Ad Demetrianum

Oblatrantem te et aduersus Deum qui unus et uerus est ore sacrilego et uerbis impiis obstrepentem frequenter, Demetriane, contempseram uerecundius et melius existimans errantis inperitiam silentio spernere quam loquendo dementis insaniam prouocare. nec hoc sine magisterii diuini auctoritate faciebam, cum scriptum sit: in aures inprudentis noli quicquam dicere, ne quando audierit inrideat sensatos sermones tuos, et iterum: noli respondere inprudenti ad inprudentiam eius ne similis fias illi, et sanctum quoque iubeamur intra conscientiam nostram tenere nec inculcandum porcis et canibus exponere loquente Domino et dicente: ne dederitis sanctum canibus neque miseritis margaritas uestras ante porcos, ne inculcent eas pedibus suis. nam cum ad me saepe studio magis contradicendi quam uoto discendi uenires et clamosis uocibus personans malles tua inpudenter ingerere quam nostra patienter audire, ineptum uidebatur congredi tecum, quando facilius esset et leuius turbulenti maris [*](7 Prou. 23, 9. 9 Prou. 26, 4. 12 Matth. 7, 6. ) [*](INCIPIT AD DKMETRIANVM (AMKN odd. R) WRMB; AD DEJfETEIANVM Lactantius imtit. V c. 4, ADVERSVS DEMETBIANVM Hieronymus ad Ma- gnum epist. 83 2 et W 8. I. m. 2, om. M 3 obstrepentem te M 4 contempsi ex contempsere B m. 2 et] ac e 5 silentius Ml 6 hoc JH 8. I. m. 2 magisterio BM diuinae auctoritatis M, diuini et nominis auctoritate v 7 scriptum sit ex scripsit W m. 2 8 insensatos B 9 iterum dicit M 10 inprouidentiam B illi fias W 14 inculcent JRMBV, conculcent W pedibus suis WRMBV, pedibus et conuersi elidant uos v 16 personans] perstrepens V inprndenter B 17 gerere W 18 esse B turbnlentis B )

Haec considerans saepe conticui et inpatientem patientia uici, cum nec docere indocilem possem nec impium religione comprimere nec furentem lenitate cohibere. sed enim cum dicas plurimos conqueri et quod bella crebrius surgant, quod lues, quod fames saeuiant, quodque imbres et pluuias serena longa suspendant nobis imputari, tacere ultra non oportet, ne iam non uerecundiae, sed diffidentiae esse incipiat quod tacemus, et dum criminationes falsas contemnimus refutare, uideamur crimen agnoscere. respondeo igitur et tibi, Demetriane, pariter et ceteris quos tu forsitan concitasti et aduersum nos odia tuis maledicis uocibus seminando comites tibi plures radicis adque originis tui pullulatione fecisti: quos tamen sermonis nostri admittere credo rationem. nam qui ad malum motus est mendacio fallente multo magis ad bonum mouebitur ueritate.

Dixisti per nos fieri et quod nobis debeant inputari omnia ista quibus nunc mundus quatitur et urguetur, quod dii uestri a nobis non colantur. qua in parte qui ignarus diuinae cognitionis et ueritatis alienus es illud primo in loco scire debes senuisse iam saeculum, non illis uiribus stare quibus prius steterat nec uigore et robore ipso ualere quo antea praeualebat. hoc etiam nobis tacentibus et nulla de scripturis sanctis praedicationibusque diuinis documenta promentibus mundus ipse iam loquitur et occasum sui rerum labentium probatione testatur. non hieme nutriendis seminibus tanta imbrium copia est, non frugibus aestate [*]( 1 auctos Rl 2 affectus W1 efferre W 4 posset WlB (possit brntus M) lumen adm.] nidere M 5 patientiam MlR 6 compri-. merem — cohiberem W 8 et om. Mv 9 seninnt W quotq. imbrea. B, imbres quoque M pluuiae M 12 refntare) reputare expunctum WI R 14 forsitam B tuis] suis R 15 radices R adque] et M 16 tui M, tuae WRBv; cf. l. 27 et de mortal. c. 25 17 ratione R qui ad ab his incipit 8 18 fallentem R ueritate cogente v 19 et W 8. 1. m. 2 21 qui SR, quia v, qui sic ex quisi W m. 2 23 saeculum S, mundum WRv 24 ipso] eo v ante WR 25 praedicationibus quae SR 26 iam non W 27 sui e:c ui W m. 2 )

Christianis inputas quod minuantur singula mundo senescente.

quid si et senes inputent christianis quod minus ualeant in senectute, quod non perinde ut prius uigeant auditu aurium, cursu pedum, oculorum acie, uirium robore, suco uiscerum, mole membrorum, et cum olim ultra octingentos et nongentos annos uita hominum longaeua procederet, uix nunc possit ad [*]( 1 torrentis S, torpendis Wl solita WR, soli.. B (Zitterae euanuerunt), solis tanta v fragIantia W uerna de SWBV, uemante Baluzitts ex 4 codd. recepit sua WRY, -II a S (litterae in fine lineae euanuerunt), sata uel sua sata v; cf. Gronou. obs. p. 324 3 effosisJR frountur W 5 uaenae W, benae R breuiantur et Wl in d. singulos om. R et delendum fort. decrescint S, decrescunt v ac om. v defecit S 6 aruia SWRV, agris v agricula S in m. nauta om. W 7 concordiam R 8 posse substantiam posse substantiam S 10 iuuentute v pollere] polliceri W (ex... ere) quidquit S 11 demergit RI 12 radio S claros R sic ex si Wm.2 13 exsoletis S 14 antea W uirides S sterili v 15 ezabundantibus S; cf. de bono pat. c. 20 16 distillatlfo 17 sententiam R occidanturii; cf. SaXlust. Iug. c. 2 19 diminuta WRv 21 imputant S, inputet R 24 nungentos SR 25 nunc] non R ) [*]( m. ) [*]( 23 )

Quod autem crebrius bella continuant, quod sterilitas et fames sollicitudinem cumulant, quod saeuientibus morbis ualitudo frangitur , quod humanum genus luis populatione uastatur, et hoc scias esse praedictum in nouissimis temporibus multiplicari mala et aduersa uariari et adpropinquante iam iudicii die magis ac magis in plagas generis humani censuram Dei indignantis accendi. non enim, sicut tua falsa querimonia et inperitia ueritatis ignara iactat et clamitat, ista accidunt, quod dii uestri a nobis non colantur, sed quod a uobis non colatur Deus. nam cum ipse sit mundi dominus et rector et cuncta arbitrio eius et nutu gerantur nec quicquam fieri possit nisi quod aut fecerit aut fieri ipse permiserit, utique quando ea fiunt quae iram Dei indignantis ostendunt non propter nos fiunt a quibus Deus colitur, sed delictis et meritis uestris inrogantur, a quibus Deus omnino nec quaeritur nec timetur nec relictis uanis superstitionibus religio uera cognoscitur, ut qui Deus unus est omnibus unus colatur ab omnibus et rogetur.

Ipsum denique audi loquentem, ipsum uoce diuina instruentem nos et monentem: Dominum Deum tuum [inquit] [*]( 26 Dent. 6,13. ) [*]( 1 perueniri W 2 crescant Rv senectute Rv 3 incepit Wl natiuitas ipsa W 4 nunc om. W 5 mirari ex minari Sm. 2 6 coepisse deficere WRv quando totus ipse iam mundus WRv sit et] citet R 7 finem SR 8 contineant Wl 9 **cumulant W (et eras.) 12 uariari] uaria grassari fort. diem R 13 indignandis R, ingignantis W\' 15 iactat ponit post querimonia J2 16 colatur] colitur fort. 17 arbitrii R 18 gerantura Sl 20 a add. W\' 21 uestris et meritis inrogatur R 22 queritur WR, colitur S; cf. p. 359, 23 religio ex relicto R 26 et] et mo nos et S, pariter ac v inquit adorabis S, adorabis inquit WRv )

Indignatur ecce Dominus et irascitur et quod ad eum non conuertamini comminatur: et tu miraris aut quereris in hac obstinatione et contemptu uestro, si rara desuper pluuia descendat, si terra situ pulueris squaleat, si uix ieiunas et pallidas herbas sterilis gleba producat, si uineam debilitet grando caedens, si oleam detruncet turbo subuertens, si fontem siccitas statuat, aerem pestilens aura corrumpat, hominem morbida ualitudo consumat, cum omnia ista peccatis prouocantibus ueniant et plus exacerbetur Deus quando nihil talia et tanta proficiant. fieri enim ista uel ad disciplinam contumacium uel ad poenam [*]( 1 Ex. 20, 3. 2 Hier. 25, 6. 6 Agg. 1, 9 sq. 14 Amos 4, 7 sq. ) [*]( 1 illoBSipsiTT diitibiTP1 2 absque] praeter R 3 aligenoaTF1 4 manum S 5 spiritu sancto v contestur Sl 9 abstinebit Rs.lm.2, abetebit S 13 eorum] uestrarum S profetalius Sl 15 unam non] aliam non v 17 in unam ciuitatem om. B 18 nec] et non B sic om. W Bv conuertemini S 21 quaererisSWR obtinatione Sl 22 contemptum S uestro W 8. 1. m. 2 23 situ] situ pluuiae B 24 gleua S cedens WI B 25 statuat] incitat R 26 inpestilens R 27 peccata is B etl ut B ) [*]( 23* )

Quereris quod minus nunc tibi uberes fontes et aurae salubres et frequens pluuia et fertilis terra obsequium praebeant, quod non ita utilitatibus tuis et uoluptatibus elementa deseruiant. tu enim Deo semis per quem tibi cuncta deseruiunt: famularis illi cuius nutu tibi uniuersa famulantur. ipse de seruo tuo exigis seruitutem et homo hominem parere tibi et oboedire compellis, et cum sit uobis eadem sors nascendi, condicio una moriendi, corporum materia consimilis, animarum ratio communis, aequali iure et pari lege uel ueniatur in istum mundum uel de mundo postmodum recedatur, tamen nisi tibi pro arbitrio tuo seruiatur, nisi ad uoluntatis obsequium pareatur, inperiosus et nimius seruitutis exactor flagellas, uerberas, fame, siti, nuditate et ferro frequenter et carcere adfligis et crucias. et non agnoscis Dominum Deum tuum, cum sic exerceas ipse dominatum?

Merito ergo incursantibus plagis non desunt Dei flagella nec uerbera. quae cum nihil istic promoueant nec ad Deum singulos tanto cladium terrore conuertant, manet postmodum carcer aeternus et iugis flamma et poena perpetua, nec audietur illic [*]( 1 Hier. 2, 30. 4 Hier. 5, 3. ) [*]( 4 respondet v 6 est om. S et ecce S 7 est nulla formido W 8 ista W 8.1. m. 2 9 ominibus 81 11 quaereriB ex quaerea S m. 2 minns S 8.1. m. 2 nunc minus tibi iuberes fortes R 14 semis] non semis v cuncta W 8.1. m. 2 tu famularis uel non fam. v 15 exegia S 16 compelles S 19 et pari om. R 20 Beruiantur R 21 nimium WR 22 et ferro] ferro etiam v 23 adeligis W agnoscis miser v 24 tuum om. WR ipse] in homine add. Manutius 26 cum W s. I. m. 2 isti ij dom S singnlos post terrore ponit S 27 cladum WRV; cf. 357,13 conuertat R manet] nam et W )

Qni alios iudicas aliquando esto et tui iudex, conscientiae tuae latebras intuere, immo, quia nullus iam delinquendi uel pudor est et sic peccatur quasi magis per ipsa peccata placeatur, qui perspicuus et nudus a cunctis uideris et ipse te respice. aut enim superbia inflatus es aut auaritia rapax es aut iracundia saeuus aut alea prodigus aut uinolentia temulentus aut liuore inuidus [*]( . 2 Os. 4,1 sq. ) [*]( 1 auditurs S1 2 sermones V 3 fili istrahel S 4 quod] eo quod v, quia W 5 supra W sed execratio Wv 7 est] set S supra W sangainis R 8 cum B 8. J. m. 2 9 besteis S agri et W 12 dicit] et iraaci add. v 13 frandum WR 15 nemo ex nomo B 19 de sej decsse S de S s. I. m. 2 20 dom S 23 aliquos Wl esto et] et tu esto c tuis W 24 latebras intuere] latebra sint; uere R metus uel pudor v 25 magis om. V 26 uideris a cunctis v, acuictis uideris R (ti ex u corr. m. 2) 27 es (post rapax) om. v, est W 28 prodigus] progns ex saeuus Sm. 2 uinulentia SW libore S )

Tantus cladium terror dare non potest innocentiae disciplinam et inter populum frequenti strage morientem nemo considerat et se esse mortalem. passim discurritur, rapitur, occupatur: praedandi dissimulatio nulla, nulla cunctatio: quasi liceat, quasi oporteat, quasi ille qui non rapit damnum et dispendium proprium sentiat, sic unusquisque rapere festinat. in latronibus est utcumque aliqua scelerum uerecundia, auias fauces et desertas solitudines diligunt, et sic illic delinquitur, ut tamen delinquentium facinus tenebris et nocte ueletur. auaritia palam saeuit et ipsa audacia sua tuta in fori luce abruptae cupiditatis arma [*]( 1 poenas] plagas V; cf. 354, 13 4 hostem q. exurgere om. S 7 ac] eto 8 siccitas] sterilitas V 9 praetiosam B 10 flagrantias scripsi, fraglantis S, flagrantiom W, flagrantior Rv sed or in B corr. 11 nunc mi- nus v 12 sint/S 13 pestis ipsa* et luesB sint] siB 15 inhianti2 16 temerari SW1 B 17 appeareat 81 snam S 18 forsitam S et om. v possent SBV, possint Wv 20 tantum B gladium ex gladum Rm.2 21 alterum et om. 11 23 simnlatio v nulla om. W\' est cnnctatio S, cunctatio nulla formido est v 26 uericundia S 27 solitadines dilignntJ naletudines delines delinquunt S 28 uelletur Wl 29 lucem B I abrutae S )

Et ecce id ipsum quale est unde nobis cum maxime sermo est, quod nos infestatis innoxios, quod in contumeliam Dei inpugnatis adque opprimitis Dei seruos? parum est quod furentium uarietate uitiorum, quod iniquitate feralium criminum, quod cruentarum conpendio rapinarum uita uestra maculatur, quod superstitionibus falsis religio uera subuertitur, quod Deus omnino nec quaeritur nec timetur: adhuc insuper Dei seruos et maiestati ac numini eius dicatos iniustis persecutionibus flagitatis. satis non est quod ipse tu Deum non colis: adhuc insuper eos qui colunt sacrilega infestatione persequeris. Deum nec colis [*]( 9 Es. 59,1 sq. ) [*]( 1 falsari S, falsarius R uenefici inde BI, inde uenefici B2V, uenefici SW in Ss. I. m.2 aicariJJ 4 uel] deW; cf. p. 12,9 dum inpunitatem R 5 dum TTinras. ueniunt SR ♦•♦iudicaturi R 6 rei ex res W m. 2, rei R sed i super ras. ueritatis W 7 certa...monstratur om. R ratione v monstratur W sed monstra in ras. deum W v 9 ait ex aut R domini v salnos SWRV, saluos uos v; cf. test. II 4, III47 10 grauabit S, grauanit WRv aurem suam S audiat R pecca W 11 dom S 12 uertit W faciem suam v 14 desinat S, desinit WR si om. B 16 et om. WRv nobiscum uel nobis uobiscum v; cf. Gron. obs. p. 627 19 ferarum R 22 nec q.] non queritur WR 23 nomini Rv dicatos iniustis persecutionibus bis exhtbet S fiagitas R, fatigatis V, agitatis v; cf. Gron. l. c. 24 dom ex duih S m. 2 25 dom S )

Quae haec est insatiabilis carnificinae rabies, quae inexplebilis libido saeuitiae? quin potius elege tibi alterum de duobus: christianum esse aut est crimen aut non est. si crimen est, quid non interficis confitentem P si crimen non est, quid persequeris innocentem? torqueri enim debui, si negarem. si poenam tuam metuens id quod prius fueram et quod deos tuos non colueram mendacio fallente celarem, tunc torquendus fuissem, tunc ad confessionem criminis cum ui doloris adigendus, sicut in quaestionibus ceteris torquentur rei qui se negant crimine quo accusantur teneri, ut facinoris ueritas quae indice uoce non promitur dolore corporis exprimatur. nunc uero cum sponte confitear et clamem et crebris ac repetitis identidem uocibus christianum me esse contester, quid tormenta admoues confitenti et deos tuos non in abditis et secretis locis sed palam, sed publice, sed in foro ipso [*]( 2 facta] non tantum facta R 3 monstrua R uenerentur W placent RI solus tibi v 4 fumant...1.7 quod colitnr om. S 5 nulla] nona R crocodilli WlR, coroodrilli W7 6 cyrocefali R a nobis coluntur e 8 deo caros deo caros R 9 carcere includis om. S; cf. de bono pat. c.12: subeundus carccr portandae catenae 9 gladio bestiis v saltem Sv 12 lacerandis] laniandis W suplicia R 15 quae haec om. R insaniabilis 81 carnificinae] ne R inplebilis R 16 elige R" 17 esse ex es W m. 2 20 fuerat 81 21 celarem] negarem W 22 cum Tii Sl, m.. R, ui S* W" 23 caeteris quaestionibus r rei] et R accusatUlWI teneri] generiii 24 ut om. 8 25 clamera] damen R 27 non om. W aditis Wl 28 locus R I )

Vel si quid diis tuis numinis et potestatis est, ipsi in ultionem suam surgant, ipsi se sua maiestate defendant. at quid praestare colentibus possunt qui se de non colentibus uindicare non possunt? nam si eo qui uindicatur pluris est ille qui uindicat, tu diis tuis maior es. si ergo his quos colis maior es, non tu eos colere, sed ab illis coli debes. sic illos laesos ultio uestra defendit, quomodo et clausos ne pereant tutela uestra custodit. pudeat te eos colere quos ipse defendis, pudeat tutelam de iis sperare quos tu tueris.

0 si audire eos uelis et uidere, quando adiurantur a nobis, torquentur spiritalibus flagris et uerborum tormentis de obsessis corporibus eiciuntur, quando eiulantes et gementes uoce humana et potestate diuina flagella et uerbera sentientes uenturum iudicium confitentur. ueni et cognosce uera esse quae dicimus: et quia sic deos colere te dicis, uel ipsis crede quos colis. aut si uolueris et tibi credere, de te ipso loquetur audiente te qui nunc tuum pectus obsedit, qui nunc mentem tuam ignorantiae nocte caecauit. uidebis nos rogari ab eis quos tu rogas, timeri ab eis [*]( 1 destruendi R post destruenti non distinguit v etsi v 2 me prius ex *ebrius.B creDit W 3 debeas. quid scripsi., debeas, quod SWBv 5 praeconatione v post confundo cap. 14 incipit v 7 distrue 8 disceptationemJS 8 rationem R 9 nominisR I 10 ipsi R 8. I. m. 2 ad S, aut WRv, at coniecerat Latinius etAnt. de Rooy spicil. crit. p. 32 11 se colentibus v uindecare S 12 plus S 13 es add. W2 ergo S, autem WRv his] iis v eos S, illos WRv 14 illis] ipsis potius v debes] add. v: et timeri ut dominus defendet S 15 pereant] praetereant R 16 colore R defendes S eis WR 17 tu] tu ipse v 18 uelles v a nobis adiurantur WRv et torquentur v 19 fraglis W 20 heiulantes SWR et gementes om. R; cf. p. 25, 5 sq. 23 quos colis crede WRv 24 tebi S loquentur R 25 nunc om. W 26 rogasti, meri W timeri ab cis] add. v: quos tu times )

Quae ergo mentis ignauia est, immo quae desipientium caeca et stulta dementia ad lucem de tenebris non uenire et mortis aeternae laqueis uinctos spem nolle inmortalitatis excipere, non metuere Deum conminantem et dicentem: sacrificans diis eradicabitur nisi Domino soli. et iterum: adorauerunt eos quos fecerunt digiti eorum, et curuatus est homo et humiliatus est uir, et non laxabo illis? quid te ad falsos deos humilias et inclinas, quid ante inepta simulacra et figmenta terrena captiuum corpus incuruas? rectum te Deus fecit et cum cetera animalia prona et ad terram situ uergente depressa sint, tibi sublimis status et ad caelum adque ad Dominum susum uultus erectus est. illuc intuere, illuc oculos tuos dirige, in supernis Deum quaere. ut carere inferis possis, ad alta et caelestia suspensum pectus adtolle. quid te in lapsum mortis cum serpente quem colis sternis ? quid in ruinam diaboli per ipsum et cum ipso cadis? sublimitatem serua qua natus es. perseuera talis qualis a Deo factus es. cum statu oris et corporis animum tuum statue. ut cognoscere Deum possis, te ante cognosce. relinque idola quae humanus error inuenit. ad Deum conuertere: quem si inploraueris, subuenit. Christo crede quem uiuificandis ac reparandis nobis pater misit. laedere seruos Dei et Christi persecutionibus tuis desine quos laesos ultio diuina defendit.

Inde est enim quod nemo nostrum quando adprehenditur reluctatur nec se aduersus iniustam uiolentiam uestram quamuis [*]( 10 Ex. 22, 20. 11 Es. 2, 8 sq. ) [*]( 4 interrogationes R 5 licet ex hic et B prestrigias W illas om. 8 6 celerare 8 7 menti Rl 8 non] nolle v 10 dom B 12 incnrnatns v 15 captina v corpore B 18 deum Bs snsum scripei, suum SRW1, tuum W2 19 erige WRv dom 8 22 ipsam R 24 ut] et 8 cognoscas B 27 pater filium v 30 enim om. v et nemo W 31 iniustam om. V )

Nec ideo quis putet christianos his quae accidunt non uindicari, quod et ipsi uideantur accidentium incursione perstringi. poenam de aduersis mundi ille sentit cui et laetitia et gloria omnis in mundo est. ille maeret et deflet, si sibi male sit in saeculo, cui bene non potest esse post saeculum, cuius uiuendi fructus omnis hic capitur, cuius hic solacium omne finitur, cuius caduca et breuis uita hic aliquam dulcedinem computat et [*]( 14 Rom. 12,19 (cf. Dent. 32, 35). 16 ProD. 20, 22. ) [*]( 1 noster sic V, noster sit v 4 remanet W maioreiS 5 et iustior Rv fietTT 7 exurgiturom.ii non] nos R uindicta nostraJJ cometetur S 8 memorias ta desinit S 9 repetita W uocis] doces 22 10 quodqueJ quoque MR 11 rerum WMBV, aerum R (a in ras.), regum v 12 diminutione B, dil notione R 13 fortuitum] postremum R iam] tam R 14 uindicta W 16 praemonet Ml dicet Ml dixeris] dicas M ulciscor 22 me M 8.1. m. 2 17 dfi R anzilior sit 22, auxilietur M 19 dignatione MB 20 christianis W his] iis v accedunt Ml 21 et om. M incursatione v 22 sentiet R 23 male sit) malent R 24 esse W 8. I. m. 2 26 breuis uita] orem suita R et] ad fort. uoluptate B )

Putatis nos aduersa uobiscum aequaliter perpeti, quando eadem aduersa uideatis a nobis et uobis non aequaliter sustineri? aput uos inpatientia clamosa semper et querula est, aput nos fortis et religiosa patientia quieta semper et semper in Deum grata est, nec quicquam istic laetum aut prosperum sibi uindicat, sed mitis et lenis et contra omnes fluctuantis mundi turbines stabilis diuinae pollicitationis tempus expectat. quamdiu enim corpus hoc permanet commune cum ceteris, sit necesse est et corporalis condicio communis nec separari generi humano ab inuicem datur, nisi istinc de saeculo recedatur. intra unam domum boni et mali interim continemur. quicquid intra domum uenerit pari sorte perpetimur, donec aeui temporalis fine completo ad aeternae uel mortis uel inmortalitatis hospitia diuidamur. non ergo idcirco compares uobis et aequales sumus, quia in isto adhuc mundo et carne hac constituti mundi et carnis incommoda uobiscum pariter incurrimus. nam cum in sensu doloris [*]( 1 istinc] hinc M excesserint M\' sola iam RM 2 his] iis uel hic v incursione Mv 4 consternimur MB aduersis omnino B frangimus B ullam R, nulla B 5 aut (ante rerum) om. B musitamus WRMB spiritus W 6 uiuent Wx firmitatem BMl infirmi- tateB 7 uos] nos v comprobari B et om. R 8 scimus om. R fidemas WM\' 9 quandolcam v 10 nobis et a uobis B, uobis et nobis R 11 est] et B 12 dum W, do M 13 est W s. I. m. 2 et nec W quisquam ex quicquam M m. 2 stic R 14 fluctuantes RBM1 15 pollicitationes Ml tempus acld. 3P semper expectans M sed ns in ras. 16 hoc] hic v ante commune distinguit v sit...communis om. W 17 seperari W 18 nisi si v postmodum recedatur V 20 euenerit Mv repetimur B 21 aeterna Wl dinidamur] add. W loquitur et hortatur 23 constituti ex a constitutione M m. 2 24 in W 3.1. m. 2 sensum Ml )

Viget aput nos spei robur et firmitas fidei et inter ipsas saeculi labentis ruinas erecta mens est et inmobilis uirtus et numquam non laeta patientia et de Deo suo semper anima secura, sicut per prophetam Spiritus sanctus loquitur et hortatur spei ac fidei nostrae firmitatem caelesti uoce corroborans. ficus, inquit, non adferet fructum et non erunt nascentia in uineis. mentietur opus oliuae et campi non praestabunt cibum. deficient a pabulo oues et non erunt in praesepibus boues. ego autem in Domino exultabo, gaudebo in Deo salutari meo. Dei hominem et cultorem Dei subnixum spei ueritate et fidei stabilitate fundatum negat mundi huius et saeculi infestationibus commoueri. uinea licet fallat et olea decipiat et herbis siccitate morientibus aestuans campus arescat, quid hoc ad christianos, quid ad Dei seruos quos paradisus inuitat, quos gratia omnis et copia regni caelestis exspectat? exultant semper in Domino et laetantur et gaudent in Deo suo et mala adque aduersa mundi fortiter tolerant, dum bona et prospera futura prospectant. nam qui exposita natiuitate terrena spiritu recreati et renati sumus nec iam mundo sed Deo uiuimus, non nisi cum ad Deum uenerimus. Dei munera et promissa capiemus. et tamen pro arcendis hostibus et imbribus impetrandis et uel auferendis uel temperandis aduersis rogamus [*]( 7 Hab. 3, 17 sq. ) [*]( 1 sit] situm sit coni. de Booy l. c. p. 33 pnnitnr fort. 2 poenae tuae ponit ante manifestum M tecum uideas aequaliter v, tecum non uideas Pamelius, tecum non uideas condolere coni. de Booy dolore B 3 et (ante inter) om. v 4 est om. W, esset B 7 corroborans] commemorat B inquit] aitM 8 adfert-R, afferent V fructusW erunt nascentia] erit generatio v 10 cibum] frumentum v pabulo] populo W, stabulo v in praes.} ad praesepia R sed d s. I. 12 et gaudebo RMBv saluatore RY deiJ ds M dei culturaeikf, cultorem christi B 13 spe R stabilitatem B 14 huius mundi M 15 siccitatem R 16 -ad-ad] a-a R 18 exultat Ml dññi R laetatur et gaudet Ml 19 tolerat Ml 20 bona) dona 11 futura M 8. l. m. 2 expectat M (m. 2 corr. at in ant) 21 creati W 22 cum W 8. l. m. 2 23 pro imbribus M 24 pro auferendis M sed pro s. I. m. 2 adtemperandis Ml )