Institutiones

Sextum nobis certamen est, quod Graeci ὰϰηδὶαuocant, quam nos taedium siue anxietatem cordis possumus nuncupare. adfinis haec tristitiae ac solitariis magis experta et in heremo [*]( 7] Act. 20, 85. ) [*]( 1 dilectionis HLT: correiionis A delinquot H 2 debemus Tr 3 de uera H de diuersa L apostulns H praecepit L: praecipit AHTr 4 deDere H 5 quod non L sit apostolus om. L 6 posset r: possit AHT posse L 7 est om. L 9 titulum cap. 30 om. AHT alio L de om. L 10 XX AH deuersa. H salamone H acedian A: aecidiam H acidia L 11 XXI AH per om. HT aegiptum L ita om. AHT 18 in om. H sumministrent A 14 XXII AH 15 esse om. H 16 XXIII AH opus] tempus HT 17 supposito AL 18 XXIIII AH moysi HT: mosi AL dixit HT mihi om. HT 19 accidiae H acidiae LT Finiunt capitula de spu Mediae. Incipit liber Å Incipit do spiritu acediae liber decimus G Expllciunt capitui. Incip tertus eiusdem L nihil inscriptum in H 20 I om. GL afnaan H acidiam L ARNAIAIM T 21 ancrietatem H 22 haec adfinis L tristitiae ac AHLT: tristitiae est et uagis maxime ac Gv (in r detst marime) in om. L ) [*]( ITTL Cass. 1. ) [*]( 19 )

Qui cum miserabilem obsederit mentem, horrorem loci, cellae fastidium, fratrum quoque, qui cum eo uel eminus commorantur, tamquam neglegentium ac minus spiritalium aspernationem gignit atque contemptum. ad omne quoque opus, quo ?? saepta sui cubilis est, facit desidem et inertem: non eum in cellula residere, non operam sinit inpendere lectioni. nihilque se proficere tanto tempore in eadem commorantem crebrius ingemescit nec habere se fructum aliquem spiritalem, donec fuerit illi consortio copulatus, queritur atque suspirat et ab omni se dolet spiritali quaestu inanem in loco uacuumque consistere, utpote qui, cum posset etiam alios regere ac prodesse plurimis, nullum aedificauerit nec quemquam institutione sua doctrinaque lucratus sit.

absentia longeque posita magnificat monasteria, loca etiam illa magis ad profectum utilia et saluti congruentiora describit, consortia quoque ibidem fratrum suauia et plena spiritali conuersatione depingit: e contra uniuersa quae habentur in manibus aspera, et non solum aedificationem nullam esse in fratribus, qui morantur in loco, se ne ipsum quidem uictum corporis absque ingenti labore conquiri. postremo non posse se saluari in eo loco durantem nisi relicta cella, cum qua sibi, si adhuc in ea fuerit remoratus, [*]( 6] Ps. 90, 6. ) [*]( 3 acerbissimos A accensionum AG1Hc 4 infert AH2inferre H1 5 senum] enim H prenuntiant L doemonem G* 6 nonagensimo G1S1: nonagesimo rell. 7 non distinguunt AHT numerum om. G obsederet Hl 8 fastidium generat H nelle minus L 9 neglig. Gx asper- nationem om. L 10 contemtum A 11 septa codd. cubiculis L1 cubiculi HLsT 12 cella HTtJ cellulã L nec operam Hv sinet H1 13 proficere lectione L 14 ingemiscit G2H2 17 utpute H1 possit HL etiam om. A 20 perfectum H 21 quaeque A 22 e om. H et contra L 24 commorantur H 26 se om. L durante A 27 sibi si] sibi L )

dein lassitudinem corporis cibique osuriem quinta sextaque hora tantam suscitat, ut uelut longo itinere grauissimoque labore confectus sibimet lassusque uideatur, aut quasi refectionem cibi biduano ieiunio triduanoue distulerit. tum praeterea huc illucque anxius circumspectat et nec fratrum sibi quempiam aduentare suspirat, saepiusque egreditur et ingreditur t cellam ac solem uelut ad occasum tardius properantem crebrius intuetur, et ita quadam inrationabili mentis confusione uelut taetra subpletur caligine omnique actu spiritali redditur otiosus ac uacuus, ut nulla re alia tantae obpugnationis remedium quam uisitatione fratris cuiuspiam seu somni solius solacio posse aestimet inueniri.

deinde honestas idem morbus ac necessarias suggerit salutationes fratribus exhibendas uisitationesque infirmorum uel eminus uel longius positorum: quaedam etiam pia ac religiosa dictat officia, illos uel illas debere parentes inquiri et ad salutandos eos crebrius properari, illam religiosam deuotamque deo feminam, omni praesertim parentum subsidio destitutam, magnum opus esse pietatis frequenter inuisidio, ac si quid ei sit necessarium, quae a propriis parentibus neglegitur atque despicitur, sanctissimum procurari, magisque oportere in his operam pietatis inpendi quam infructuosum ac sine ullo profectu in cellula residere. [*]( 1 prinde G1HL1T: nisi exinde G2SL2 quaototios GSHLT asportauerit SL2v nisi relicta cella exiade semet ipsum quantociusasportauerit: sibi enim, si adhuc in ea fuerit remoratus, pereundum erit A: sed cum qua, quod solum offendere possit, idem ualet quod in qua habitanti 3 teadem A tantum GILT ut om. HT uelut] net e A 4 fessusque L 5 tuncL 6 ancrius H 7 aduenare 61 10 tetra. codd. suppitur AGL caligine subpletur H(T) omni quoque H ociotus G1 11 tanlae] exstante L oppugn. AL 12 uisione H solatio HL 13 poose om. L moribusL necessarius sugerit H 14 exibendas uisionesque H 15 poritorum II 16 etiam om. H relegiosa G1 17 requiri L uiaitandos II cosom, L properare G2S 18 relegiosam Gl omne LI 19 distitutam T desolatam Å esse pietatis opus G (sed opus a. 20 eis LI 21 dispicitur G1HL potissiinfructuose HTv 23 cella Gl cellola rMe-) [*]( 19* )

Agitur itaque infelix anima talibus inimicorum machinis inpetita, donec acediae spiritu uelut ariete ualidissimo fatigata aut in somnum discat concidere aut excussa claustris cellulae suae consolationem inpugnationis huius uisitatione fratris consuescat adquirere, hoc quo utitur ad praesens remedio paulo post acrius infirmanda. frequentius enim aduersarius ac dirius adtemptabit, quem conserto proelio praebiturum comminus sibi terga cognoscit salutemque sibi non de uictoria nec de conflictu, sed de fuga sperare peruidet, donec paulatim protractus e cella actus suae professionis incipiat obliuisci, qui non est alius quam intuitus et contemplatio diuinae illius et excellentis super omnia puritatis, quae non alibi potest nisi in silentio et iugi cellae perseuerantia ac meditatione conquiri, atque ita militiae suae fugitiuus ac desertor Christi miles effectus inplicet se negotiis saecularibus, ei cui se probauit minime placiturus.

Huius aegritudinis uniuersa incommoda une uersiculo beatus Dauid eleganter expressit dormitauit, inquiens, anima mea prae taedio, id est prae acedia. proprie satis non corpus dixit, sed animam dormitasse. uere enim ab omni contemplatione uirtutum et intuitu spiritalium sensuum dormitat anima, quae perturbationis huius telo fuerit sauciata.

Itaque Christi uerus athleta, qui agonem perfectionis cupit legitime decertare, hunc quoque morbum de latebris animae suae festinet extrudere, et ita contra hunc quoque nequissimum acediae spiritum utrubique contendat, ut neque somni telo elisus [*](14] II Tim. 2, 4. 18] Ps. 118, 28. ) [*]( 1 m om. 0 iniquorum 0 2 inpedita AT acidiae G1 accediae ex accidiae H acidie L 8 snmmum H cellolae H1celle L 4 conluctationẽ iopognatione L huius uisitatione om. L 5 quod ff quoque L 6 dirus G1 durius H2 7 adtemtabit A eum quem H consorto L1 8 terga om. H 9 de om. L peruidit G1Н1 puidet G2 peruiderit L 10 actu 8 11 contemplationis L1 et om. L 12 qui L 13 perseuerantiae H1 adque H 15 oui] qui AL probabit OL 17 IIII om. G 18 dSd A eliganter AH1L1 expresit H inquies L, om. H 19 aooedia H acidia L 21 sensu H 23 V om. 0 antleta H 25 extrahere 0 nequissimum om. A 26 accidiae H aoidiae L utribique 01 utrobique LS2v ut ubique H contendant LI )

Quemcumque enim in parte qualibet coeperit superare, aut tamquam inertem et dediticium sibi patietur absque ullo profectu spiritus in cellula commorari aut excussum exinde instabilem de cetero reddet ac uagum, et ad omne opus desidem cellas fratrum iugit-er faciet ac monasteria circumire nihilque aliud procurare, quam ubi quoue colore occasionem refectioni futurae ualeat praeparare. mens enim otiosi nihil aliud cogitare nouit quam de escis ac uentre, donec inuenta quandoque sodalitate cuiusdam uiri uel feminae aequali tepore torpentis rebus eorum ac necessitatibus inuoluatur et ita paulatim reddatur noxiis occupationibus inretitus, ut tamquam serpentinis spiris obstrictus numquam deinceps ad perfectionem professionis antiquae se ualeat enodare.