Epistulae

et ne parum putaremus inpietatem esse eorum, quae praemiserat, in eiusdem uoluminis fine coniungit omnes rationabiles naturas, id est patrem et filium et spiritum sanctum, angelos, potestates, dominationes ceterasque uirtutes, ipsum quoque hominem secundum animae dignitatem unius esse substantiae.

intellectualem, inquit, rationabilemque naturam sentit deus et unigenitus filius eius et spiritus sanctus, sentiunt angeli et potestates ceteraeque uirtutes, sentit interior homo, qui ad [*]( 6 Orig. n. d. IV 4, 8 (35) p. 361 19 ibid. IV 4, 9 (36) p. 362 ) [*](1 me om.codd. m\'eras.IJ contendit DB 2 dicta II filii (ex fili Itxodd. 5 METMYYCXQCCI II METVYCXQCEI D metamorphosin B abolitione II aboliotione D hic Bp.c.m2 haec cet. hoc g 6 sursum consentire D 7 rationalemque B 8 se expol. B 9 ipsum II peiori Ba.c. peiore cet. 10 uestiatur B uestitur g 11 illa dep.] illud ponit II 12 non princ.] inprincipaliter77 per s.1. B post /7 interualla et g 13 rationabilium (bi exp.m2)B 14 indiget uestiatur B 15 lapsuu Bp.c.m2 lapsu ex lapsuu Ba.c.m2 lapsum 77 labsum D 16 ad meliore D 17 nihilum g hoc 77 ac D 18 paruam s pute-mus B impietatis B 19 coniungit (c/. subnectit p. 115, 23)] concludit coni. Koetschau rationales II B naturas Bp.c.m2 creaturas cet. 23 inquam B rationalemque DB 24 et (eras.)pnigenitusque II 25 ceterasque TID )

unum addit uerbum \'quodam modo\', ut tanti sacrilegii crimen effugeret, et, qui in alio loco filium et spiritum sanctum non uult de patris esse substantia, ne diuinitatem in partes secare uideatur, naturam omnipotentis dei angelis hominibusque largitur.

Cum haec se ita habeant, quae insania est paucis de filio et spiritu sancto commutatis, quae apertam blasphemiam praeferebant, cetera ita, ut scripta sunt, protulisse in medium et inpia uoce laudasse, cum utique et illa et ista de uno inpietatis fonte processerint?

aduersum omnia scribere nec huius est temporis et omnes, qui aduersus Arrium et Eunomium Manicheumque et diuersas scripserunt hereses, his quoque inpietatibus respondisse credendi sunt. quisquis igitur hos uoluerit legere libros et calciatis pedibus ad terram repromissionis pergere, necubi a serpentibus mordeatur et arcuato uulnere scorpionis uerberetur, legat prius hunc librum et, antequam ingrediatur uiam, quae sibi cauenda sint, nouerit. [*]( 15 cf. Esai. 11, 15. ) [*]( 2 ex ex et D 3 addidit B 4 effugiret D 5 substantie II 6 secari D 8 ita se s quae om.ll 9 perferebant D 10 protullisse 77 impia uoce 77 llunoom.77D fronte D 12 hec omnia B 13 omnis 77a.c.m2 adueisum 77D heu nomium B manichaeumque D 14 diuersa D hiis quoque B hisque 777) 15 quisquis B quis cet. 16 necubi] ne alicubi g 17 arcuato] add. eum s.l.m2B scorpii uulnere g scorpionis IIp.c.m2 scorpios Tla.c.mZa scorpius DB uerb.] uulneret B )

Nihil Christiano felicius, cui promittuntur regna caelorum; nihil laboriosius, qui cotidie de uita periclitatur. nihil fortius, qui uincit diabolum; nihil inbecillius, qui a carne superatur. utriusque [*](r = Lugdunensis 600 s. VI (continet p. 118,4 nihil fortius-5 superatur; p. 119, 17 magna coepisse -120,4 ruinam; p. 120, 20 in quo —p. 222, 6 nutriat; 1. 122, 6 si negot. -12 auferre: p. 123, 6 ut ubert. -12 redundarent; p. 123, 14 sub nom. -18 maritalem; p. 123, 18 alii —p. 124, 2 affectu; p.124,7 nec -9 placent; p. 124,10 tu uero -18 utilis est; p. 124,19 matrem —p. 125, 2 uulnus; p. 125, 12 habeto -14 conplexu; p. 125, 18 astra- p. 126,1 fornicamur; p. 126,20 uiderint-p.127,2 censemur; p. 227,20 ne miles -11 discipulus; p. 128,1 absque -4 obdormias; p. 128, 14 qui specimen -18 uirtutum est; p. 129, 15 uolo -18 cogites; p. 130, 1 uigil —4 amabis; p. 131,19 et gratias -20 capio; p. 132, 14 philosophi -18 superemus; p. 132, 20 nisi —p. 133, 2 fugiamus; p. 133, 10 nulla -13 prouinciae; p. 133,20 uiuere —p. 134,14 tace; p. 134,18 uidi —p. 135,4 solitarii; p. 135,13 plerique -p.136, 7 niximus; p. 136,10 nequaquam -11 debeas; p. 136, 19 uiue —p. 137, 15 iudicantes; p. 138, 19 sed dicis —p. 139,14 siccatur; p. 139, 19 ueritas — susurrones; p. 140, 1 non est -2 dignitatis; p. 140, 4 si me -16 satisfacere; p. 141, 10 utinam —p. 142, 9 praemia). ) [*](G = Neapolitanus VI. D. 59 s. VII. ) [*](V = Petropolitanus I. 13 Quarto s. VII-VIII. ) [*](H = Monacensis lat. 6299 s. VIII-IX. ) [*](P = Cenomanensis 126 s. IX (continet initium epistulae usque ad p. 128, 15 tempore reliquis amissis). ) [*](D = Vaticanus lat. 355 + 356 s. IX-X. ) [*](C = Vaticanus lat. 5762 s. X. ) [*](N = Casinensis 295 s. X. ) [*](V = Augustodunensis 17 A s. X (desinit p. 136, 7 monasterio folio amisso). t = Casinensis 298 s. X-Xl. ) [*](B = Berolinensis lat. 18 s. XII. ) [*]( ad rusticum (ex ad rustico m,ZI) rGH ad rusticum (-cium t) monachum (add. de uita monachorum s.l.rec.m.V) VPDCt ad rusticum monachum exortatoriam (m exp.; add. ad rusticum m2) N de institutione uitae ad rusticum monachum P ad rusticum monacum de institutione monacorum B; Hieronymi nomen exhibent tituli in yHDWB ) [*]( 3 nihil] add. est DB promuntur H promittitur g regnum g 4laboriorius nisi qui H cott. GH de s.l.mZV pereclitatur fJ praeclitatur H alt. nihil] add. eo r,Bs.l.m2 5 imbec. rp.c.m2B inbic. H inbecc. t inuec. G a om.B )