Epistulae

ubi autem Septuaginta w et ille \'obsecro* transtulerunt, Aquila et ceteris editionibus w δή interpretantibus, in Hebraeo scribis \'anna\', uerum ita, ut in principio aleph habeat, non heth. ex quo animaduertimus, si ex aleph scribatur anna, significari \'obsecro\', si autem ex heth, esse coniunctionem siue interiectionem, quae apud Graecos ponitur δή et est in aomv δή, cuius interpretationem Latinus sermo non exprimit.

Sed quoniam hae minutiae et istiusmodi disputationis arcanum propter barbariam linguae pariter ac litterarum legenti molestiam tribuunt, ad explanandi conpendium uenio, ut dicam de centesimo septimo decimo psalmo, qui manifeste de Christo prophetat et in synagogis Iudaeorum celeberrime legebatur, unde et populis notior erat, hos uersus esse adsumptos, quod ille, qui repromittebatur de genere Dauid, uenerit saluaturus Israhel dicente Dauid: lapidem, quem reprobauerunt aedificantes, hic factus est in caput anguli. a domino factus est hoc et est mirabilis in oculis nostris. haec est dies, quam fecit dominus: exultemus I et laetemur in ea. o domine, saluum fac, o domine, [*]( 1 Ps. 114, 4 17 *Ps. 117, 22-27 ) [*]( 1 anima mea D 3 ώ] (JUAE (AE eras.) S illi LZ,Ssp.c. 4 et cetcris s. l. 2 δή S AE DB AE L AN W CH 2*8 interpraetibus 93 5 anna s. I. S uti D, s. I. 2 alebh D ALEF B 6 het ℬD et eth W he ς 7 sin ς het ℬD eth B he ς 8 AH et est in CWCON AH W AIIECEC in (JUCANAI L AIIECαΙΝѠCANNAI 2 AIIECECINCUCANAI 93 AIIECECINCUCANAI D aue (m mg. m2) ANE- CECINCOUCANAr B 9 latinii Ba.c.m2 10 hae minutiae D,B (hae eras.) eminutie IF eminusiae (in mg. alibi haeminutiue m2) Z eminus iae L eminuriae SD 11 barbariam TTbarbariem cet. ac] hac D ad W 13 de Įf. l. Z cent. sept. dec. WB CXVII cet. 14 creberrime WD 15 poputo Ba.C.m2 populus TC ppls L uersos LW, ℬ (corr.) ads. est (exp.) esse W 16 promittebatur D 19 factus IFS factum cet. hoc WB hic cet. et Ji, om. cet. mirabile B 20 est s. I. © quem 93a.c.m2 21 laetemur] iocundcmar B fac W me fac cet. )

unde et euangelistarum scriptura commemorat pharisaeos et scribas haec indignatos, quod uiderunt populum psalmi prophetiam super Christo intellegere conpletam et clamantes paruulos: osianna filio Dauid, di- I xisse ei: audis, quid isti loquuntur? et Iesum respondisse: ) numquam legistis, quia ex ore infantium et lactantium perfecisti laudem? centesimum septimum decimum psalmum octaui psalmi adsertione firmantem.

et de eo quidem, quod facile exprimi poterat: benedictus, qui uenit in nomine domini, omnium euangelistarum scriptura consentit; de uerbo uero \'osianna3, quia in Graecum non poterant transferre sermonem, sicuti et in \'alleluia\' et in \'amen\' et in plerisque factum uidemus, ipsum Hebraeum posuerunt dicentes \'osianna\'.

Lucas igitur, qui inter omnes euangelistas Graeci sermonis eruditissimus fuit, quippe ut medicus et qui in Graecis euangelium scripserit, quia se uidit proprietatem sermonis transferre non posse, melius arbitratus est tacere, quam id ponere, quod legenti faceret quaestionem.

Ad summam, sicuti nos in lingua Latina habemus et. interiectiones quasdam, ut in exultando dicamus ua\' et in [*]( 6. 7 *Matth. 21,15-16 8 *Matth.21,16.cf.Ps.8,3 11 Matth.21.9etc. ) [*]( 1 prosperare 2WB 2 benedicimus aBD uos WB uobis cet. do- mini] add. et (eras. Σ, s. I. m2 L) LΣWℬB 3 pr. et om. WℬB 4 ad (s. 1. m2) haec indignatos I hac indignatione cummotus (commotos ς) Wg ad hec indignatos commotosque B 5 uiderant W uiderent ς 6 osanna D,La.c.2p.r. ossanna W 7 locuntur WB dicunt 2 ihm (min ras.m2)B respondisse eis D,Bp.c.m2 8 lactentium B 9 cent. sept. dec. WB CXVII cet. 10 psalmum] psalmo 33 ad(s)sertione LΣW,B(corr.) 11 poterit ir 13 uero] autem S osanna D ossanna W 14 sicuti-amen s. I.2 sicuti W sicut cet. pr. et IIx, om. ret. alt. in eras..? 16 osyanna D osienna W omnes om. codd. praeter WB 17 in grecia eu. W in greco eu. B eu. graecis S 18 scrip(b)serat 2W scripsit S quia] qui W se] si D uidet W 19 est arb. L2 est s. 1. m2 S 21 assummam D ad summa W ad summam igitur B linguam latinam (corr. 2) codd. praeter B et ZS, om. cet. 22 in exultando D in om. L2is I Isultando (I is in ras. m2) B insultando W uah 2p.c. alt. in om. 2 )

\'osi\' ergo \'saluifica\' interpretatur, anna interiectio deprecantis est. si ex his duobus uelis conpositum uerbum facere, dices \'osianna\' siue, ut nos loquimur, \'osanna\' media uocali littera elisa, sicuti facere solemus in uersibus, quando meneincepto desistere uictam scandimus \'men incepto\'. aleph quippe, littera prima uerbi sequentis, extremam prioris uerbi inueniens exclusit.

quapropter, ut ad quaestionis originem reuertamur, ubi nos legimus in Latino : odomine. saluum fac, odomine, bene conplace; benedictus, qui uenit in nomine domini, iuxta Hebraeum sensum legere possumus: obsecro, domine, saluum fac, (obsecro); obsecro, domine, [*]( 10 Verg. Aen. I 37 14 *Ps. 117, 25-26 ) [*]( 1 admirandum 1V eu WD 2 imperare WB,Zisp.c. impetrare LD,25sa.c. imponere S spiritum] om. D, spiritu Z33 3 cogitamus L,2 (corr.) cogimus (agimus g) tantum sibilum BS in sonandum (um ex o) S inson. L2DB insan. W insonando S st (ante insonandum tr.) B est TV sunt D sith S, om. cet. et om. ZrvD 4 liolent L 5 deum LZ deprecare D predicari TIr affectum L,2 (corr.) effectu W afectu ex ad effectum B dicunt W 6 anna] uerbum (in mg. 2) anna ZD osi 23 UJCI LZD (JUCY B ѠCIѠΘ W 8 si ex] in mg. at siue e m2 2 his duob. WDB duobus cet. duob. his S dicis W dicens D osienna TV 9 osianna (i eras.) 95 ossanna TV helisa 2 (corr.), W elisa id est percussa et (et m2) exclusa B 10 sicuti WB sic cet. sicut S nersibus W, add. id est (del. m2 B, om. S) uirgilii (uergilii D) cet. S quando pro S 11 menin coepto D alef B quippe] namque D 12 litteram primam codd. praeter 8 uerbis D extremam TF93 -ma eet. prioris] propriis W inucniens W a inueniens L}SD ain ueniens 2 id est ioth inueniens B 13 excludit S questionem D 14 latinum D me fac L2 me fac obsecro domine prosperare o d saluum me fac B 15 conplace] prosperare 2 16 hebreorum B possimus S 17 saluumdom. om. W fac S me fac codd. pr. obsecro add. Engelbrecht prospera (seq. ras. ca. 16 litt.) L bene prosperare B prosperare cet. )

denique Matheus, qui euangelium Hebraeo sermone conscripsit, ita posuit: \'osianna barrama\', id est \'osanna in excelsis\', quod saluatore nascente salus in caelum usque, id est etiam ad excelsa, peruenerit pace facta non solum in terra, sed et in caelo, ut iam dici aliquando cessaret: inebriatus est gladius meus in caelo.