De errore profanarum religionum

Firmicus Maternus, Julius

Firmicus Maternus, Julius. M. Minucii Felicis Octavius Iulii Firmici Materni Liber de errore profanarum religionum. Halm, Karl, editor. Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum, Volume 2, 1867.

Alterius profani sacramenti signum est θεὸς ἐκ πέτρας. cur hoc sanctum uenerandumque secretum ad profanos actus adulterata professione transfertis? alius est lapis, quem deus in confirmandis fundamentis promissae Hierusalem missurum se esse promisit: Christus nobis uenerandi lapidis significatione monstratur. quid tu ad commaculatas superstitiones furtiua fraude uenerandi transferis nominis dignitatem? lapidem tuum ruina sequitur et cadentium culminum funesta conlapsio: noster lapis Dei fundatus manu extruit, confirmat, erigit, munit et restaurati operis gratiam perpetuae inmortalitatis splendore condecorat. ait enim de hoc Esaias iubente sancto spiritu:

\'sic dicit Dominus: ecce ego inmitto in fundamenta Sion lapidem pretiosum, electum, summum angularem, honoratum, et qui crediderit in eum non confundetur. in psalmis etiam simile responsum est: ait enim spiritus sanctus in centesimo et septimo decimo psalmo: \'lapis quem reprobauerunt aedificantes hic factus est in caput anguli: a domino factus est iste et est mirabilis in oculis nostris.\' permultos prophetas spiritus sanctus nominis istius ordinem monstrat, ait enim Zacharias propheta: Cecce ego adduco puerum meum, Ortus nomen ei est, quoniam lapis quem dedi ante faciem Hiesu: super lapidem ipsum unum septem oculi sunt.\'

sed ut manifestius constet, antiquiora uenerandarum lectionum secreta pandamus. in Deuteronomio itacomprehensum est: cet scribes super lapidem omnem legem hanc.\' Hiesus etiam Naue iussu [*]( 13 Jes. 28, 16 18 Ps. 117, 22 sq. 22 Zach. 3, 8 sq. 27 Deut. 27,8. ) [*]( 2 confertur P 9 transferis P: transfers edd. cf. c. 22, 3 proferis et 24, 3 feris 12 perpetuo Oehler, at eonferri iubet Bursian p. 102, 29 et p. 120,13 13 iuuenteP, innuente a 1\\ spiritu sanctoa 17 simili P 18 decimo om. Pa, add. Wotoerus 20 a domino P: An no a 23 ei nomen a 24 lapis quem dedi ante faciem Hiesu Buraian (coll. Cypriani test. II, 16, p. 553): locus quem dedit un$facie hiesus P, lapis quem dedi coram Iesu a 26 antiquora uenerandorum P 27 deutero nomii P 28 lesus a )

108
diuinitatis hoc specialiter conprehendit, ait enim: cet accepit lapidem magnum et statuit eum contra dominum. et ait Hiesus ad populum: ecce lapis iste erit mihi in testimonium quis iste audiuit omnia quae dicta sunt a domino, quando loquutus est ad uos, et erit iste uobis testimonium in nouissimo dierum, quando

recesseritis a domino uestro.\' quod autem per hunc lapidem, id est per dominum nostrum Iesum Christum, et dii isti casuri sint et multitudo templorum aperte Danihel uenerandis oraculis explicauit: ait enim cum interpretaretur somnium regis: et ecce imago, imago nimis magna, et contemplatio ipsius imaginis metuenda, et elata stabat contra te: cuius caput fuit ex auro bono, pectus et brachia eius argentea, uenter et femora aerea, pedes autem ex parte quidem ferrei, ex parte autem fictiles: quoadusque abscisus est lapis d6 monte sine manibus concidentium et percussit imaginem super pedes ferreos et fictiles et comminuit eos minutatim et factum est simul ferrum testa, etaeramentum et argentum et aurum facta sunt minuta quasi palea, ut puluis in area aestate, et uentilauit illa uentus ita ut nihil remanserit in illis: etlapisqui percussit imaginem factus est mons magnus et imple-

uit totam terram/ qui locus in terra est quem non Christi possederit nomen ? qua sol oritur, quaoccidit, qua erigitur septemtrion, qua uergit auster, totum uenerandi numinis maiestas implebit, et licet adhuc in quibusdam regionibus idololatriae morientia palpitent membra, tamen in eo res est ut e Christianis omnibus terris pestiferum hoc malum funditus amputetur. de idololatrarum lapide, de quo dicunt deog ix. nhqug, quod prophetarum respondit oraculum? cui autem restitit uel cui parcit iste lapis ?

lapis autem hic sanctus, id est Christus, aut fidct l [*]( 1 Josua 24,26. 11 Dan. 2, 31 sqq. ) [*]( 3 Iesus a II erit] in fol. 20b et 21* rursus multa euanuerunt 6 nobis in testimonio a 10 oraculis a: oculis P 12 et elata P : et om. edd. 20 pallea et ut a 24 quia locus a II quem a: qui P 25 septentrio edd. 27 idolo latrie P 30 idolatrorum Pa 31 resistit a, rcstitit Sursian; neu- )

109
fundamenta sustentat aut in angulo positus duorum parietum membra aequata moderatione coniungit, id est ueteris et noui testamenti in unum colligit gentes aut certe corporis et animi diuersitatem . xiol... a homini inmortalitate consociat aut legem promulgat aut contra peccantes testimonium perhibet aut, quod est potius, imaginem diaboli percutit, ut superato eo atque pro- strato et in cinerem fauillasque conuerso erecto subZimitatis suae uertice purum dominationis imperium sit.

uos nunc, Constanti et Constans sacratissimi imperatores, et uenerandae fidei uestrae imploranda uirtus est, quae supra homines erigitur et a terrena fragilitate separatur, quae caelestium se rerum societate coniungit, quae in omnibus actibus suis, prout potest, Dei summi sequitur uoluntatem: modicum tantum superest ut legibus uestris funditus prostratus diabolus iaceat, ut extinctae idololatriae pereat funesta contagio. ueneni huius uirus euanuit et per dies singulos substantia profanae cupiditatis exspirat. erigite uexillum fidei, uobis hoc diuinitas reseruauit: fauore eius eminentes prostratores estis omnium hostium uestrorum, quorum opera Romanum in- firmabatur imperium. signum uenerandae legis erigite, sancite, promulgate quod prosit. sit faustum felixque rei publicae quod inter aceruos caesarum uictimarum hostium prostrawistis exercitum. felices uos quoque: gloriae ac uoluntatis suae Deus fecit esse participes, idololatriae excidium et profanarum aedium ruinam propitius Christus populo uestris manibus reseruauit. ille spiritalibus armis malos spiritus, uos mala terrena uicistis. erigite tropaea uictoriae et praeferatur ingens titulus triumphorum: profanarum rerum strage gaudentes exultate fortius, [*](trum in P exstare testatur Meifferscheid p parcit a, par sit Oehler, in P proerit uel perit scriptum uideri monet Reifferscheid 32 iste addidit a 2 coniungit add. a in loco prorsus obscurato; ex spatio in P apparet 12-15 litteras scriptas fuisse 4 conciliata (uel ex collata) coni. Bursian, inniolata a 10 quae a: oni. P 11 quae caelestium nos: quae om. P, coelestiumque a 13 tantum Wowerus: talium P (?) a 17 eius addidit Bursian, cuius fauore a 19 firmabatur P (?) a, em. Wowerus; uexabatur coni. Bursian 21 uictimarum addidi, hostiarum add. Bursian (quod tot aceruoB cacsorum hostium o) 22 gloriae a, sed huius uocab. nullum uestigium in P esse testatur Lorenz 23 ruinam Bursian: ruina P, ruinas a 24 nostris a 25 spiritualibus a 1\\ armis a: om. P 26 tropea P, trophaea a (j proferatur a )

110
exnltate fidenter. felicitas uestra cum Dei uirtute coniungitur, pro salute hominum Christo pugnante uicistis.