 in gen.] iteraliu 12 sae( e)pe ante nos 0a2 14 sinod. ha,ua.c. sanctum om. g 15 ut] et <I>a.c.O consensio fi 16 origenis fiu 17 uerae]recte u amm. et u 18 euthim. <t>u eutim. cet. bachantes e baccantes 1>u bacantes az 19 nauigarent 1> —runt e et om. e nouo e uoluerint$20 coniugantur$igitur] ergo 0 21 ut] et 1> ut et < ysaur. Oe atque] etO paraphiliam codd. praeter e et] atque 0 22 uicino] manu, 23 nostra u subic. ep. u omnes] add. uno Oaz,Bs.l.m2 25 sathanę (e) Bazue interitu Baz )

Generalis epistula, quae ad omnes catholicos scripta est, ad te proprie pertinet, qui zelum fidei aduersus cunctas hereses habens [*]( 1 nostra t scriptura perueniat u ind.-aliq.] aliq. indo u 2 uirum om. if> pr. de] ex Bt cler. tuis u sicuti u 3 pares monacorum u continentibus Bc 4 possunt t 5 quaesumus t qs cet. impensius c deum u preces fundas a 6 possumus s in isto cert. etiam t etiam] et 0 ista certamina s sequi u 7 allex. t 8 peruasit Ot,Bp.c. (cf. p. 157,11), sua sit u persuasit cet. ut] et s 9 te] et u ) [*](s = Guelferbytanus 4156 s. IX-X. ) [*](T = Parisinus lat. 2172 s. X. ) [*](0 = Oxoniensis Balliolensis 229 s. XII. ) [*](B = Berolinensis lat.\' 18 s. XII.\' ) [*]( a = Parisinus libl. armamentarii 293 s. XIl. ) [*](z = Valicanus lat. 360 s. XII-XIIl. ) [*](V = Parisinus lat. 2173 s. XIII. ) [*](u = Ambrosianus H. 59. sup. s. XIII. :. ) [*](episl sci epiphani ad scm hie s epistula epyfani ad hieronimum presbyterum T ad ieronimum epiphanius de confutatis heresibus origenis 0 epyphanii epi ad ieronimum B epla sci (om. V) epiphanii ad hie(ihe V ie a)ronimum (add., pbnn V) azV, titulo caret u „ , , .>i ) [*]( 13 Dom. — sal. om. B dopno u filio om. 0 hie(ihe Vu ie a)ronimo ØTazVu et-mon. TVu, om. cet. 14 ephifanius T 16 generali$ad] a.tJ> 17 que s fidei] dei Op.c. aduersum u , ) [*]( LV. Hieron. Epist. II, Hi1berg. ) [*]( 10 )

scito enim, fili canssime, Amalech usque ad stirpem esse deletum et in monte Raphidim erectum tropaeum crucis. et, quomodo porrectis in altum Moysi manibus uincebat Israhel, sic dominus confortauit famulum suum Theophilum, ut supra altare ecclesiae Alexandrinae contra Origenem uexillum poneret et inpleretur in eo, quod dicitur: \'scribe signum hoc, quia delebo funditus Origenis heresim a facie terrae cum ipso Amalech.

ne uidear eadem rursum iterare et prolixiorem epistulam texere, ipsa ad uos scripta transmisi, ut scire possitis, quae nobis scripserit et quantum boni ultimae aetati meae concesserit dominus, ut, quod semper clamabam, tanti pontificis testimonio probaretur. iam autem puto et te aliquid operis edidisse et iuxta priorem epistulam, qua te super hac re fueram cohortatus, [*]( i ) elimasse libros, quos tuae linguae homines legant. audio enim et ad occidentem quorundam hominum naufragia peruenisse, qui non contenti perditione sua uolunt plures mortis habere participes, quasi multitudo peccantium scelus minuat et non numerositate lignorum maior gehennae flamma succrescat. sanctos fratres, qui tecum in monasterio domino seruiunt, et tecum et per te plurimum salutamus. [*]( 4 cf. Exod. 17, 8—16 9 *Exod. 17,14 ) [*]( 1 appollonaris <P Apollinarii g- discipulis s auers. TV aduers. cet. 2 in om. <P fixam 0 deus omn. B deus om. u 3 in Al.] alexandrie u perdite ip in om. V 4 amalec B 5 raphidin <Paz raphidei u trop(h s.l.m2)aeam T tropheum cet. et] etenim ç 7 confortabit s,ua.c. theofil. iJ>T teophil. V super TV eccl. al. altare B 9 quia] quasi V fund. del. V llneTF et ne cet. rursum TVu rursus cet. 12 ipsam-scriptam s transmisi TVu- direxi cet. 13 bonum V 16 qua te] quanta iJ> hanc 0 re om. q)Oaz coortatus u 17 libros TVu librum cet. quod u quem OBaz tuae] te V 18 hominem q) 20 non om. iJ>Baz 21 minor Bp.c.m2 succendat (uoluif succendatur) u 22 in mona(o T)sterio domino seruiunt TVu sunt in mon. et (om. (P) dom. seruiunt pB sunt in mon. dom. seruientes Oaz per] pro u )