Carmen Apologeticum

Commodianus

Commodianus. Commodiani Carmina. Dombart, Bernhard, editor. Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum, Volume 15, 1887.

  1. Si nobis obsistunt, putant et resistere Summo,
    2. [*](533 sq. Esai. 43, 18 sq. (Apoe. 21, 5; II Cor. 5, 17) 536 Gen. 49, 10? 537 sq. Gen. 25, 23 )[*]( 529 ppt M 130 illo et M (cf. u. 41); illo sed P1; illis sed c; ceterum Ld praefat. Instr. p. VIII restituit genuinam lectionem uenire R celo M 531 populum .. firmum P1υ; populus .. firmns M (non firmum ut P1 8. u. l. Bcribit) nomine] litteras ne in M m. \'1. 8. I. scripsit 532 luna P* (8. u. l.) v; Iuztaque B; Iusta M; ct. Instr. II 26, 5 prophetias MP1 υ; idem KnoeUio M habere uidebatur, P2: \'propbeticas ib.\' (= in cod.) conpleuit M 533 noua facio omnia P1 (s. u. l.); omnia, quod deesae apud Cyprianum, test. 1,12 p. 47, 10 H. (excepto uno cod. B) iam Roensch monuerat, Ld delcuit; idem ne in M quidem Knoell repperisse uidetur 535 hec M profecta P1υ; propheta M 536 credidimus scripsi (cf. u. 300); credimus MP1υ dicto MP1 (cf. u. 518; 522); ex dicto v Moysi M; Moysis P1 (s. u. I.) v 537 predixerat M 538 precellere M 539 nequitie M 140 Lex scripsi; (h)ex M (prima littera h in rasura); Haec P1υ data ΜΡυ; data lex P3 Lb υ; Haec lex nobis date est Hansaen nobis M2 P1 υ; nonis M1 541 putant et resistere summo M ( post summo inuenitur signum Q, quo indicatur uersum finiri; cf. u. 423) P1; reputent se resistere Summo B; putant et resistere posse Lb; patet et resistere istos Ld; sed cf. Ienaer Literaturzeit. ann. 1877 p. 797. Iidem (Lb et Ld) a Summo nouum uersum ordiuntur )
    151
  2. Qui uoluit nobis bonus esse * * ?,,
  3. Nec illud respiciunt ceruicosi, setis (e)rectis,.
  4. Quod semper innocuos cruciarunt lege uitata.
  5. Sic Deo fecerunt, quod erant consueti, crudeles,
  6. Et filios sese audent adhuc dicere Summi.
  7. Iam qualiter (iterum) resurrexit, supra notaui,
  8. Non de uoce mea, sed diota prophetica dixi.
  9. Praedixerat autem discipulis cuncta de sese,
  10. Qualiter a populo pateretur Petro negante;
  11. Et quia de tumulis resurgeret tertio die,
  12. Dixerat et ipsud, et conpleuit omnia dicta.
  13. At ubi surrexit, uenit ad apostolos ipse
  14. Et stetit illis in medio: Pax uobis, inquit.
  15. Inter quos discipulos non adfuit unus orantes;
  16. Cui cum referrent, discredere coepit et addit:
  17. Si prius non digitum misero, ubi claui fuerunt
  18. Aut ubi percussus de lancea, non ego credo.
    19. [*]( 542 Matth. 20,15 543 ef. 229; 261 553 lob. 20,19 sqq. )[*]( 542 Qui uoluit nobis bonus (omnibus) esse! Nec illud R; (Summo,) qui uoluit nobis bonus esse. Nec illud Ld Lb; Wilh. Meyer (AM. p. 305) post esse posuit lacunae signa et nec illud, quo uulgo u. 542 (538) finitur, ad insequentem uersurn transfert, neque hiat in M, ut Knoell testatur, inter illud et respiciunt litterarum series 543 Nec illud respiciunt ceruicosi setis erectis scripsi; Nec illud respiciunt ceruicosisetis rectis M; Respiciunt (ipsi) (Lb; om. reliqui) ceruicosi, caeci et erecti. (erecti; R) P1 Lb R; Respiciunt (serui) ceruicosi setis erectis Ld 544 Quod Wilh. Meyer; Quid M; Qui P1υ innocuos P1υ; innouos M lege uitata M Lb (cf. Instr. 135,1 ut Dei praecepta uitaret); lege uetati P1υ; P2 in u. 543 sq. obscurius haec adnotat: Tu, si lubet, aliter haec codicis legito: Ceruicosis et is rectis quid semper in nouo. cruciarunt lege uitata 547 qualiter (iterum) Ld coll. u. 569 rursus remeauit; 829 redit iterum, aliis similibus; iterum om. M; qualiter Dominus LbR; qualiter ille Ps resurrexerit Lb 549 Predixerat M 551 sq. die, Dixerat et scripsi; die. Dixerat, et P1υ 552 ipsud & M (cf. Instr. II 25, 9; P3: \'Haud immerito taeduit insuisi (!) codicis: ipsu det\'); ipse dein P1 R; ipse Deus Ld conpleuit M 153 Ad M surrei M 554 inquid M 555 quos M; om. P1 (s. u. I.) v 556 cepit M 558 ego Mx om.; add. M1 )
    152
  19. Tunc die Dominica rursus remeauit ad illos
  20. Et stetit illis in medio: Pax uobis, inquit.
  21. Et statim adgreditur Thomam incredulum illam:
  22. Accede propius et contange corpus ut ante.
  23. Non ego sum umbra, mortuorum qualis habetur:
  24. Vestigium umbra non facit; considera uulnus.
  25. Extendit palmas; at ille tangere coepit
  26. Et manum in latere, fuerat quo lancea fixa, .
  27. Misit et exinde prostrauit se precando:
  28. Tu Deus et Dominus uere meus! Contra quem ille:
  29. Haec quia uidisti, cresdidisti, sed illi felices
  30. Posteri, qui credunt audito nomine tantum.
  31. Quadraginta dies cum illis ex ordine fecit,
  32. Edocuit illis multa, quae saeclo uenirent.
  33. Post cuius ascensum miracula multa fecerunt,
  34. De uerbo curabant infirmos in nomine Christi.
  35. Qui si talis erat, qualem isti perfidi dicunt,
  36. Fortia non fierent testium de uerbo per illum.
  37. Ascendit in caelos, sicut et scriptura canebat:
  38. Excipite regem, principes, caelorum in altis!
    39. [*]( 570 Ioh. 20, 29; 81 578 Psal. 23, 7 sqq. )[*]( 560 inquid M 562 proprias M 515 Eitendit palmas ad M; Extendit palmae. Ast P\'; (uulnus,) | Eztende palmas! At B; Kxtendit palmas et Ld; sed cf. Ienaer Literaturseit. ann. 1877 p. 797 566 quo seripsi; quod M P1υ fixa M (cf. Instr. I 23, 5; S. 107 p. 761 extr.); fixum P1υ 567 se MP1 (cf. u. 66); sese P2υ 118 Tn df & dSf uere meou contra qaem ille M; om. P1υ; cf. quae adnotaui in u. 416 569 credidisti P1υ, credidis M 172 Edoovit M; Et docuit Pl (a. u. I.) v eaeclo P3 c; sęculo MP1 573 fecerunt M; faerant P1 (s. u. I.) υ 574 nom M quale llll (f erasum) M 577 celoe M sic M scribtura M 178 principes, caelorum in P* (cf. Cypr. test. II, 29 p. 97, 11; 13 H.); principes caelorum, in P3 υ )
    153
  39. Quid amplius opus est recitare cuncta de lege?
  40. Sufficiunt ista rudibus, bono corde tuenda.
  41. Quod si nec ipsi uolunt scire Deum ista legendo,
  42. Ipsi sibi reputent, quo uenerint, illo quo nolunt.
  43. Vergilius legitur, Cicero aut Terentius item;
  44. Nil nisi cor faciunt, ceterum de uita siletur.
  45. Quid iuuat in uano saecularia prosequi terris,
  46. Et scire de uitiis regum, de bellis eorum?
  47. Insanumque forum cognoscere iure peritum,
  48. Quod iura uacillant, praemio ni forte regantur?
  49. Sit licet defensor, sit licet diuinus orator,
  50. Nil morte proficiet, si uiuus in Christo negauit.
  51. Immo prius quaerat, ubi sit sua uita redacta!
  52. Sic fuerit sapiens, si ceterum uituperatur.
  53. Illi legunt iura et discunt proloquia mira,
  54. Sed superant miseros, pro quibus loquuntur, agendo.
    55. [*]( 582 quo M; quod P1 (s. u. I) v uenerint, illo quo nolunt scripsi; nenerint illo (illo, Ld) quo nolunt P1 Ld; uenient illo quo nolunt R; idem postea uenerint praeferebat 583 Vergilius Mv; Virgilius P1 (8. u. .) Terrentius M item P1υ (cf. u. 324); idem M 684 cor (= mentem, ingenium ?) Mj eos P1 (8. u. l.) B; os P3 (haud illepide mihi suggestum est - a Duebnero ? — esse legendum: Nil nisi os facinnt, id est fingunt tantum eloquium, sed de uita recte instituenda stlentf); hoc Lb; hos Ld 585 iubat M in uano P1R (ct. u. 693, 781 etc.); inbano M; insanoB Ld secularia M terrae R 586 Et scire de uitiis Wilh. Meyer (idem ego iam scripseram; cf. Horat. epist. 1 2, 6 sqq; 13 sqq.); sed scire diuitiis M; Et scire de diuitiis P1 (s. u. l.); Scire de diuitiis Lbv; Mart. Hertz in indice lectionum Vratislau. ann. 1880 p, 6 ailegat Horat. epist. I 12, 6; serm. II 2, 101 587 peritum, P1; periti P1; peritum? v 188 Quod MP1 Ld (causa affertwr, cur insanum dicatur forum); Quo (= In quo) Wilh. Meyer\\ Quot R iura uacillant, scripsi; iure uacillant, P1; iure uacellant M; iura uacillant! R; iura uacillant? Ld ni P3 ; ne MP1 υ rogantur P1; eidem in commentario (Pl) codicis lectio probatur 581 Sit licet defensor, sit licet Ld; Sic licet defensor sit licet M; Sic, licet defensor sit, licet P1 R uersus 590—593 in M litteris uncialibus scripti 82 Sic Wilh. Meyer (cf. u. 614); SI MPlv VITVPERATVR M; uituperatns P1 (s. u. I.) v 594 locuntar M )
    154
  55. Infelix est ille, qui uenerit illis in ore;
  56. Illi ferunt laudes et ille uictoria(m) damnis.
  57. Stat miser in medio mutus, cui plus dolet intus;
  58. Illi tonant Ore et ille silentio nummis.
  59. Obstrepit interea uox adornata diurnum,
  60. Et saepe fit causa melior mala pluscula dando.
  61. Hinc pretium quaerit sapiens, hinc uincere gaudet,
  62. Etsi praue gerat, dum sit modo uictor, aegrotat.
  63. Nil sua de causa tractat, cum lucra conatur;
  64. Spem subit alterius et sua(m) posterga remittit.
  65. Multi de successu rapiuntur saeculi silua;
  66. Dum gaudent in breuia, remanent a gratia Christi;
  67. Dum cupiunt multa oculo, dum augere quaerunt,
  68. Nec Deus est illis aliquid nisi saeculi uita.
  69. Pro uentre satagitur, agon est pro ipso diurnum,
  70. Et uerum agonem spernunt pro aeterna salute.
    71. [*]( 596 Illi M2 P1υ; Ille M1 ille MR (coniecturâ) Wilh. Meyer, Abh. p. 294 (cf. u. 598)\'; illi P1 (s. u. 1.) LbLd uictoriam Lbυ; uictoria MP1 Wilh. Meyer ("durch den Sieg") damnis MP1υ; damna Wilh. Meyer 597 cui MP1; qui υ; cf. Ienaer Literaturzeit. 1877 p. 797 598 et ille et ille (sic!) M 100 sepe M ploscula P3 (Duebner) Lb υ; plnacol? M (ultima littera margine interiore glutinatoris opera euanuit); plus alii P1 (ex plus cali, quod in codice tn- ueniri falso a/lirmat) 101 pretium quaerit (quaesit) sapiens F (Duebner) Lbv (uidetur hic sapiens per ironiam usurpari de adulterina huius saeculi sapientia, cui u. 614 uera sapientia opponitvr); pretium quęsapiens M; pretiumque sapiens Pl; pretium quaerit cupiens Wilh. Meyer 602 egrotat M 102 sq. uulgatam uerborum distinctionem uictor; aegrotat, J Nil mutaui; aegrotare ut ϰάμνειν c. inf. (Hom. 8 448 sq.) uidetur significare \'sichs sauer werden lassen 604 suam LbB; sua MPl Ld posterga MLdj post terga P1 R remittet M (PJ falso: remittiet) 605 seculi M; saeculi P Ld; in saeculi B 106 breuia P1 Ld; brebia M; breui Ebert (p. 418) B (idem postea breuia praeferebat) 107 augero] tangere Wilh. Meyer 609 Pro uentre satagitur scripsi (Paul. ad Philipp. 3, 19; Instr. 1 23, 1; 7; 12 etc.); Prouenire satagitur MP1 (P2: \'ac si gallice diceres paruenir\'); Prouenire satagit Lb; Prouenire satagunt Hanssen ; Prouenire satagit nir v 810 spernunl Hanssln; spernit MP1υ )
    155
  71. Quisque quasi uigilat sacculo, laudatur acutus;
  72. Nam qui Deum sequitur, copria iudicatur ab ipsis.
  73. 0 nimium felix, saecularia si quis euitet!
  74. Sit stultus aliis, sapiens dum sit Deo summo.
  75. Ipsa spes tota, Deo credere, qui ligno pependit;
  76. Foeda licet res est, sed utilis uitae futurae.
  77. Nam populus ille primitiuus illo deceptus,
  78. Quod filium dixit, cum sit Deus pristinus ipse.
  79. Hic praeibat eos in columna nubis et ignis,
  80. Quando de Aegypto liberauit illos ad unum.
  81. Hic crudele nefas inperat de unico nato,
  82. Vt probaret Abraham, cui dixit: Parce! (d)e caelo
  83. Angelus. Et Deus est, hominem totidemque se fecit,
  84. Et quidquid uoluerit, faciet: ut muta loquantur.
    85. [*]( 119 Exod. 13, 21 622 Gen. 22, 11 )[*]( 611 quasi MP1; casso JK; si Ld sacculo M (cf. Instr. 19, 5) ; saeculo P1υ C12 qui Deum P1υ quid cum M 113 eecularia M 614 summo] o glutinatoris opera ablatum 615 Ipsa spes MdL (com.); Ipsa spes est P\' (s. u. l.); P3: Ipse apes est uel Spes est (sine ipse), quod receperunt Lb R deo MPl Ld; Domino Lb B 616 Foeda] o in M initio omiswm m. 1. add. uite future M 617 totus uersus a Pitra omissus erat; cf. S. 107 p. 795 illo scripsi; ille M 618 filium dix cum M (P2 falso: dixit eum, cuius loco P3 suspicatur: \'dixit quum\'); filium se dixit P1R; filius dicitur Ld sit Deus] erat Deus Ebert (p. 392) Lb; Deus sit 12 119 preibat M eos MPl Iudaeos R; Deus Ld 120 egypto M 621 inperat M 622 de caelo scripsi (cr. Cypr. p. 67, 8 H.); ę celo M; e caelo (coelo) P1υ 623 totidSque se fecit Mj totidem qui refecit P1 (s. u. l.) v; totidem qui se fecit Lb 622 sq. uulgatam uerborutn distinctionem \'e caelo Angelus. Et\' mutauit Wilh. Meyer, Abh, p. 306; sed cf. Cypr. I. c.: Et uocauit eum angelus Domini de caelo et dixit illi etc. 623 post fecit in M additum signum: :, quo pertinet signum: bp : imo margine scriptum, quo praemisso uersus 624 et 625 primo omissi altera manu supplentur 624 quidquid P1υ; quitquit M uoluerit P1 (8. u. l.) v; ualuerit M muta M (ut Knoellio uidebatur) P1υ; at P\' dicit: \'diserte habet codex: multa\'; ibidem proponuntur lectiones: muti, muli_. )
    156
  85. Balaam sedenti asinam suam conloqui fecit .
  86. Et canem, ut Simoni diceret: Clamaris a Petro!
  87. Paulo praedicanti dicerent ut multi de illo,
  88. Leonem populo fecit loqui uoce dioina.
  89. Deinde, quod ipsa non patitur nostra natura,
  90. Infantem fecit quinto mense proloqui uulgo.