Epistulae

Rursumque de mundo: nobis autem, inquit, placet et ante hunc mundum alium fuisse mundum et post istum alium futurum. uis discere, quod post corruptionem huius mundi alius sit futurus? audi Esaiam loquentem: \'erit caelum nouum et terra noua, quae ego facio permanere in conspectu meo\'.

uis nosse, quod ante fabricam istius mundi alii mundi in praeterito fuerint? ausculta Ecclesiasten: \'quid est, quod fuit? ipsum, quod erit. et quid est, quod factum est? ipsum, quod futurum est. et non est omne nouum sub sole, quod loquatur et dicat: ecce hoc nouum est; iam enim fuit in saeculis pristinis, quae fuerunt ante nos\'. quod testimonium non solum fuisse, sed futuros mundos esse testatur, non quo simul et pariter omnes fiant, sed alius post alium. statimquesubiungit:

diuinitus habitaculum et ueram requiem apud superos aestimo intellegi, in qua creaturae rationabiles commorantes, [*]( 1 Orig. n. d. III 3, 5 p. 261 10 ibid. III 5, 3 p. 273 14 *Esai. 66, 22 18 *Eccle. 1, 9-10 27 Orig. n. d. III 5, 4 p. 274 ) [*]( 1 et in ras. m2B e s.l.ll,om.B paruo D licet] et IT licet et g lactentes B 3 oriolos II 4 phyton. D phiton. II fiton. B 6 tali IIa.c.m2D fecerit D 11 pr. mundum] modum D 14 ysayam B Isaiam s dicentem D 17 huius 77 21 sole] celo B 24 sed] et D 25 quod B 26 et s.l.ll al. post al.] alium alium D 27 diuinius Koetschau diuinitatis e "cod. Regia" Vallarsius (Origenes scripsisse uidetur: f] ϑεόϑεν οἴϰησις) 28 existimo s intelligi IIp.r.B 29 rationales B )

unde conditor deus fecit eis congrua humilibus locis corpora et mundum istum uisibilem fabricatus est ministrosque ob salutem et correptionem eorum, qui ceciderunt, misit in mundum, e quibus alii certa obtinerent loca et mundi necessitatibus oboedirent, alii iniuncta sibi officia singulis quibusque temporibus, quae nouit artifex deus, sedula mente tractarent.

et ex his sublimiora mundi loca sol et luna et stellae, quae ab apostolo creatura dicitur, acceperunt. quae creatura u an itati subiecta est, eo quod crassis circumdata corporibus et aspectui pateat. et tamen non sponte subiecta est uanitati, sed propter uoluntatem eius, qui eam subiecit in spe.

etiterum: alii uero in singulis locis atque temporibus, quae solus artifex nouit mundi, gubernaculis seruiunt, quos angelos eius credimus.

et post paululum: quem rerum ordinem et totum mundi (regit dei) prouidentia, dum aliae uirtutes de sublimioribus corruunt, aliae paulatim labuntur in terras, istae uoluntate descendunt, aliae praecipitantur inuitae, hae [*]( 15 cf. Rom. 8, 20 18 cf. Rom. 8, 20 20 Orig. n. d. III 5, 4 p. 275 23 ibid. III 5, 5 p. 276 ) [*]( 1 disc. TIa.c.m2 2 uisibilia] inuisibilia IJD 3 crassisque D 4 antiquam D antequam II beatitudinem D benedictione (partim eras.)Il 8 correctionem [Ip.c.B 9 e] et Ila.r. ex g 11 quibusque ex quibus m2B 15 dicitur IID dr B dicuntur g 16 subdita B crassi D 17 pr. et exp.B place- . at D 19 eiusom./7 eam om.D 21 gubernaculiD 22 eius esse g 23 paulolum II,Da.c. quem] de in ras. m2B et totum Koetschau et tota TIB et toto D totius g 24 regit dei add. Koetschau regit add. g, om. codd. dum ex cum II 25 alii II 26 isti 77 uolnntariae g 27 alii 77 inuiti 77 hee DB hec II )

et iterum: ex quo sequitur, ut ob uarios motus uarii creentur et mundi et post hunc, quem incolimus, alius multo dissimilis mundus fiat. nullusque alius diuersis casibus et profectibus uel uirtutum praemiis uel uitiorum suppliciis et in praesenti et in futuro atque in omnibus et retro e t in priore temporibus potest merita dispensare et adunum rursus finem cuncta pertrahere, nisi solus conditor omnium deus, qui scit causas, propter quas alios dimittat sua perfrui uoluntate et de maioribus ad ultima paulatim delabi, alios incipiat uisitare et gradatim quasi manu data ad pristinum retrahere statum et in sublimibus collocare.

Cumque de fine disputare coepisset, haec intulit: quia ut crebro iam diximus-principium rursum ex fine generatur, quaeritur, utrum et tunc futura sint corpora an sine corporibus aliquando uiuendum sit, cum redacta in nihilum fuerint, et incorporalium uita incorporalis esse credenda sit, qualem et dei nouimus. nec dubium est, quin, si omnia corpora ad mundum istum sensibilem pertineant, quae appellantur ab apostolo uisibilia, futura sit uita [*]( 4 Orig. n. d. III 5, 5 p. 276 19 ibid. 111 6, 1 p. 281 28 cf. Col. 1, 16 ) [*]( 2 illi II ingrate 77 3 et-officio in mg. m2B et] ut g uel tanto om.Bmg.m2 temporum 77 4 perseuerent ç 5 ut] id D 8 prof.] add. ct f 11 in priore II in priora DB porro Koetschau postea g 12 rursum D 13 omnium om.B 14 mittat Ba.c.m2 permittat g 16 paulatim s.l.B delabi s dilab(u D)i codd. 17 manu data] mundata 77 stat. retr. 77 18 sublimibus (bus in ras.m2) 77 19 capituli numerus 9 hic falso in edd. iteratur 20 rursus B 21 quae(e775)riturquecodd. 23reducta77D nihilollnihili D nichil B 24 esse] uita esse B 25 et s.l.m2II nec dub.-p. 110, 23 simil.] haec uerba iterum exhibet, sed partim deleta, post finem epistulae 77 (discrepantes scripturas notaui II2) )

et post paululum: illud quoque, quod eodem apostolo dicitur: \'omnis creatura liberabitur a seruitute corruptionis in libertatem gloriae filiorum d e i\', sic intellegimus, ut primam creaturam rationabilium et incorporalium esse dicamus, quae nunc seruiat corruptioni, eo quod sit uestita corporibus et, ubicumque corpora fuerint, statim corruptio subsequatur; postea autem liberabitur de seruitute corruptionis, quando receperit gloriam filii dei et deus fuerit omnia in omnibus.

et in eodem loco: ut autem incorporeum finem omnium rerum esse credamus, illa nos saluatoris oratio prouocat, in qua ait: \'ut, quomodo ego et tu unum sumus, sic et isti in nobis unum sint\'. etenim scire debemus, quid sit deus et quid sit futurus in fine saluator et quomodo sanctis similitudo patris et filii repromissa sit, ut, quomodo illi in se unum sunt, sic et isti in eis unum sint.

aut enim suscipiendum est uniuersitatis deum uestiri corpore et, quomodo nos carnibus, sic illum qualibet materia circumdari, ut similitudo uitae dei in fine sanctis possit aequari, aut, si hoc indecens est — maxime apud eos, qui saltim ex minima parte dei sentire cupiunt maiestatem et ingenitae atque omnia excedentis naturae gloriam suspicari -, e duobus alterum suscipere cogimur, ut aut [*]( 1 Orig. n. d. III 6, 1 p. 281 2 *Rom. 8, 21 11 cf. I Cor. 15, 28 12 Orig. n. d. III 6, 1 p. 282 15 *Ioh. 17, 21 ) [*]( 1 post paulolum II paulo post g 4 intellig. IIp.r.B 5 rationalium B 6 nunc Engelbrecht non codd. 7 sit] non sit g 9 sequatur /7 (sed sub- sequatur 772) Iiberatur D 10 receperint DB 11 filiorum g 17 deus s.l.II finem D 18 sanctis om.B in sanctis g 19 in se illi g illi Ilp.r. alii cei. (eliam IIi) 20 sunt] sint 77 24 uitae dei—p. 111, 25 mundum paginae parte uacua relicta om. II 29 suspicere D )