Epistulae

Jerome, Saint

Jerome, Saint. S. Euesebii Hieronymi Opera, Section 1 (Pars I-III): Sancti Eusebii Hieronymi Epistulae (Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum, Volume 52-54). Hilberg, Isidor, editor. Vienna, Leipzig: Tempsky, Freytag, 1910-1918.

Quae est igitur ista Somanitis uxor et uirgo tam feruens, ut frigidum calefaceret, tam sancta, ut calentem ad libidinem non prouocaret? exponat sapientissimus Salomon patris sui delicias et pacificus bellatoris uiri narret amplexus: posside sapientiam, posside int.ellegentiam. ne obliuiscaris et ne declinaueris a uerbis oris mei et ne dereliqueris eam et adprehendet te; ama illam et seruabit te.

principium sapientiae: posside sapientiam et in omni possessione tua posside intellegentiam; circumda illam et exaltabit te; honora illam et amplexabitur te, ut det capiti tuo coronam gratiarum, corona quoque deliciarum protegat te. omnes paene uirtutes corporis mutantur in senibus et increscente sola sapientia decrescunt ceterae: ieiunia, chameuniae, huc illucque discursus, peregrinorum susceptio, defensio pauperum, standi in oratione perseuerantia, uisitatio languentium, labor manuum, unde praebeantur elemosynae, et, ne sermonem longius traham, cuncta, quae per corpus exercentur, fracto corpore minora fiunt.

nec hoc dico, [*](4 *Prou. 4, 5-9 ) [*](1 ista ig. HD soman. H Buman. K sonam. Za.c. sunamites P snnam. cet. 2 et tam B 3 salamon HZ solomon K 4 dilic. K,Z (delit. m2) dilit. HI\' diuit. D 5 intell.] add. et s. I. m2B 6 pr. et ne] neque k declines kB alt. et ne K\'P ne cet. neque S derelinqueris H,ZTa.r. derelinquas kB 7 eam] illam S adpraeendet (ex -dat) P, adpraehendit K seruauitH esaltabit k exaltanit D 8 sapientiam] sapientia H 9 et om. H intell. 2x in mg. (sapientiam in t.) 11 eam H 12 gratiam H dilic. 2a.c.m2 delit. ka.r.B dilit. H protegat (a in ras. m2) B proteget SDh 13 omnea] quoniam D mutatur H 14 sensibus Z,Ba.c. incresc. K\'lF cresc. cet. cet.] add. nires s. I. m2B cetera 2Dk 15 ieiuniae K, l\'a.c.m2 crebra ieiunia k ieiunia uigilia H ieinnia nigiliae et eleemosynae S chamaeun. P camenn. K,W (cameon. m2) cameniae (-ie) 2 (i eras.) DB, om. H decursus D 16 defensi H standi in or.] instantia orationum et (et Om. s) 2DkBg orationem KYf 17 manum H ele(yH)mosinae H.Ia.c.kY elymosynae Pa.c. hclemosy(iB)ne DB eleemosynae s 18 sermone Sk longis Ka.c.m2 protraham Sp.c.m2 19 fiant k; add. necesse est Km2k¥ hec B )

417
quod in iuuenibus et adhuc solidioris aetatis, his dumtaxat, qui labore et ardentissimo studio, uitae quoque sanctimonia et orationis ad deum frequentia scientiam consecuti sunt, frigeat sapientia, quae in plerisque senibus aetate marcescit, sed quod adulescentia multa corporis bella sustineat et inter incentiua uitiorum et carnis titillationes quasi ignis in lignis uiridioribus suffocetur et suum non possit explicare fulgorem.

senectus uero — rursus admoneo — eorum, qui adulescentiam suam honestis artibus instruxerunt et in lege domini meditati sunt die ac nocte, aetate fit doctior, usu tritior, processu tem poris sapientior et ueterum studiorum dulcissimos fructus metit.

unde et sapiens ille Graeciae, cum expletis centum et septem annis se mori cerneret, dixisse fertur dolere, quod tunc egrederetur e uita, quando sapere coepisset; Plato octogesimo et [*]( 9 cf. Ps. 1, 2 12 cf. Cicero Tusc. disp. III 69 14 cf. Cicero Cato maior 13 ) [*]( 2 laborem Ka.c.W ardentissimum studium ΚΨsanctimoniam K 3 orationes K\'I\' dominam D dominum ihm k frequentiam KV. non frigeat k uegeat H 4 pler.] quibusdam KV sensibus af in mg. 2 cum aetate Pp.c. marcessit KZa..e. marescit II 5 adul.-et] multa corporis bella sustenit (-tinet m2) aduIe(ex i m2)- scentia et ita incipientia iobenibus e adulisc. ea.c.m2KHP,Wa.c.m2 adolesc. DkB,xFp.c.m2 sustinet bella ZDkB sustenit e (-tinet m2) sustinuit Pa.c. interter P, om. k 6 incentiuas H et om. H titillationis e 7 uiridioribus K (ex uiridibua ori m2) \'P uiridibus cet. suffocatur s et] ut SDB potest e explere 2B seruare eP fulgurem e feruorem II 8 uero om. 1JF rurs. adm. om. eZB qui] si tamen e adulisc. eKHP,Ψ (ex adolesc. m2) adolesc. kB 9 artubus KXF actibus ZDkB intras. ea.e.P et- nocte om. e 10 fitj sit P usu-ll sap. om. H tritior] instructior et B 11 et om. e dulcissimum e 12 metet HtZp.c. reddit e pr. et om. k ille] ille uir ZD\'I\' uir ille B graetiae K gratiae H; add. themistocles k themostecles s. l. m2B themostenes (n ex d) 2 themosten D; Hier. nomine non posito de Theophrasto loqui conicias coll. Cic. Tusc. disp. III 69 cum] clericum D CVII Hk centum septem P ZD centum decem B 13 doleret K ex dolore 2 et dolere D se dolere kB 14 e] a Z. LXXXI D octogens. K octuages. IIB octoginta 2 (ex octuag.) et uno] primo k ) [*]( l-IV. Hieron. Epist. I. ) [*]( 27 )

418
uno anno scribens est mortuus; Isocrates nonaginta et nouem annos in docendi scribendique labore conpleuit; taceo ceteros philosophos, Pythagoram, Democritum, Xenocratem, Zenonem, Cleanthem, qui iam aetate longaeua in sapientiae studiis floruerunt: ad poetas uenio, Homerum, Hesiodum, Simonidem, Stesichorum, qui grandes natu cygneum nescio quid et solito dulcius uicina morte cecinerunt.

Sophocles, cum propter nimiam senectutem et rei familiaris neglegentiam a filiis accusaretur amentiae, Oedipi fabulam, quam nuper scripserat. recitauit iudicibus: et tantum sapientiae in aetate iam fracta specimen dedit, ut seueritatem tribunalium in theatri fauorem uerteret. nec mirum, cum etiam Cato, Romani generis disertissimus, censorius iam et senex, Graecas litteras nec erubuerit nec desperauerit discere. certe Homerus refert, quod de lingua Nestoris iam uetuli et paene decrepiti dulcior melle oratio fluxerit.

sed et [*]( 1 cf. Cicero Cato maior 13 7 cf. Cicero Cato maior 22 12 cf. Cicero Cato maior 26 14 cf. Hom. II. I 249 ) [*]( 1 mort. est HDkΨ,Σ in mg. (om. in t.) socr. Pp.r. et socr. ZDkB et isocr. S 2 labore] dolore laboreque ZDk sudore laborS B tac. cet. phil.] cet. phil. (add. in mg. praeterco) P 3 pytagorum H pitagoram kB phitagoram KP2DY democretum Za.c.D xenocraten PB xenograten (ex sen.) Z senocratem D senocraten P zeno H zenonem et ZDkB 4 cleantem PkB eleantem ZD cleaten H cly(ιΨ)antem K1\' 5 omerum ZB; add. et Z e(s.l.Σ)siod. ZDk aeaiod. B hysiod. K hisiod. xl\'a.c. symonidem K simodem k 6 stesicor. Pp.c.ZDk stesiocr. B stisicor. K1\',Pa.c. sterior. H grandis ΚΗΨnatus K\'l\' natu qui Zl; cycneum H eyng(eP)neum KP cungneum I\'a.c. cigneum kB solito (alt. o in ras. m2) B solido H,1\'a.r. 7 dulcis Ba.c.m2 uicina iam H sopocles K\'l\' soffocles H 8 acus. KH 9 ae(cHkhoeBhePhyKhιΨ)dippi KHPZDk l\'B 10 tantae Hk iam om. k 11 fau. th. ZDkB fauore KH conuerterot ZDkB 12 Cato] add. censorius et (et om. g) ZDkBg diss. HDk1\',B (pr. s exp.) censurius H censorinus KI\' censor (in mg. m2) B, om.ZDlc 13 et s. 7. m2B, om. k senis ex senes Z gr. litt: om. H pr. nec] non ΚΗΨ erubuit kB erubuerat grecas litteras H alt. nec] non H disperauerit K\'l\' de(iH)sperauit HkB 14 discere post litteras tr. ZDkB certe (= saltem) cum discere iungendum censet Engelbrecht 15 melli H et s. I. m2B, om. Zk )

419
ipsius \'Abisag* nominis sacramentum sapientiam senum indicat ampliorem. interpretatur enim \'pater meus superfluus\' uel \'patris mei rugitus.\' uerbum \'superfluum\' ambiguum est et in praesenti loco uirtutem sonat, quod amplior sit in senibus et redundans ac larga sapientia, in alio autem loco \'superfluus\' quasi \'non necessarius\' ponitur. \'sag\' autem, id est \'rugitus\', proprie nuncupatur, cum maris fluctus resonant et, ut ita dicam, de pelago ueniens fremitus auditur.

ex quo ostenditur abundantissimum et ultra humanam uocem diuini sermonis in senibus tonitruum commorari. porro \'Somanitis1 in lingua nostra \'coccinea\' dicitur, ut significet calere sapientiam et diuina lectione feruere; quod, licet dominici sanguinis indicet sacramentum, tamen et feruorem ostendit sapientiae. unde et obstetrix illa in Genesi coccinum ligat in manu Phares, qui ab eo, quod parietem diuiserat duos ante populos separantem, \'diuisoris\', id est \'Phares\', sortitus est nomen. et Raab meretrix in typo ecclesiae resticulam mysteria sanguinis continentem, utHiericho pereunte saluaretur, adpendit.

et in alio loco de ums sanctis [*]( 13 cf. Gen. 38, 27—29 16 cf. los. 2, 18. 21 ) [*]( 1 abisac K2kW abysach B nom. ab. ZDJcB iudicat D 3 superflui PDkB est s. l. m2B et] sed SDlcB 4 uirtute conat K 5 ac larga s. l. 2 6 nec (spat. 9-10 litt.) cessarius K cessarius H sag P saga K\'l\' abisag HD abisac k abisaac (pr. a exp.) 2 abysach B 7 nunc(c erai., seq. spct. 4-5 litt.)cupatur K cum] quod 2DB quod ut k sonant P resonat IDkB et Tit om. H 9 humauum (um ex i) 2 in sen. d. serm. ZDkE. 10 thonitr. ΚΣΨ tonithr. 11 commemorari H somanitis H sumanites JsT sonamitis Za.c. sunamites P,Zp c.,y aunamitis DkB 11 coccina Pa.c. coccinia (ia ex a) H dicetur K.\'l.!a.c. sapientia cal. k et] et in H 12 liceat II, 13 tamen ex tum 2 obsetrix KH,2\'l\'a.c. 14 coc(seq. spat. 22-23 litt.)cinum K coccum H ligauit H fares KD\'lF fris fares H qui] quia K 15 pop. ante ZDkB 16 pr. est s. l. 2 fares KII2D\'F rahab B ■ metrix K 17 mjBterium (mi- B) ZDkB hierico K,Pa.c. hericho Za.c. iherico B 18 per.] add. domus eius 2DB eius domus k app. 2DB; add. in fenestra D in fenestra domns suae in mg. m2B et] unde etiam ZDk,R (in my. m2) unde et S alio] add. etiam (eras.) B ) [*]( 27* )

420
scriptura commemorat: hi sunt Cinaei, qui uenerunt de Calore domus Rechab. et dominus noster in.euangelio: ignem, inquit, ueni mittere in terram et quam uolo, ut ardeat! qui in discipulorum corde succensus cogebat eos dicere: nonne cor nostrum erat ardens in nobis, dum loqueretur in uia et aperiret nobis scripturas?