Epistulae

quid te adulescentia, quid pulchra, quid luxuriosa delectat? uteris balneis, cute nitida, rubicundus incedis, carnibus uesceris, affluis diuitiis, pretiosa ueste circumdaris et iuxta serpentem mortiferum securum dormire te credis? an non habitas in eodem hospitio, in nocte dumtaxat ? ceterum totos dies in huiusce modi confabulatione consumens quare solus cum sola et non cum arbitris sedes ? cum etiam ipse non pecces, aliis peccare uidearis, ut exemplo sis miseris, qui nominis tui auctoritate delinquant.

tu quoque, uirgo uel uidua, cur tam longo uiri sermone retineris? cur cum solo relicta non metuis ? saltim alui te et uessicae cogat necessitas, ut exeas foras, ut deseras in hac re, cum quo licentius quam cum germano, multo uerecundius egisti cum marito. sed de scripturis sanctis aliquid interrogas: interroga publice; audiant pedisequae, audiant comites tuae. omne, quod manifestatur, lux e s t. bonus sermo secreta non quaerit, quin potius delectatur laudibus suis et testimonio plurimorum. magister egregius contemnit uiros, fratres despicit et in unius mulierculae secreta eruditione desudat. [*]( 23 *Eph. 5, 13 ) [*]( 2 utrumque enim g 3 uas] uos Fp.c.m2 infirmus F,Ia.c.m2 infirmum Ip.c.m.2 4dilectatFla.c.m2,J 7pr.aut] haudIp.c.m2 desideraberisFa.c.mZJ 8 sis in ras. m2F elege Jp.c.mZla.c. 9 pr. elege Jp.c.m2,om.q alt. elege Jp.c.m2 10 aduliscentiaFix adulescent(u s.l.)la J adolescentula g luxoriosaF luxo(u s.i.m2)riosam2\' 11 rubicundusFJp.c.m2 -dis eel.; add. genis ç 13 secure g an] at g hospit(c F)io ex hospit(c F)ium F I 14 huiusce modi] huius Q 15 consumens scripsi consumes codd. consumis g 16 cum etiam] ut cum ç 17 delinquuntJI 18 sermone uiri g 19 aluitate (ta eras.)J uesicae I quogat F,J Za.c.m2 20 re] add. eum g 21 inuerecundius g quam cum marito egisti g 22 pediss. g 26 desp. fratres ç fratres] ff (s.l. fures) J )

Declinaui parumper de uia occasione aliorum [disputatione] et, dum infantem Pacatulam instituo, immo enutrio, multarum subito male mihi pacatarum bella suscepi. reuertar ad propositum. sexus femineus suo iungatur sexui; nesciat, immo timeat cum pueris ludere. nullum inpud icum uerbum nouerit et, si forte in tumultu familiae discurrentis aliquid turpe audierit, non intellegat. matris nutum pro uerbis ac monitum pro imperio habeat. amet ut parentem, subiciatur ut dominae, timeat ut magistram.

cum autem uirgunculam et rudem edentulam septimus aetatis annus exceperit et coeperit erubescere, scire, quid taceat, dubitare, quid dicat, discat memoriter psalterium et usque ad annos pubertatis libros Salomonis, euangelia, apostolos ac prophetas sui cordis thesaurum faciat. nec liberius procedat ad publicum nec semper ecclesiarum quaerat celebritatem.

in cubiculo suo totas delicias habeat. numquam iuuenculos, numquam cincinnatos uideat uocis dulcedine per aures animam uulnerantes. puellarum quoque lasciuia repellatur, quae, quanto licentius adeunt, tanto difficilius euitantur et, quod didicerunt, secreto docent inclusamque Danaen uulgi sermonibus uiolant.

sit ei magistra comes, paedagoga custos non multo uino dedita, non iuxta apostolum otiosa atque uerbosa, sed sobria, grauis, lanifica et ea tantum loquens, quae animum puellarem ad uirtutem instituant. ut enim aqua in areola digitum sequitur praecedentem, ita aetas mollis et tenera in utramque partem flexibilis est et, quocumque.

[*]( s ) duxeris:, trahitur. solent lasciui et comptuli iuuenes blandimentis, affabilitate, munusculis aditum sibi per nutrices ad alumnas quaerere et, cum clementer intrauerint, de scintillis incendia concitare paulatimque proficere ad inpudentiam et nequaquam posse prohiberi [*]( 18 cf. Horat. c. III 16, 1 19 cf. I Tim. 5, 13\' ) [*]( 1 de mea disp. al. occas. g disputatione (-nis Fp.c.m2) seclusi 2 enutrio J et nutrio F I 3 mihi male g pacatarum g pacatorum Jp.c.m2 pecca- torum cet. 4 nescio F 5 in s.l.I 6 turpae J, om.g audiat g 7 monitum scripsi monitis (add. et m2I) codd. 9 rudem et g ceperit F,Ia.c.m2 10 taceas Fa.c. 11 libro F,Ja.c.m2 salamonis I 12 ac] et g 15 dulcedines g aurem g 16 quoque] que g repellantur g 17 et (t eras.) uitantur F 21 puellarum F 22 areola(s.l. afora) J; fort. alueolo 23 pr. et om.!; utramque ex utrumque codd. (fort. partem del.) quodcumque FIa.c. 24 con-.. temptuli I 25 affabilitatem J I ad] aut g 27 inpudentia Fp.c.mZ inpudentia cet. (quod ab Hieronymo scriptum et \'dicta\' uel \'facta\' subaudiendum esse non crediderÚn) prohibere (h s.l.I) codd. )

pudet dicere et tamen dicendum est: nobiles feminae nobiliores habiturae procos uilissimae condicionis hominibus et seruulis copulantur ac sub nomine religionis et umbra continentiae interdum deserunt uiros, Helenae sequuntur Alexandros nec Menelaos pertimescunt. uidentur haec, planguntur et non uindicantur, quia multitudo peccantium peccandi licentiam subministrat.

Pro nefas, orbis terrarum ruit et in nobis peccata non corruunt. urbs inclita et Romani imperii caput uno hausta est incendio. nulla regio, quae non exules eius habeat. in cineres ac fauillas sacrae quondam ecclesiae conciderunt et tamen studemus auaritiae. uiuimus quasi altera die morituri et aedificamus quasi semper in hoc uicturi saeculo. auro parietes, auro laquearia, auro fulgent capita columnarum et nudus atque esuriens ante fores nostras in paupere Christus moritur.