Epistulae

quattuor colores ad quattuor elementa referunt, ex quibus uniuersa subsistunt — byssus terrae deputatur, quia ex terra gignitur, purpura mari, quia ex eius cocleolis tinguitur, hyacinthus aeri propter coloris similitudinem, coccus igni et aetheri, qui Hebraice \'sani) appellatur, quod Aquila διάϕοϱον, Symmachus δίβαϕον interpretatus est, pro cocco iuxta Latinum eloquium apud Hebraeos \'tolath\', id est uermiculus —, et iustum esse commemorant, ut pontifex creatoris non solum pro Israheli, sed pro uniuerso mundo roget, si quidem ex terra et aqua et aere et igne mundos iste consistat et haec elementa sint omnium.

unde primum lineum uestimentum est terram significans, secundum hyacinthinum aerem m colore demonstrans, quia de terrenis paulatim ad excelsa sustollimur, et [*]( 3 cf. II Cor. 4, 7 ) [*]( 1 diximus (ixim in ras. m2) B pr. quae in ras. m2B; add. uel D ne 77 alt. quae] uel (8. l. et eras. B) quae BS 2 spec(t B)iali (add. a s. I. B) RB apiciali (ia ex i) H 4 discamus Ra.r.; add. igitur IIDB abJ apud s, om. R 5 morem] moysen s spiritalis 77 spiritualis Ba.c.m2 6 ad] at <P aut B et S referuntur 7ZB 7 quia] qui IIa.c.Φ 8 quia] qui 7ZD cocliolis K c(g IZ)ochl(l s.l.H)colis HB cochleis <P 9 hiacinth(t Ø). HØ hyacinct(cth R).KR iacinth. D iacinct. lIB et s. l. m2B, om. s 10 aeri B hebraeicae K ΔΙΑΦΟΡΑωΝ B diaforon KD0 11 symach. s simmacb. K simach. 77 simac. B AIaAaON IID ΔΙΑΦΟΒΟΝ HR diafob(b ex r 7E)on KØ 12 tolath K tholath HRØ tolach 777) tholach B uenn. scribitur KHDB 13 commemorent Ka.c.m2 pont.] add. creaturis omnibus et ornatus s. l. m2B creatorem Bp.c.m1 israhe(-e Н)li KHR ihl D isrt IIØB 14 sed et llD,B (et s. l.) mundo om. R quidem] add. et s. l. m2K 15 aerem K ignem K consistit II,Bp.r. 16 sunt Bp.c.m2 uestim. lin. S est] est et (utrumque exp.) B, om. S 17 significat D hiacinth. 77x llyacinct(cthR). KR iacinth. D iacinct. IIB iacinthum (n s. I.) s demonstrant (nt ex t) D 18 qui KJIa.c. celsa K sustulimur lIa.c. sostellimur s )

quod autem supra dicti colores auro intexti sunt, id significari uolunt, quod uitalis calor et diuini sensus prouidentia uniuersa penetret. superumerale et duos lapides uel zmaragdinos uel onychinos, qui desuper sint et utrumque umerum tegant, duo hemisphaeria interpretantur, quorum aliud super terram, aliud sub terra sit, siue solem et lunam, quae desuper rutilant. zonam illam, qua sacerdotis pectus artatur et linea tunica, id est terra, constringitur, interpretantur oceanum. rationale in medio positum terram edisserunt, quae instar puncti, licet omnia in se habeat, tamen a cunctis uallatur elementis.

duodecim lapides uel zodiacum interpretantur circulum uel duodecim menses et singulis uersiculis singula adsignant tempora et his ternos deputant [*]( 1 hiacinth. H hyacinct(cth R). KR iacinth. D<P iacinct. IIB iudicat H 3 tintinn. RD,IIp.c. thintin. H fulgora RØ,IIa.c. demonstrat K 4 terre Bp.c.m2 aque Bp.c.m2 alt. et om. s 5 consonantia K perplexa] add. sunt s. l. B 6 reper. IIa.c.m2B autem] hoc s coloris Bp.c.m2 auri s 7 sunt s. l. B sunt aes K significare II nitales s colores s 8 penitret K, add. et (eras.) 77 superhum. JIDB euperumerali s duo R,IIa.c.m2 9 zmaracd. B smaragd. KIIØ uny(i77)ch. HR onich. IIBp.c. onic. KD,IIBa.c. onicynos s sunt B 10 humerum IIDB tegunt B duo hemisperia (0 h ex m m2) K hemispheria H,B (pr. h p.c.) emiapheria II in ras. emisferia D gemispheria R gemisperia s 11 alius—alius Ka.c. sub] super Ra c.<P terram HRØ sit om. HRØ sine om. <P solam Ra.c.Ø 12 quae des. om. D super IIa.c. rut.] sint rutina s qua inter rasuras 4 et 2 litt. II quae R que Ba.c. 13 est] add. qua (del. m2) B 14 interpre- (aeK)tatur KIIa.c. rationabile s rationabilem (bi eras.) K 15 ad instar IIDB 16 nelatur KØ uolatur Ba.c. zoziacum D zosiacum B socia cum Hp.c. 17 cingulum Ea.c.Ø uel XII menses et in mg. inf. II duod.—uers. om. s et] add. in (exp.) K 18 adsignet D ad(del.)assignant (gnant in ras. m2) B adstringunt (u ex a) II tempora ex tempus K et] ut Ba.c.m2 his ex bis m2B is IIa.c. es D deputent Ba.c.m2 )

nam et in Iob arcturum et Oriona et mazuroth, hoc est zodiacum circulum, et cetera astrorum nomina legimus, non quo eadem apud Hebraeos uocabula sint, sed quo nos non possumus, quae dicuntur, nisi consuetis uocibus intellegere. pulchre autem hoc ipsum, quod in medio est, appellatur rationale; ratione enim cuncta sunt plena et terrena haerent caelestibus, immo ratio terrenorum et temporum, caloris et frigoris, et duplex inter utrumque temperies de caeli cursu et ratione descendit; unde et rationale cum ephod fortius stringitur.

porro, quod dicitur in ipso rationali δήλωσις esse et άλήϑεια, id est manifestatio atque doctrina uel ueritas, hoc ipsum significat, quod numquam in dei ratione mendacium sit, sed et ipsa ueritas multis signis et argumentis monstretur hominibus et usque ad mortales ueniat. unde factum est, ut rationem solis ac lunae et anni et mensuum et temporum et horarum, tempestatum quoque, serenitatis atque uentorum et rerum omnium nosceremus accipientes insitam a deo sapientiam et ipso habitatore atque doctore domicilii sui nobis et fabricae scientiam demonstrante.