Epistulae

Ac ne longum sit per haereses uniuersas decurrere et singularum uel ineptias uel insanias recensere, quia nec delectat id dicere quod aut horret aut pudet nosse: de Marcione interim solo, cuius mentio in epistula a te ad nos transmissa facta est, examinemus an possit baptismatis eius ratio constare. Dominus enim post resurrectionem discipulos suos mittens quemadmodum [*]( 1 inueni et C1 2 transmisistis B quis] quis aut a quo B baptizanerit ... qui om. B 3 is P, his CL remissa BP, missam L 4 quod] quae C praeter eundem C 5 non B 8. l. m. 2 putauit C\' animaduerterit B 6 martionis L, marciani C ni ex nuB 7 dicant T1 baptizare C\' iesu om. T 9 credent B possit C, possunt LNP, possumus T; cf. 770,13 11 si eundem ex secundum C 13 antropiani B, om. C nalentiniani om. C appelletlani C, epelletiniani T, appellatiani v ophytae L, onitae ex opitae C .. marcioniste T s 8. 1. 14 ceteri T gladiis et uenenis subuertentes v, gladiis ac uenenis subuertente C sed uenena m. 1 15 ueritatem Cv illic] inter illos add. B 16 heresis BLT1, hereticos C os ex is uniuersos C os ex is 17 inertias T uel insanias om. B delectet L, delectatio est C id] d exp. P, hoc B, om. C 18 horret] hostendere ex hos regi C putet P de] Sed de B martione L, mentione P 19 ad te T 20 ratione C enim om. B. )

Quem locum profani et adulteri baptismi subtiliter Hieremias propheta perstringit dicens: ut quid qui contristant me [*]( 1 Matth. 28, 18. 19. 22 Hier. 15, 18. ) [*]( 1 debeant B, debemus 01 instruxit Tv, instituit C docuit CrJ, docens exp. T 2 potestas omnis C is ex a et docete BNPTv 3 omnes gentes CPl tingaentes] baptizantes CNv . eas C* 5 tinguerentur] baptizarentur Cv 6 adserit om. B deum om. Pv Q . et eundem P, numquid eundem 017 7 nouit] nonu C maria uir- ginev natum] erit add. LI, expo m. 2 8 sitfest C 9 resurrectionem ex ratione C per ex pro C prius C 10 et om. T quod om. C carnem P reaurreiisse P, resurrectionem C 11 sed et] quam ex sed T 12 fides om. L immo om. B 13 sanitatis T, uanitatis P, sanctitatis Nv ueritatis T 14 uidere 01 qui exp. C baptizatos C 0 ex u consecutos C 15 remissa BP 17 qui B 18 utique] itaque C accipit B, accipere non potuit C nec credidit C falsum ... potuit om. C 19 adulteri et profani C\' 20 credebant C 21 ieremias P )

Manifestum est autem ubi et per quos remissa peccatorum dari possit, quae in baptismo scilicet datur. nam Petro primum Dominus, super quem aedificauit ecclesiam et unde unitatis originem instituit et ostendit, potestatem istam dedit ut id solueretur [in terris] quod ille soluisset. et post resurrectionem quoque ad apostolos loquitur dicens: sicut misit me pater, et ego mitto uos. hoc cum dixisset, inspirauit et ait illis: accipite spiritum sanctum. si cuius remiseritis peccata, remittentur illi: si cuius tenueritis, tenebuntur. unde intellegimus non nisi in ecclesia praepositis et euangelica lege ac dominica ordinatione fundatis licere baptizare et remissam [*]( 18 Io. 20, 21-23. ) [*]( 1 in plaga B solida est] solacia B 2 dum exp. C fit exp. T, fidem B quasi ex quas T 4 aquae] qq C mendacis ... aqua om. C haec om. B 5 perfide C* ea om. B imaginem L 7 fidem prauam L remissa BP 8 et secundum P consequi exp. T 9 potuit om. P potuit... 1.10 sanctum om. BCLNT ei] et P 10 consequatur et signetur exp. C et s. l. add. m. 2: potuit que enim ... neutrum om. B 11 fuerat L 8. I. m. 2 14 quae] quaeque B petrum C 15 unitatis] humanitatis C 16 et om. B dedit om. B in terris] interim B, in caelis v 17 Boluisset] in terris add. v apostolus P 20 si cui B remittuntur CP\' T 21 illis P\' T, illic C\' detenueritis P 22 et] et in v, in C 23 fundantis 01 remissa BCLNP )

Nec hoc, frater carissime, sine scripturae diuinae auctoritate proponimus ut dicamus certa lege ac propria ordinatione diuinitus cuncta esse disposita nec posse quemquam contra episcopos et sacerdotes usurpare sibi aliquid quod non sit sui iuris et potestatis. nam et Core et Dathan et Abiron contra Moysen et Aaron sacerdotem sacrificandi licentiam sibi usurpare conati sunt, nec tamen quod inlicite ausi sunt inpune fecerunt. et filii Aaron qui alienum ignem altari inposuerunt in conspectu statim Domini indignantis extincti sunt. quod supplicium manet eos qui alienam aquam baptismo inferunt falso, ut diuina censura ulciscatur et uindicet id haereticos contra ecclesiam gerere quod non nisi soli liceat ecclesiae.

Quod autem quidam dicunt eis qui in Samaria baptizati fuerant aduenientibus apostolis Petro et Iohanne tantum super eos manum inpositam esse, ut acciperent spiritum sanctum, rebaptizatos tamen eos non esse, locum istum, frater carissime, ad praesentem causam uidemus omnino non pertinere. illi enim qui in Samaria crediderant fide uera crediderant et intus in ecclesia quae una est et cui soli gratiam baptismi dare et peccata soluere permissum est, a Philippo diacono quem idem apostoli miserant baptizati erant. et idcirco qui legitimum et ecclesiasticum baptisma consecuti fuerant, baptizari eos ultra non oportebat, sed tantummodo quod deerat id a Petro et Iohanne factum est, [*]( 1 nec] ne L ligare B 2 sit] possit LT quis aut T, quia ut L possit] ∗∗∗∗∗∗ T, possit aliquid v soluerint 01 3 carissime om. C 4 ordinatione ex ratione P 5 disposita ex disponaata L quam quam B contra] contra ecclesiam et B 7 chore CTv, choreb B datha T mosen NTl 8 aron LTX sibi licentiam CTv usurpare] uindicare C 9 et om. T 11 indignatis P\'T\', indignati sunt C extincti] percussi B 14 luceat Ll 15 dicunt quidam de Cv fuerunt L un corr. 17 baptizatos T 18 tamen om. T eos om. v fratros T\' carissime om. C 19 illic P qui om. B 20 samariam T\' crediderunt P fide u. crediderant om. ClL et intus] intus T 21 baptismo P1 22 misserant C, miserunt B 23 erantj enim erant P quia] qm C 24 baptismum Cv oportet T )

N on est ergo, frater carissime, quod haereticis cedendum existimemus et baptisma quod non nisi uni et soli ecclesiae datum sit prodendum putemus. boni militis est aduersus rebelles et hostes imperatoris sui castra defendere. gloriosi ducis est commissa sibi signa seruare. scriptum est: Dominus Deus tuus Deus zelans est. qui spiritum Dei accepimus zelum diuinae fidei habere debemus, quo zelo Finees placuit et Deum promeritus indignantis iram populo pereunte leniuit. quid adultera et aliena et diuinae unitatis inimica in acceptum referimus, qui non nisi unum Christum et unam eius ecclesiam nouimus? ecclesia paradisi instar exprimens arbores frugiferas intra muros suos intus inclusit, ex quibus quae non facit fructum bonum exciditur et in ignem mittitur. has arbores rigat quattuor fluminibus id est euangeliis quattuor, quibus baptismi gratiam salutari et caelesti inundatione largitur. numquid de ecclesiae fontibus rigare potest qui intus in ecclesia non est? numquid paradisi potus salubres et salutares inpertire cuiquam potest qui peruersus et a semet ipso [*]( 11 Dent. 4, 24. ) [*]( 1 posita 01 et infnnderetnr om. B 3 baptizatur B per praepositos C 4 offeravtur B 5 conseqaattur B consnmme*tur B 7 frater om. P carissime om. C de hereticis C cedendum N 8 et] ut Cv et soli om. C sit om. B 9 hostis B 10 namissa ∗∗∗∗ B 13 quod 01 phineos Nv, fineaes B, finiuit 01 placauit 02 et dum B, et dm et C alterum et s. I. promeritis CT is ex us, pro merito suo B 14 adulteram CNv aliena] alieniginam v et C sedinC am ex e 15 et om. C unitati B inimicam Cv 16 unam eius] unicam ex unitus C et ecclesia NP paradisiis O. 17 fuctiferae Cv 18 includit f) quae] qui CP1 bonum fructum C 20 salutaris Bv et om. o caelestis B 21 inundationem T1 rigari CT ri ex re 22 saluber est (et om.) L 23 peruersos L ipsos Tl, ipsum B ) [*]( 111. ) [*]( 50 )

Clamat Dominus ut qui sitit ueniat et bibat de fluminibus aquae uiuae, quae de eius uentre fluxerunt. quo uenturus est qui sitit, utrumne ad haereticos ubi fons et fluuius aquae uitalis omnino non est, an ad ecclesiam quae una est et super unum qui et claues eius accepit Domini uoce fundata est ? haec est una quae tenet et possidet omnem sponsi sui et domini potestatem. in hac praesidemus, pro honore eius adque unitate pugnamus, huius et gratiam pariter et gloriam fideli deuotione defendimus. nos diuino permissu rigamus sitientem Dei populum, nos custodimus terminos uitalium fontium. si possessionis nostrae ius tenemus, si sacramentum unitatis agnoscimus, cur praeuaricatores ueritatis, cur proditores unitatis existimus? aqua ecclesiae fidelis et salutaris et sancta corrumpi et adulterari non potest, sicut et ipsa ecclesia incorrupta et casta et pudica est. si ecclesiae deuoti et in ecclesia constituti sunt haeretici, possunt et baptismo eius et ceteris salutaribus bonis uti. si autem in ecclesia non sunt, immo et contra ecclesiam faciunt, quomodo baptizare baptismo ecclesiae possunt?

Neque enim parua res haereticis et modica conceditor, quando a nobis baptisma eorum in acceptum refertur, cum inde incipiat omnis fidei origo et ad spem uitae aeternae salutaris ingressio et purificandis ac uiuificandis Dei seruis diuina dignatio. nam si baptizari quis apud haereticos potuit, utique et remissam [*]( 1 et] est et T et s. l. religatus LP, ligatos B 2 deficit L 3 bibat et P 4 uentre] uenis C s 8. l. reftaxermit C 5 fluius P aque ex quae P 6 an L 8. 1. 7 accepit et PT uoce dni P 8 et d. potestatem] gratiam C 9 pugnemus L1 10 fideli] fidei P deuotione] uirtute C 11 nos om. N, nos de 17 diuini 01 permisso C* rogamus B populo 01 custodimur 01 12 possessionis ergo e ius] eius C, iuste P 13 si L 8. 1. sacramento B 14 existimus corr. in existimamus C, exsistimemus T tn ras., existimamur v aquae Lt, aequa T, atq. B 15 corrumpi ... incorrupta om. B c. et] c. aut C sed aut 9. l. 16 et pudica et casta B est ex et C si corr. in sic L, ei ergo B 17 alt. et OØI. C 20 ecleaiam L 22 defertur LNPT 24 ac uiuiflcandis om. B 25 remissa BC1P )

Proinde frustra quidam qui ratione uincuntur consuetudinem nobis opponunt, quasi consuetudo maior sit ueritate aut non id sit in spiritalibus sequendum quod in melius fuerit a sancto spiritu reuelatum. ignosci enim potest simpliciter erranti, sicut de se ipso dicit beatus apostolus Paulus: qui primo, inquit, fui blasphemus et persecutor et iniuriosus, sed I misericordiam merui, quia ignorans feci. post inspirationem uero et reuelationem factam, qui in eo quod errauerat perseuerat prudens et sciens, sine uenia ignorantiae peccat. praesumptione enim adque obstinatione quadam nititur, cum ratione superetur. nec quisquam dicat, quod accepimus ab apostolis hoc sequimur, quando apostoli non nisi unam ecclesiam tradiderint et baptisma unum quod non nisi in eadem ecclesia sit constitutum, et neminem inueniamus ab apostolis, cum apud haereticos baptizatus esset, in eodem baptismate admissum esse et [*]( 12 I Tim. 1, 13. ) [*]( 1 si] add. C: peccatorum consequi potuit; exp. m. 2 remissa BC\'P est] et T 2 et Banctificatns v et Balueius, om. C et Erasmus est om. B; et templum dei factus est add. Bal. si sanctificatas est om. LN, et v templum d. f. e. si t. d. f. est] templum dei factns est BCLNPTv, si templum d. f. est Erasm. et Bal. 8 si cuius C 4 qui NPT1, quia BCLTH non om. L christo T1 eius ex nins C potest] potuit CTv 5 dum C spiritus... sint om. C 6 sps scs quomodo C sed quomodo s. I. potest ei T ei 8. l., et potest C\' 8 quidem B 9 id om. C 10 in om. T quod in] si ex sit in C 11 potest] potuit C 12 se om. T beatus om. C 14 quia] quoniam L 16 et ex sed C sine] iam non in B 17 quadam ... ratione om. C 18 superatur C* hoc s. q. apostoli om. C 19 non corr. in qui non C eclesiam unam L tradiderunt August. J. c. IIII 8 CNv, dederint B 20 non L 8. 1. in C 8. 1. eadem om. C 22 baptizatos P in] et in B baptismo Aug. BCv baptismate ... apostoli om. L ) [*]( 50* )