Epistulae

CVPRIANO ET COMPRESBVTERIS CARTHAGINI CONSISTENTIBVS CALDONIVS S.

Necessitas temporis facit ut non temere pacem demus. sed quoniam oportebat uobis scribere ut quoniam hi qui posteaquam sacrificauerunt iterato temptati extorres sunt facti: uidentur ergo mihi abluisse prius delictum, dum possessiones et domos [*]( Epist. XXin. — Incipit (om. ϕω) epistola uniuersorum confessorom ad Cyprianum de pace data (de pace et forma pnblicanda 10) Τϕω, Alia rescripta ft. - 2 cypriano nniaersi confessores fi papae ϕων 3 uniuer- 808 TV, uniuersis ϕωμν de quibus v ad TVμ, a ϕω, apud v; cf. epist. 26 4 dediMem 10 et om. μϕ haec formam T, om. <p et om. v 5 uoluimuB cpwv 6 praesente ϕμ, praeter T, preterea ω, presbyter V cloro et exhorcista T lector Y 7 scripsit] add. to: oramus te semper bene ualere, add. p*: epistolam. — Ezplicit epistola uniueraorum confessorum ad Cyprianum de pace data T, om. ϕωμ. — ) [*](Epist XXIIII — Incipit (om. rp) epistola Caldonii (Cypriano et clero add. T) de eis (his <p) qui Bacrificauerunt (sacrificia T) et postea exhorrentee (extores ϕ) facti sunt et pacem poetulauerunt Τϕ, Caldonii ad Cyprianum significat de illis qui sacrificauerunt et postea eitorres facti pacem postulaueront ω, Alia rescripta fi, om. r. — 9 cartagine p, kmis cartagini 10, kmis̃ T 10 calidonius ϕω 11 temporum nofiv 12 quoniam om. v nobis rωμ ut quoniam] quoniam 9; cf. qpist. 36: ut dum-pennittunt; epist. 53: quod nos-fecisse ; epist. 57 c. 6: utquia; Sententiae episc. p. 438,4; p. 458,2; cf. Liu. V, 15, 11 hi] ii rμν, aliqui maiuit Ooldhom 18 temptati] tenti rv extorrentes Τμ1r ergo] cf. Sent. episc. p. 438,2; 441,10 14 priorem T\' demittunt T )

dimittunt et paenitentiam agentes Christum secuntur. ergo Felix qui presbyterium subministrabat sub Decimo proximus mihi uinculis (plenius cognoui eundem Felicem) et Victoria coniunx eius et Lucius fideles extorres facti reliquerunt possessiones quas nunc fiscus tenet. sed et sub persecutione t eadem mulier nomine Bona quae tracta est a marito ad sacrificandum, quae conscientiam non commiscuit sed tenentes manus eius sic ipsi sacrificauerunt, sic ipsa coepit dicere contra \'non feci, uos fecistis: sic et ipsa extorris facta est. cum a me ergo uniuersi pacem peterent dicentes \'recuperauimus fidem quam amiseramus, paenitentiam agentes Christum publice sumus confessi,\' quamuis mihi uideatur ut debeant pacem accipere, sed ad consultum uestrum eos dimisi, ne quid uidear temere aliquid praesumere. si quid ergo ex communi consilio placuerit scribite mihi. salutate nostros. uos nostri. opto uos felicissimos bene ualere. [*]( 2 pbrm rωμ decimo proximis r, prozums decimo tc uincalis] uicinus v 3 plene to et om. v coniux T 4 fidelis pr extorrentes Τμ1r, extorrefactos V facti ex facit T, facit rp relinqaerunt tr nunc] unus μr 5 fiscns tenet μr, eis tenet T, eis constet tp, eis constat ω sed et sub persecutione t eadem scripsi, sed et sub quntione e > per se opereodem T (cf. inscriptionem epist. 16, ubi persecutione abbreuiat- scribitur perse), sed et super se opere eadem fir, sed et super se aut eodem rp, sed et super est se aut eodem 10, sed et seu per se aut per eosdem Morellius, sed et v bona ex bono T, in bono μ, i bono r 6 conscientiam non commiscuit scripsi, conscia non commisit tpw, conscientiam non commisit μr, conscientia non commisi T1, conscientia non commissi Т2ν ; cf. Oypr. p. 256^5 et de bono pudic. c. 8: conscientiam non miscuit 7 sed] sed quia v manu (ir eius sic] eius cpwv 8 sic ipsa om. v incepit w sic contra 10 ipsa ex ipse T 9 eztorrens μ1 a me om. rp, me T 10\'reciperauimus TV, recuperabimus μr agentes om. 9, agentes et v 11 christo rp. publice] supplices ϕω uideantur debere v 12 sed] tamen v consultum] consilium v nostrum cpw eos demisi T, eos msi to, eosdem misi tp, eosdem si rp. 13 quid om. v uideatur tp aliquid temere ν 14 concilio r nestros coni. Oxon. nos] uos w; uos nostri om. rμ 15 felicissimos] fratres semper rfi, fratres carissimi semper v. — Epistola Caldonii ad Ciprianum de eis qui sacrificauerunt et postea eztorrentes facti snnt et pacem postulauerunt explicit T, om. ϕrωμ. — )

CVPRIANVS CALDONIO FRATRI S.

Accepimus litteras tuas, frater carissime, satis sobrias et integritatis ac fidei plenas. nec miramur si exercitatus et in scripturis dominicis peritus caute omnia et consulte geras. recte autem sensisti circa inpertiendam fratribus nostris pacem quam sibi ipsi uera paenitentia et dominicae confessionis gloria reddiderunt sermonibus suis iustificati, quibus se ante damnauerant. cum ergo abluerint omne delictum et maculam primam adsistente sibi Domino posteriore uirtute deleuerint, iacere ultra sub diabolo quasi prostrati non debent, qui extorres facti et bonis suis omnibus spoliati erexerunt se et cam Christo stare coeperunt. atque utinam sic et ceteri post lapsum paenitentes in statum pristinum reformentur: quos nunc urgentes et pacem temere atque inportune extorquentes quomodo disposuerimus ut scires, librum tibi cum epistulis numero quinque misi quas ad clerum et ad plebem et ad martyres quoque et confessores feci: quae epistulae etiam plurimis collegis nostris missae placuerunt, et rescripserunt se quoque nobiscum in eodem consilio secundum catholicam fidem stare. quod ipsum tu etiam ad collegas nostros quos potueris transmittes, ut apud omnes unus actus et una consensio secundum Domini praecepta teneatur. opto te, frater carissime, semper bene ualere. [*](Epist. XXV. — Incipit epiatola Cypriani (epistula om. Io, cjpriaoi om. o) ad Caldoniam EITo, om. ω, Secunda ad eundem incipit fi (epist. 41 praemissa). — 3 accepi μ 7 ipri ex ipsa T paenitentiam T confusionis T 8 iustificatis E1Τω ante om. μ damnaaert p 9 abluerent μ1 primam] pristinam μν 10 posteriore] postiore T, potiore Vv delerint V 11 facti et factis μ1 12 cum chriato om. p se stare o 13 ric et] si T, et ω 14 quas E1 urgentes om. T 15 scire T 16 tibi libram μ 17 martyras p et] et ad o 18 etiam] iam Tpv 20 toa etiam T, etiam tu μν 21 transmittere p1, traMmrtte v consensio] confesrio p, 22 domini om. p te frater] uos fratres T1μ. — Epistola Cypriani ad Caldonium explicit ET, ■ Explicit ad Caldonium o, om. fut. — )

CVPRIANVS PRESBVTERIS ET DIACONIBVS FRATRIBVS S.

Dominus loquitur et dicit: super quem respiciam nisi super humilem et quietum et trementem sermones meos? hoc cum debeamus omnes esse, tunc magis huiusmodi illi esse debent quibus laborandum est ut post grauem lapsum uera paenitentia et humilitate tota promereri Dominum possint. legi autem et uniuersorum confessorum litteras quas uoluerunt per me collegis omnibus innotescere et ad eos pacem a se datam peruenire, quibus apud nos ratio constiterit quid post commissum egerint.) quae res cum omnium nostrum consilium et sententiam spectet, praeiudicare ego et solum mihi rem communem uindicare non audeo. et ideo instetur interim epistulis quas ad uos proximis feceram, quarum exemplum coilegis quoque multis iam misi: qui perscripserunt placere sibi quod statuimus nec ad uos recedendum esse, donec pace nobis a Domino reddita in unum conuenire et singulorum causas examinare possimus. sed et quid mihi Caldonius collega meus scripserit quidque ego ei [*]( 3 Es. 66, 2. ) [*]( Epist. XXVI. — Incipit epistola Cypriani (Incipit EMo, Item Cypriani J) ad clermm non temere pacem dandam ubi et (ei M) dicit (dicit et T) se solum idoneum non esse EIMTo, Ad clerum non temere pacem dandam μ, OM. s. — & et om. T 4 quietem EJMT trementes 7\' 5 tunc magis modo p, tunc modo Vv, om. EIMou 6 est om. T 7 dno M 8 nniuena earum p. confessorum litteras om. p quas] que p s. 2. m. 3 per ex pro M 9 perueaeri T 10 de quibus Iv, quibusdam MT, quibus dum Eopm; cf. episL 23 conatiterint T admissum ΕΙμω, missum Mo elegerint μ 11 omnibus T nro M consilium nostrum m exspectet Vv, spectet et M 12 et om. fi soli 0*0, solus non debui n 13 audeo et ideo stetur μ s. l. m. 2 ad uos proximis Tp, adproxime EIo1, ad uos proxime Mmv 14 quoque multis iam om. p multis om. Eloa 16 resoripserunt Vυ ad uos] ab eo pv 16 pacem EMo a om. EMTo redditam EJLo * 17 causa M possumus E* sed et Tp, sed EIMoto quid p 8. l. m. 2 18 ego om. Eloce )

rescripserim ut sciretis, utriusque epistulae exemplum litteris meis iunxi. quod totum peto fratribus nostris legatis, ut magis ac magis ad patientiam conponantur nec delicto priori adiciant adhuc aliud delictum, ut dum nobis nec euangelio seruire nec secundum uniuersorum confessorum litteras causas suas examinari permittunt.! opto uos, fratres carissimi, bene ualere et nostri meminisse. fraternitatem uniuersam salutate.

CVPEIANVS PRESBVTERIS ET DIACONIBVS ROMAE CONSISTENTIBVS FRATRIBVS S.

Factis ad uos litteris, fratres carissimi, quibus actus noster expositus et disciplinae ac diligentiae quantulaecumque ratio declarata est, aliud accessit quod nec ipsum latere uos debuit. nam frater noster Lucianus et ipse unus de confessoribus, fide [*]( 1 exempla p. 2 ac magis om. <u 3 patientiam] paenitentiam Eloa priori] proprio In 4 nt dum EIMT, dum E2 Ιομωυ; cf. p. 536,12 nobis] nec nobis Ιμυ ; cf. Gronou. obseru. p. 145 seruirel uolunt sernire pv 5 confessorum om. μ causam suam fi, om. ElMTm examinare Μομ∞ 6 carissimi om. T, carissimi semper Μομ et nostri... salutate om. p. 7 salutem T, salutate ualete IM. — Epistola Cypriani (Explicit o, om. EM) ad clerum non temere pacem dandam ubi et (ei M, om. o) dicit ae solum idoneum non esse explicit (om. o) EMTo, om. Ιμ∞. — ) [*]( Epist. XXVII. — Incipit (epistola Cipriani add. T) ad cleram urbis (ad clero urbico T) de multis confessoribus (om. T) et de Luciani inuerecundia (uerecundiam T) et de (om. s) Celerini confessoris modestia Ts (foi. 204 a), Incipit de lapsis penitentibus et ad prbros et ad diaconos Rome consistentibuB et de Luciani falsitate et de nomine Pauli Z (fol. 164 a), Epistola Cipriani ad clerum Romanum de Euciano inordinate scribente et de cleri confessione et confessoris modestia Ψ, Ad eosdem p. (praemittitur epist. 9 ad prbros et diaconos Romae consistentes), om. r. — 9 consistentibus fratribus] confeBsoribus s, consistentibus V 11 post factas ad uos litteras pr, factae autem ad uos litteras Z, factas litteras ad uos s actus om. r 12 quantumcumque Zfir, quantum iam cumque., quantulacumque a 13 declaratest Tr nec] ne p ipsud T, istud Z, illud s 14 nam] quo nam Z et ipse] ipse μr, esset Z de] ex s )

quidem calidus et uirtute robustus sed bene minus dominica lectione fundatus, quaedam conatus est inperite, iam pridem se auctorem constituens, ut manu eius scripti libelli gregatim multis nomine Pauli darentur, cum Mappalicus martyr cautus et uerecundus, legis ac disciplinae memor, nullas contra euangelium litteras fecerit, sed tantum domestica pietate commotus matri et sorori suae quae lapsae fuerant mandauerit pacem dari, Saturninus quoque post tormenta adhuc in carcere constitutus nullas eiusmodi litteras emiserit. Lucianus uero non tantum Paulo adhuc in carcere posito nomine eius libellos manu sua scriptos passim dedit, sed et post eius excessum eadem facere sub eius nomine perseuerauit, dicens hoc sibi ab illo esse mandatum et nesciens Domino magis quam conseruo obtemperandum. Aureli quoque adulescentis tormenta perpessi nomine libelli multi dati sunt eiusdem Luciani manu scripti, quod litteras ille non nosset.

Cui rei ut aliquantum posset obsisti, litteras ad eos feci quas ad uos sub epistola priore transmisi, quibus petere et suadere non destiti ut dominicae legis et euangelii ratio teneretur. post [*]( 1 quidem om. z, qui et r callidus TZ bene om. Zeprv 2 lectionem T, dilectione s quadam s, quia de eo p, qui de eo r, qui contra dum Z inperite TVcp, inperitate s, imperiti μrυ, imperitia Z iam] sua Z, om. r pridem om. Vr se VZxip, se tinlgi μrυ, om. T 8 auctores T, auctore Z libellus scriptus s, libelli scrnpnlo Z mnltis] rustis Z, rnctis p sed tinctis m. 2 in marg,, cunctis r 4 in nomine Z daretur Ze cautus] coactus Z 5 ac] et s 6 sed om. z et sorori om. Zzμrυ 7 elapsa s, lapsa Zprv fuerunt ϕ, fuerat Zzμrυ mandanerat μ 8 quoque om. s adhnc in om. Z carcerem Tcp, carceris Z nullus Zr 9 huiusmodi μr, eius a emiserint; T, emisit μr, miserit. 10 cargerem Z in nomine Z eius] illius Zzpv libelli pr sua om. pr subscriptos Z, rescriptas p.r 11 passim] pacem Z 12 nomine] modi occasione μr persenerabit T, perseneranerit r esse om. υ . et om. zμrυ 18 dominum TZ quam conseruo] serno Z ant relique que Z 14 adnlescis nomine Z perpessos Z, professi s nomine] nonne tp pro mnltis μ sed pro a. 2. m. 2, mnltis r 15 eiusdem] eiusmoi pr, eius Z manu aubscripti Z, minus scripsi T non] ne Z 16 aliquantnlum cp, aliquatenns Zeprv 17 priore] ad nos tp 18 ut] sic r et om. tp euuangelice tradieionis disciplina Z post quam Zpr, at post quam ad eoe s, post quam uero ad eos e )

quas litteras quasi moderatius aliquid et temperantius fieret, uniuersorum confessorum nomine Lucianus epistolam scripsit, qua paene omne uinculum fidei et timor Dei et mandatum Domini et euangelii sanctitas et firmitas solueretur. scripsit enim omnium nomine uniuersos eos pacem dedisse et hanc formam per me aliis episcopis innotescere uelle, cuius epistolae exemplum ad uos transmisi. additum est plane cquibus ratio constiterit quid post commissum egerint.\' quae res maiorem nobis conflat inuidiam, ut nos cum singulorum causas audire et excutere coeperimus, uideamur multis negare quod se nunc omnes iactant a martyribus et confessoribus accepisse.

Denique huius seditionis origo iam coepit. namque in prouincia nostra per aliquot ciuitates in praepositos impetus per multitudinem factus est, et pacem quam semel cunctis a martyribus et confessoribus datam clamitabant confestim sibi repraesentari coegerunt, territis et subactis praepositis suis qui ad resistendum minus uirtute animi et robore fidei praeualebant apud nos etiam quidam turbulenti, qui uix a nobis in praeteritum regebantur et in nostram praesentiam differebantur, per hanc epistolam uelut quibusdam facibus accensi plus exardescere et pacem sibi datam extorquere coeperunt. de quibus quales ad clerum I [*]( 1 litteras] add. Zpv: misi ut, add. r: misi et, sdd. 2 : misi aliquid om. Z temperatiaB r, temeratius T Heret] iret p 2 idem Lucianus zμrυ (sed idem ex id est fi) id est lucianuB suo nomine Z epistolam om. Z 3 quae T omnem T, ab homine V, sancte e timorem TZ, timoris z 4 et euangelli] euangelii quoque s finnitas] fraternitas <p 5 enim] etiam z omnium om. r nomine] moti hec Zp., hec r uniuersos eos T, uniuersis eoa Zzμϕrυ : cf. p. 534,5 sqq. dedisset T, om. μ formam hanc Z 6 uelle om. TZzμϕr ; cf. epist. 23 7 additum] aut Z, actum pr est mihi tp de quibus v, cuins Z • 8 ommissum tp egerunt Zpr nobis maiorem q> 9 ut] et Z discutere Zz 10 uideamus μr quod se om. Z nunc] non Z nunc omnes se z 13 nostra] fecerant quod add. μr aliquod T, aliquas Zz, om. pr per multitudinem] multitudinum s 14 quam] quam uis F, quam uix Latinius et confessoribus om. pr 15 datum μ sibi om. Z pntari ceperunt s 16 propositis T 17 minus om. μr 18 regebantur] reuelantur s 19 praesentiam] sententiam Zzμϕ 20 uelut] ut s excandescere Z et om. μ 21 tibi Z quales om. Z clerum nostrum Zftrv )

litteras fecerim exemplum uobis misi. sed et quid mihi Caldonius collega pro integritate et fide sua scripserit quidque ego ei rescripserim, utrumque ad uos legendum transmisi. exempla quoque epistolae Celerini boni et robusti confessoris, quam ad Lucianum eundem confessorem scripserit, item quid Lucianus ei rescripserit, misi uobis, ut sciretis elaborare circa omnia diligentiam nostram et ueritate ipsa disceretis, Celerinus confessor quam sit moderatus et cautus et humilitate ac timore sectae nostrae uerecundus, Lucianus uero circa intellegentiam dominicae lectionis ut dixi minus peritus et circa inuidiam uerecundiae nostrae relinquendam facilitate sua immodestus. nam cum Dominus dixerit in nomine patris et filii et spiritus sancti gentes tingui et in baptismo praeterita peccata dimitti, hic praecepti et legis ignarus mandat pacem dari et peccata dimitti in Pauli nomine et hoc sibi ab illo dicit esse mandatum, sicut in litteris eiusdem Luciani ad Celerinum factis animaduertetis, quibus minus considerauit quod non martyres euangelium faciant, sed per euangelium martyres fiant, quando et Paulus apostolus quem Dominus. uas electionis suae dixit posuerit in epistola sua dicens: miror quod sic tam cito demutamini ab eo qui uos [*]( 11 cf. Matth. 28, 19. 20 GaL 1, 6. ) [*]( 1 nobis om. Zfir sed et] ecce Z, ecce et p callidonius rϕ 2 collega om. Zpr et fide om. Zz scripserit] add. z: item quid lucianus ei rescripserit ei] et Ts, eis et Z 3 utrumque ... I. 6 rescripserit om. z 4 boni om. Z robustini confessoros Z 5 quidquid Z ei] eidem ϕ 6 scripserit Z et laborare ur, et labore Z, . laborem z, et laborem v et diligentiam zv, et diligentia Z 7 uestram T\', nostra Z ueritatem ipsam zv disceretis] discretius ϕ 8 quam sit] quam T, et mitis et Z, quem misi Vzμr 9 domine T 10 dinmus Zfitpr minus peritus] imperitus zμr, minus Z et] sed Z 11 derelinquendam tp inmodestns z, modestus Ttp, molestus Zfirv 13 in om. zpr baptismo] hic z hic ... dimitti om. z -praecepti et] pcipit ut pr, proficit ut Z 14 ignarum T et mandat Zpr dare T demitti T in om. Z 15 nomine scribit, dicit ab illo zυ, ab illo p sicuti tp 16 animaduertitis tp, animum aduertitis de Z 17 minime zυ 18 per ... flant om. Z 19 sua T dixerit et Z 20 sic] si z iam cito T, tacito r, cito rp transmutamini s ) uocauit in gratiam ad aliud euangelium, quod non est aliud: nisi si sunt aliqui qui uos turbant et uolunt conuertere euangelium Christi. sed licet nos aut angelus de caelo aliter adnuntiet praeterquam quod adnuntiauimus nobis, anathema sit, sicut praediximus, et nunc iterum dico: si quis nobis adnuntiauerit praeterquam quod accepistis, anathema sit.