Institutiones

Talibus siquidem mens passionibus obdurata atque a detestabili tepore incipiens necesse est ut in deterius cotidie proficiat et reliquam quoque uitam suam deformiore fine concludat, dumque cupiditatibus pristinis oblectatur ac secundum apostolum sacrilega filargyria uincitur (ita eodem pronuntiante de illa: et filargyria, quae est simulacrorum siue idolorum seruitus, et iterum: radix, inquit, omnium malorum est filargyria), numquam possit in corde suo humilitatem Christi simplicem ueramque suscipere, cum sibi uel de nobilitate natalium gloriatur uel inflatur de saeculi, quam corpore, non mente deseruit, dignitate uel pecuniis, quas ad ruinam suam retentat, extollitur.

per quae iam non monasterii iugum sustinere contentus est, non senioris ullius institui disciplina, et non solum nullam subiectionis aut oboedientiae regulam custodire dignatur, uerum ne ipsam quidem auribus suis doctrinam perfectionis admittit. tantumque con- ^ crescit in corde eius spiritalis uerbi fastidium, ut, cum forte . talis fuerit oborta conlatio, uno in loco stare nesciat eius obtutus, sed huc illucque stupidus circumferatur intuitus, aliorsum et in obliquum quam moris est oculi defigantur.

pro suspiriis enim salutaribus sputa de sicco gutture contrahuntur, excreationes etiam sine ulla interpellatione flegmatis prouocantur, digiti ludunt et in modum quiddam scribentis uolitant atque depingunt, et ita huc atque illuc uniuersa membra corporis commouentur, ut, dum spiritalis agitatur conlatio, totum se [*]( 6] Col. 3, 5. 7] I Tim. 6, 10. ) [*]( 1 talibus ... passiooibus euan. in C obdurata GHL2T : obturata CLI tdqae C 5 filargiria H phjlargiria L (item infra) 6 fylargiria G 1 iaquid CGIH iuquit radix L 8 fjlargyria G 10 de ante nobilitate om. L 12 per] super L 13 ullius om. L 14 disciplinam LI et CHL (om T): quisque (quisquis r) enim superbiae (superbia GI) morbo fueritoccupatus (fuerit occupatus om. G1) GSc ullam L 16 auribus suis post perfectionis habet C 18 in om. L optutus G5 19 huc adque illucque stupedus C aliorum CHT aliorsum et om. L 20 in om. G oblicum GXT detigantur CL2T: defraugautur G defiugantur HLX 21 contrabuntur Gc (cf. Sen. de ira 111, 38, 2 attmcta salina): contraduntur CL couraduntur H ronradiuntur T exsecrationes L1 23 immodum LI scribentes Lx uolitant atque om. L adque C )

totoque tempore, quo uitae spiritalis examinatio uentilatur, suis suspicionibus occupatus non quid exinde ad profectum suum capere debeat aucupatur, sed causas, cur unumquodque sit dictum, sollicita mente perquirit, uel quid eis possit obicere tacita intra se cordis uolutatione coniectat, ut nihil ei his, quae saluberrime sunt digesta, penitus adprehendere aut in aliquo ualeat emendari. et ita fit ut non solum in nullo ei proficiat conlatio spiritalis, uerum etiam damnosa magis exsistat efficiaturque ei causa maioris peccati.

dum enim pro conscientia sua totum contra se suspicatur esse prolatum, uehementiore cordis obstinatione duratur iraeque stimulis acrius instigatur: deinde post haec excelsa uox, sermo rigidus, amara turbulentaque responsio, incessus erectus ac mobilis, lingua facilis, procax loquella nec umquam taciturnitatis amica, nisi cum contra fratrem rancorem quendam in suo corde conceperit: fitque silentium eius non conpunctionis nec humilitatis ullius, sed superbiae et indignationis indicium, ita ut quid in eo detestabilius sit haud facile discernatur, utrum diffusa illa petulansque laetitia an dira haec uirulentaque serietas.

in illa namque sermo non oportunus, risus leuis ac fatuus, effrenata atque indisciplinata cordis elatio: in ista uero ira plenum ui ?? lentumque silentium et quod ob hoc tantum concipitur, ut ad uersus fratrem rancor taciturnitate seruatus protelari diut us [*]( 1 studiis Lx insedere H1 2 quidquid CGl: quicquid GPHL 3 audi en tum L sugillationem SL suggellationem H* 5 occupatur L nc quid G1L1 7 obiecere Hl 8 eis H ut nihil in aliquo penitns uae emendare aut adprehendere ex his quę salnberrime sunt digesta L 1 om. H 11 existat GHL (non S) 12 ei om. S 13 suspicatns G1 om. L 14 iraeque CHT: irae quoque GLv 15 amara] immatura anatura L 16 turbolentaque (o in ras.) G mollis L 17 loquilla loquela G2L conloquella ex conloquilla H taciturnitas GlHL C- om. Gl 18 cum om. H conciperit H1L1 19 sitque C sicque conpunctiones LI illius G 20 indignationes C ita... 21 detestabi om. L 21 aut CL haut GHl 22 serenitas H 23 risus quoque leui 24 adque C aque Gl )