Carmen Apologeticum

Commodianus

Commodianus. Commodiani Carmina. Dombart, Bernhard, editor. Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum, Volume 15, 1887.

  1. Sufficeret illis utique, quod promptius edunt.
  2. Si pinguis est opibus, sibi sit; si Caesari dignus,
  3. Quid sua praeponit fragilis nec respicit ullum?
  4. Communicet immo talis bonitatem in omnes,
  5. Cui Summus diuitias, honores addidit altos.
  6. Nec enim uitupero diuitias datas a Summo,
  7. Sed culpandus erit, qui superextollitur illis.
  8. Suadeo nunc ergo altos sic et\'humiles omnes,
  9. V t legant assidue uel ista uel cetera legis.
    10. [*]( 20 Ingerunt ut tumulum ferculum, dum diuitiis plaudent scripsi (plaudent = gloriantur ? cf. u. 480; de rebus cf. Plaut. Menaechm. 101 sqq.; Petron. 35 sq.; ceterum totus locus desperatissimus est); Ingerunt ut tumulum sepulchrum dũ plaudent diuitir M (P1 falso: dumjplaudens diuiti); Ingerunt ut tumulum se pulchros: dum diuiti plaudent, P1; Inferuntur tumulo sepulchri, dum gaudent diuitiis: R; Ingerant ad tumulum sepulchri, tum diuiti plaudent Ld 21 Mutabunt̃ paupera uoete fastidiis M (P\' falso: paupere ueste et fastidiis); Mutabuntur fastidiis et paupere ueste P1; Mutabuntur et fastidiis et paupere ueste R; Mutabuntque pauperes uestes et fastidientur Ld haec addens: \' Commodianus inuehitur in parasitos, qui exsequias funeris alicuius prosecuti post ad uestitum suum redeunt. 23 Si pinguis est opibus, sibi sit (= sibi habeat diuitias); si Caesari dignus M (post opibus et sit ego interpunxi; de adiectiuo dignus cum datiuo coniuncto cf. Georg. HWp. 2019 s. u. dignus 11, y; Woelfftin. in Bhein. Mus. XXXVII p. 115; quamquam locutio Caesare dignus inuenitur in anthol. Lat. 780, 29 B.); Si pinguia est opibus, cibus sit si Caesari dignus. P1; idem tamen postea (PS) ueram codicis lectionem Caesari \'typorum sphalma\'(!) et Caesare scribendum esse putat; Si pinguis est opibus, siue sit is Caesare dignus, Lb; Si pinguis est opibus, cibus si Caesare dignus, R; Siquis est opibus sibi uisus Caesare dignus Ld; idem in Instruetionum editionis praefatione p. IX Huemerum secutus haec proponit: Si pinguis opibus sibi sit, si Caesare dignus 24 praeponit P\'v; preponunt M fragili (= inopi) P Lb nec in M primo omiss. m. 1. s. 1. scripsit ullum MP1 Ld; illum Lb (idem sic quoque legi posse arbitrabatur: praeponunt, fragilis nec respicit ullum); urnam R 26 Summus Ριυ; summa M; summam Lb diuitias MP1υ; dedit iam Lb Altus Lb 29 ergo altos sic M; ego altos sic P1 (s. u. I.) v; ego sic altos Lb )
    118
  10. Aspic(it)e, quoniam breuis est nobis credita uita;
  11. Discite, quapropter moriamur nati, prudentes!
  12. Quid hebetes morimur, quid profuit lucem uidisse?
  13. Si nihil inquiras, hoc est beluarum adesse.
  14. Certe Deus summus hominem praeposuit aruis,
  15. Non feram nec pecudem. Cur nos similemus ad illas? .
  16. Omnipotens uoluit hominem sibi praebere laudes;
  17. Idcirco futura docuit nos ipse diuinos.
  18. Quae ut crederemus, non tantum uerbo sonauit,
  19. Sed et demonstrauit fortia Pharaone decepto.
  20. Non solum hoc fecit: et Noe sub tempora quoque
  21. Ostendit, quae poterat, quoniam Deum nemo quaerebat.
  22. Mitior exinde paulatim coepit adesse
  23. Diluuio facto, quo posset terra repleri.
  24. Iam paene medietas annorum sex milibus ibat,
  25. Et nemo scibat Dominum, passimque uiuentes.
  26. Sed Deus, ut uidit hominum nimis [ut] pectora clausa,
    27. [*]( 13 Iob. 3, 16 40 Eiod. 9, 16; Rom. 9, 17 42 Gen. 6, 12 sqq.; Psal. 13, 2; 52, 8 s Gen. 8, 21 sq. 44 Gen. 9, 1 )[*]( 31 Aspicite P1υ; Aspice M qm (sic!) M 32 sq. uulgatam uerborum distinctionem moriamor. Nati prudentes, Qui mutaui; cf. lenaer Literaturseit. 1877 p. 797 33 Quid hebetes scripsi; Qui debetes M; Qai hebetes P1 (s. u. I.) v 34 beluarum (belluarum P1υ) adesse M P1υ; belluarum instar adesse P2 3S preposoit M aruis scripsi (8. 107 p. 797); arbis M; orbi P* (s. u. I.) υ 36 nos M; om. P (s. u. Z.); add. coniccturâ P* illas Lbv; illos MP1 37 prebere M 38 diuinos Mv; dininus P1 19 Quae scripsi; Quem MP1 υ nerbo sonauit scripsi (cf. u. 449 personans ait); uerbo sanauit MP1; uerba sonauit R; uerba tonauit Ld (coll. u. 598 tonant ore) 40 monetrauit Ps faraone M; Pbaraoni R 41 fecit et noe in cod. primo omissum altera manus add. et] sed P* 42 que M qm̃ M buerebat M 43 cepit M 44 replere M 45 poene M; bene Lb annum Ps Lb 41 scibat M (cf. Wilh. Meyer, Abh. p. 292); sciebat P1 (s. u. I.) v uiuentes MP1 (cf. u. 676); uiuebant Lb υ 47 ut uidit hominum nimis ut pectora M (non: Vt pectora uidithominum, quod P* adnotat); ut uidit hominum nimis pectora P B; ut pectora uidit bominum nimis Ld * )
    119
  27. Adloquitur Abraham, quem Moyses enuntiat ipsum.
  28. Ipse dedit legem populo Pharaone necato,
  29. Et quis esset, Dominus ipse se praedixit ab illo.
  30. Nec una contentus prophetica uoce se promit,
  31. Sed multos adhibuit testes, qui de illo clamant.
  32. Hunc ergo, cum legitis multorum praeconia uatum,
  33. Inuenietis eum carnem inuenisse pro nobis.
  34. Vnde nunc erratur, ordinasse talia Summum,
  35. Et quasi subsannant, nec sciunt, quod ab ipso ridentur !
  36. Interdum subicio, qualiter praelegi prophetas,
  37. Et rudes edoceo, ubi sit spes uitae ponenda.
  38. Quid Deus in primis uel qualiter singula fecit,