De Unitate Ecclesiae Catholicae Liber

Cyprian Saint, Bishop of Carthage

Cyprian. Saint. S. Thasci Caecili Cypriani Opera omnia, Pars I (Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum, Volume 3.1). Hartel, Wilhelm von, editor. Vienna: Gerold, 1868.

Confessio exordium gloriae est, non meritum iam coronae, nec perficit laudem sed initiat dignitatem, cumque scriptum sit: qui perseuerauerit usque in finem hic saluus erit, quicquid ante finem fuerit gradus est quo ad fastigium salutis ascenditur, non terminus quo iam culminis summa teneatur. confessor est: sed post confessionem periculum maius est, quia plus aduersarius prouocatus est. confessor est: hoc magis stare debet cum Domini euangelio per euangelium gloriam consecutus a Domino. cui multum datur, multum quaeritur ab eo: et cui plus dignitatis adscribitur, plus de illo [*]( 11 Apoc. 3,11. 17 Matth. 10, 22. 23 Luc. 12,48. ) [*]( 1 innefanda Mx, nefaria V tamque P, quam v 2 facit ex fassit B m. 2 ut ex aut Rm. 2 4 securitatis 221 nonnumquam Ml 5 uiderimusque G 6 et ex ut G quisquis OMrv 7 et ante salom. add. B\' dno R, om. v 8 quamdiu] tamdiu G 9 derelinquit OB 10 dni uiam ex diu fama R m. 2 perdit M et ideo scriptum est] om. O, sicut scriptum est: et excitauit dominus Satanam ipsi Salomoni. et ideo in Apocalypsi dominus ad Ioannem grauiter comminatur Y unde Manutius teste Rigaitio recepit 12 auferre M posset B I 13 quia ex qui Wm. 2 recedat ex redat G m.2 15 iam] nam M in ras. 16 sed ex et W m. 2 initiat et R 17 inquit usque M in] ad OR hic] is W 18 quOt fastigium M 19 escenditur maluit BalusitUI summa tenetur M s. I. m.2 21 plus ex pius Rm.2 23 a domino] dñi R cui] ait enim dominus cui v queretur WR 24 et om. M )

229

exigitur seruitutis. nemo per confessoris exemplum pereat, nemo iniustitiam, nemo insolentiam, nemo perfidiam de confessoris moribus discat. confessor est: sit humilis et quietus, sit in actu suo cum disciplina modestus, ut qui Christi confessor dicitur Christum quem confitetur imitetur. nam cum dicat ille: qui se extollit humiliabitur, et qui humiliat se exaltabitur, et ipse a patre exaltatus sit, quia se in terris sermo et uirtus et sapientia Dei patris humiliauit, quomodo potest extollentiam diligere qui et nobis humilitatem sua lege mandauit et ipse a patre amplissimum nomen praemio humilitatis accepit? confessor est Christi: sed si non postea blasphemetur per ipsum maiestas et dignitas Christi. lingua Christum confessa non sit maledica, non turbulenta, non conuiciis et litibus perstrepens audiatur, non contra fratres et Dei sacerdotes post uerba laudis serpentis uenena iaculetur. ceterum si culpabilis et detestabilis postmodum fuerit, si confessionem suam mala conuersatione prodegerit, si uitam suam turpi foeditate maculauerit, si ecclesiam denique ubi confessor factus est derelinquens et unitatis concordiam scindens fidem primam perfidia posteriore mutauerit, blandiri sibi per confessionem non potest quasi electus ad gloriae praemium, quando ex hoc ipso magis creuerint merita poenarum.

Nam et ludam inter apostolos Dominus elegit, et tamen Dominum ludas postmodum tradidit. non tamen idcirco apostolorum firmitas et fides cecidit, quia proditor ludas ab eorum societate defecit. sic et hic non statim confessorum sanctitas et dignitas conminuta est, quia quorundam fides fracta est. beatus [*]( 6 Luc. 18,14. ) [*]( 2 confessoribus GMX 3 est sit] est christi si R 4 dic.t G 5 imiturum Bl cum B s. l. m. 2 6 et qui] qui autem M se om. M 9 humilitate G 13 sit turbulenta v 15 laudis et confessionis V culpabilis ex cuius M m. 2 et detestabilis om. V, et detestabilis uita M* 16 confeseionis suae M malam conuersationem MBl 17 prodegerit 7Gl, prodigerit G2, protegerit W, prodideritM (idi in ras.), om. R 18 denique ipsam F 20 quasi sit v 21 premium ex primum G m. 2 23 iudan W sed n 8. 1. 24 postmodum iudas M tradidit WM*, prodidit RM\', prodit G 25 fides et firmitas Rv docidit M 27 dignitas et sanctitas G comminuta est ex comminutas Rm. 2 )

230

apostolus loquitur in epistula sua dicens: quid enim si exciderunt a fide quidam illorum, numquid infidelitas illorum fidem Dei euacuauit? absit: est enim Deus uerax, omnis autem homo mendax. stat confessorum pars maior et melior in fidei suae robore et in legis ac disciplinae dominicae ueritate, nec ab ecclesiae pace discedunt qui se in ecclesia gratiam consecutos de Dei dignatione meminerunt, adque hoc ipso ampliorem consecuntur fidei suae laudem, quod ab eorum perfidia segregati qui iuncti confessionis consortio fuerunt a contagio criminis recesserunt: uero inluminati euangelii lumine, pura et candida Domini luce radiati tam sunt in conseruanda Christi pace laudabiles quam fuerunt in diaboli congressione uictores.

Opto equidem, dilectissimi fratres, et consulo pariter et suadeo, ut si fieri potest nemo de fratribus pereat et consentientis populi corpus unum gremio suo gaudens mater includat. si tamen quosdam schismatum duces et dissensionis auctores in caeca et obstinata dementia permanentes non potuerit ad salutis uiam consilium salubre reuocare, ceteri tamen uel simplicitate capti uel errore inducti uel aliqua fallentis astutiae calliditate decepti a fallaciae uos laqueis soluite, uagantes gressus ab erroribus liberate, iter rectum uiae caelestis adgnoscite. contestantis apostoli uox est: praecipimus uobis in nomine Domini Iesu Christi ut recedatis ab omnibus fratribus ambulantibus inordinate et non secundum [*]( 1 Bom. 3, 3 sq. 23 II Thess. 3, 6. ) [*]( 1 apostolus paulas V, pauL apost. v in epistola sua loquitur v si] sic R 2 a fide W s. l. m. 2 3 euacuabit WG absit om. G 5 maior et] maiora G in (ante legis) om. VM2 disciplinam G 6 ucritate] »*memores M 7 ecclesiam GMl 8 adque WGMR, atqui v maiorem consecuntur f. s. L immo ampliorem V teste Rigaltio 9 segregat W quibus V iunctis G 10 contagione R hi uero R* 11 tam M in ras. sunt M s. I. m. 2 12 pace] luce G fuerant R 14 opto] hortor V 15 consentienti Rl 16 sinum (pro unum) gremio suo MI, sinu gremii sui M3 19 consilio salubri M* reuocari Rl 20 fallentia R astutia calliditatis G 23 uobis inquit RGv, inquit nobis M domini nostriMv, domini dei R 24 fratribus om. W 25 et om. M non om. R )

231

traditionem quam acceperunt a nobis. et iterum dicit: nemo uos decipiat inanibus uerbis: propterea enim uenit ira Dei super filios contumaciae. nolite ergo esse participes eorum. recedendum est a delinquentibus uel immo fugiendum, ne dum quis male ambulantibus iungitur et per itinera erroris et criminis graditur, a uia ueri itineris exerrans pari crimine et ipse teneatur. unus Deus est et Christus unus et una ecclesia eius et fides una et plebs una in solidam corporis unitatem concordiae glutino copulata. scindi unitas non potest nec corpus unum discidio conpaginis separari, diuulsis laceratione uisceribus in frusta discerpi. quicquid a matrice discesserit . seorsum uiuere et spirare non poterit, substantiam salutis amittit.

Monet nos Spiritus sanctus et dicit: quis est homo qui uult uitam et amat uidere dies optimos? contine linguam tuam a malo et labia tua ne loquantur insidiose. declina a malo et fac bonum, quaere pacem et sequere eam. pacem quaerere debet et sequi filius pacis, a dissensionis malo continere linguam suam debet qui nouit et diligit uinculum caritatis. inter sua diuina mandata et magisteria salutaria passioni iam proximus Dominus addidit dicens: pacem nobis dimitto, pacem meam do uobis. hanc nobis hereditatem dedit, dona omnia suae pollicitationis et praemia in pacis conseruatione promisit. si heredes Christi sumus, in Christi pace maneamus: si filii Dei sumus, pacifici esse debemus. beati, inquit, pacifici, quoniam ipsi filii Dei uocabuntur. pacificos esse oportet Dei filios, corde mites, [*]( 1 Eph. 5, 6 sq. 13 Ps. 33,13 sq. 21 Io. 14, 27. 25 Matth. 5, 9. ) [*]( 1 accepistis G 4 uel immo ne M (uel et ne eras.) 5 ne dum M s. I. m.2 6 iter M a om. B uiaueritatis itineris M sed itineris exp. m. 2 7 deus unus v unus et christus unaM 8 plebs una VW, plebsTFGJFiv 9 unitatem] firmitatem V glutinae R 10 nec diuulsisiJFM1 11 frustra W\' G 13 aps scs monet M, monet nos in psalmis s. s. V 14 amat] cupit M 15 insidiosae R, desidione G, dolum M 16 declina] deuerte M1, dinerte M1 inquire M 17 et sequere] consequere V filius est G 19 diuina] denique V 20 paBsionis Ml 21 dimitto uobis v 23 et M 8. 2. m. 2 coheredes MH 24 si om. G pacifi R 25 quia M 26 uocantor W* nos oportet M )

232

sermone simplices, adfectione concordes, fideliter sibi unanimitatis nexibus cohaerentes.

. Haec unanimitas sub apostolis olim fuit: sic nouus credentium populus Domini mandata custodiens caritatem suam tenuit. probat scriptura quae dicit: turba autem eorum qui crediderant anima ac mente una agebant. et iterum: et erant perseuerantes omnes unanimes in oratione cum mulieribus et Maria quae fuerat mater Iesu et fratribus eius. et ideo efficacibus precibus orabant, ideo impetrare cum fiducia poterant quodcumque de Dei misericordia postulabant.

In nobis uero sic unanimitas deminuta est, ut et largitas operationis infracta est. domos tunc et fundos uenundabant et thesauros sibi in caelo reponentes distribuenda in usus indigentium pretia apostolis offerebant. at nunc de patrimonio nec decimas damus et cum uendere iubeat Dominus, emimus potius et augemus. sic in nobis emarcuit uigor fidei, sic credentium robur elanguit. et idcirco Dominus tempora nostra respiciens in euangelio suo dicit: filius hominis cum uenerit, putas inueniet fidem in terra? uidemus fieri quod ille praedixit. in Dei timore, in lege iustitiae, in dilectione, in opere fides nulla est. nemo futurorum metum cogitat, diem Domini et iram Dei et incredulis uentura supplicia et statuta perfidis aeterna tormenta nemo considerat. quicquid metueret conscientia nostra, si crederet, quia non credit, omnino nec metuit. si autem crederet, et caueret: si caueret, et euaderet.

Excitemus nos quantum possumus, dilectissimi fratres, et somno inertiae ueteris abrupto ad obseruanda et gerenda Domini [*]( 5 Act. 4, 32: 6 Act. 1,14. 19 Luc. 18, 8. ) [*]( 1 sermone simplices om. G 4 dei R 5 scriptura diuina VM 6 ac] et Bv et (ante erant) om. G 8 fuit v 9 et ideo quia BcUusius precibua] uerbis R et ideo R 10 domini v 12 diminuta Mv, do- mini R ut et] et utB, ut V 13 est om VMl, sit add. M1 thensauros W 15 at] etR 17 rubor G 18 et languit G 19 hominil finquit M 20 fieri etiam M praedixit M s. l. m. 2, praecepit Ml 21 dni R 22 metu GMR4 24 quicquid WR, quo id G, quod quid 8 M sed êadd. m. 2, quae V, quod v 25 si ex sic quoque si M m. 2 credidit W 26 si autem M et euaderct GMRV, euaderet Wv)

233

praecepta uigilemus. simus tales quales esse nos ipse praecepit dicens: sint lumbi uestri adcincti et lucernae ardentes et uos similes hominibus expectantibus dominum suum, quando ueniat a nuptiis, ut cum uenerit et pulsauerit, aperiant ei. beati serui illi quos adueniens Dominus inuenerit uigilantes. adcinctos nos esse oportet, ne cum expeditionis dies uenerit, inpeditos et inplicitos adprehendat. luceat in bonis operibus nostrum lumen et fulgeat, ut ipsum nos ad lucem claritatis aeternae de hac saeculi nocte perducat. expectemus solliciti semper et cauti aduentum Domini repentinum, ut quando ille pulsauerit, euigilet fides nostra uigilantiae praemium de Domino receptura. si haec mandata seruentur, si haec monita et praecepta teneantur,. opprimi dormientes diabolo fallente non possumus, serui uigiles Christo dominante regnabimus. [*]( 2 Luc. 12, 35 sq. ) [*]( 1 ipse nos esse V 2 sin G ardentes in manibus uestris M1 3 uos ex tuos G m. 2 4 ut] et M 5 illi om. M 6 accitos B 7 impeditos nos v 8 nos apprehendat V 9 ipsutJS 10 et expectemusM 11 nigilet MB 12 et fides W 13 seruantur G et W 8. I. m. 2 teneantur ØII. G 14 non eras. in G DE CATHOLICE ECLESIAE VNITATK EXPLICII yP, DE YWITATE ECCLESIAE EZPLICIT B, CAECILI CYPRIAKI DE ECCLESIAE OA- THOLICE VMITAT EXPLT M, EXPLICIT EPL CAECILII CYPJiIAlfI DE ABCCLE- SLAE TWITATE G )

234

235