Carmen Apologeticum

Commodianus

Commodianus. Commodiani Carmina. Dombart, Bernhard, editor. Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum, Volume 15, 1887.

  1. Quocumque se uertunt homines, uis ignea feruet;
  2. Aer ipse mundi, qui placebat ante, crematur.
  3. Quot strepitus caeli ingruentis fulmine dicam,
  4. Cum ira tot annis collecta funditur omnis?
  5. Hinc ignis, hinc tonitrua, hinc turbines, tot mala, feruunt,
  6. Bapieturque polus subi<ta> ui mortis in umbram.
  7. Partim terra tremens laxat fu(ndamina tota),
  8. (Par)tim tonitrua disrumpunt moenia firma;
    9. [*]( 1022 Aer ipse mundi qui placebat JfP (idem in Spicil. IV p. 222 Aes ipse mundi, cui placebat in textum (P) recepit; in commentario (Pi) ibi haec addidit: \'Vix non(?) reluctante codice, sed urgente grammatica, primum Aer edideram; iam ex meo apographo Aes emicat sensuque planiori(?) fluit\'; in eiusdem Spicilegii eodem uolumine p. 142 sic uersum alkgat: Aer ipse mundi qui plac-ebat (praeerat?) ante crematur; Aes ipse mundi, qui (cui R) placebat LbR; E se ipse mundus, qui placebat Ld 1023 Quot strepitus Ld (in textu); Quot crepitus idem in praefat. coll. u. 1033; Quod strępitus M; Quos strepitus 2* R ingruentis acripsi (cf. Liu. XL 58, 6 caelumque in se ruere aiebant; Verge Aen. 1, 129 caeli .. ruina); incruentes M; ingruente P1v; ingruentes P1 fulmine] litterae e suprema tantum particula, in M comparet 1024 annis] primae tres litterae in M parum con- ipicuae 1025 hinc tonitrua MP1 P4R; tonitrua (om. hinc) Lb; hinc tonitrus Ld turbines MP; turbinis P1v tot mala MP* (errore typogr. mal) v; tota mala P\'; tot mala interpunctione seclusi fement Pl 1028 Rapieturque v; Rapiturque P1; Rapiaturque P4; ̃ v Rapiatqe M subita ui scripsi; su////b//.. I TUI M (ut Knoell indicat); Pitrae (PhUlippsio ?) idem codex eubtus praebere uidebatur; subitae P P4; subitaneae Ps (Duebner?) Ld; subeuntis P; subiturae R umbrã//// M; umbra P1 P1v 1027 terf M fu(ndamina tota) scripsi; fu.......... (decem fere litterae euanuerunt) M; fu(nebria clanstra) P1; (funebria claustra) P1v 1028 (Par)tim P1v; (Partim) P*; - tim (Utterae antecedentes cum marginis laeui parte interciderunt) \' o thonitrua disrupunt menia ]1]ma M (primarum ultimi uocabuli litterarum pars superior dextro margine laeso abscissa; Knoell legendum putabat firma; Pitra et Phillipps ... yma in codice legere sibi uidebantur); tonitrua disrumpunt moenia (mundi) P1; t. d. m. prima (ima Ld) P4v )
    183
  9. (Atque disturbantur m)uri sicut puluis in auras;
  10. Saxa uolant, uen(tis nudantur) tecta domorum.
  11. Vastantur patriae, prosternitur ciuitas omnis
  12. * t * * osculum uestigio tradat.
  13. Tot crepitus, tantos fragores t<antasque) ruinas
  14. Quis po(te)rit ferre aut na<u>f<ra>gia tanta <uitare)?
  15. Quid misera mater faciet tunc paruolo dulci ?
  16. Aut si pater natum piet, quid profic <i> et illi?
    17. [*]( 1029 Psal. 1, 4? )[*]( 102f (Atque disturbantur m)uri sicut puluis in auras scripsi; - uri sicut puluis in auras. M (ut Sedlmayer et KnoeTl testantur; pro uri Pitra ituri, Phillipps ri legebant; de ceteris consensus est; priora huius uersus uocabula partim in dextro, partim in sinistro margine abscissa); (Et fundamenta mundi) ituri sicut puluis in auras P1 v; (Et rumpunt montes ru)turi s. p. i. a. Lb- 1030 Saxa uolant uer ///////////////| t..ta domor M (post uolant litteras ue et lineolam insequentem primus indagauit Knoell; idem illic uentis scriptum fuisse ingeniose suspicatus est; nos addidimus nudantur); Saxa nolant (scissis rupibus et) tecta domorum P*v 1031 Vastant M p(f)τernιτ̍̎ M; contremet P2; prosternitur P1v; prostemit Phillipps (Ps) omnis] s in M prope ewmuit 1030 sq. domorum, I Vastantur patriae, prosternitur scripsi (patriae = ciuitates uel terrae; cf. Mommsenii indicem editioni Iordanis subiunctum et Phil. Thielmanni commentat. \'Ueber Sprache und Kritik des lat. Apolloniusromans\' p. 32); domorum: I Vastantur patriae, prost. ? P4; domorum I Vastantur, patriae prost. v 1032 ///////τ//////////| osculũ uestigio tradat* M; (Vt uix, ubi sit puluis)culum uestigio tradat P4; (Vt uix, ubi fuerat frust)ulum uestigio tradat R; (Vt uix, ubi fuerit, pl)ueculum u. tr. Ld 1633 Tot crepitus tantos fragores (tantasque) ruinas v; Tot crepits tantus fragor est /////////////\'//| ruinas M; Tot crepitus, tantum fragorem (totque) ruinas P* 1034 poterit Pv; po..rit M; potuit P\' naufragia P1v; na////f/////gia M tanta ////////////////////| M; post tanta P4 suppleuit: deftere; Lb: telluris; R: durare; Ld: tueri; ego malim: uitare 1036 A7t si pat natQ I pia quid pfica illi M (extremam partem uocabuli natum, quam Pitra coniectura suppleuerat, Knoell ex ipso codice eruit; idem, nisi notas eius perperam intellego, perspexit inter natum et piet nihil excidisse; de piandi uerbo cf. Instr. II 24, 14 Nec non et de lucro mercis su(m)is te piare); Aut si pater nat(um ra)piet, qui (quid v) proficiet illi? P*v; Aut si pater na iet, quid proficiet illi P5 (cod.); Etsipater ...piet quid proficet illi Phillipps (PS). )
    184
  17. Vae refugis Domini, uae et sine Christo n<e>fa<n>dis,
  18. Quorum et laeta(n)tes iudicantur <et> pie flentes!
  19. Pla(nget prae)terea mugitibus tota natura,
  20. Donec cesset furia (tandem conp)leta caelestis.