Conlationes Patrum (Collationibus)

pro merito autem peccatorum plagas temptationis infertur, ut ibi plagas populo Israheli inmissurum se dominus conminatur dicens : dentes bestiarum inmittam in eos, cum furore trahentium super terram, et: frustra percussi filios uestros, disciplinam non recepistis. in Psalmis quoque: multa flagella peccatorum, et in euangelio: ecce sanus factus es: iam [*]( 1 Hebr. 12, 5—8 8 Apoc. 3, 19 10 Hierem. 90, 11 14 Pa. 25, 2 16 Hierem. 10, 24 18 Esai. 12, 1 22 Deut. 82, 24 24 Hierem. 2, 80 25 Ps. 31, 10 26 loh. 5, 14 ) [*]( 1 et iterum 0 neglere V negligere D 2 cum... inareparis om. Dl 4 reoepit F1 5 quem] q; D1 pater non corripit DW 7 apocalipsi W apocalipsin 0 9 hierimiam V iherem. OX 10 consamat WO 12 consnmat. WO 14 emend. XI 15 mens F1 isaiM W ieremias D\'0 (immo errauit auctor) 17 inquid VDWO 18 forure F1 19 furur F1 23 furure V1 24 filiuB uestrus F* ueetroe et 0 25 recipiatis DW )

sunt autem et alia ultionum genera, quibus nonnulli qui malitiae sapergressi sunt cumulum percutiuntur ad praesens, ut Dathan et Abiron siue COle legimus fuisse damnatos et uel maxime illos de quibus apostolus dicit: propter quod tradidit illos deus in passiones ignominiae et in reprobum sensum: quod etiam ceteris poenis grauius iudicandum est. de ipsis namque Psalmista in laboribus, inquit, hominum non sunt, et cum hominibus non flagellabuntur.

aon enim merentur salnari uisitatione domini nec temporalibus plagis consequi medicinam, qui desperantes semet ipsos tradiderunt inpudicitiae in operationem omnis erroris, in inmunditiam, quique obduratione cordis et usu ac frequentia delinquendi purgationem breuissimi huius aeui et ultionem uitae praesentis excedunt. quibus etiam per prophetam sermo diuinus exprobrat: subuerti uos, sicut subuertit deus Sodomam et Gomorram, et facti estis sicut torris raptus de incendio: et nec sic redistis ad me, dicit dominus. et Hieremias: interfeci et perdidi populum meum, et tamen a uiis [*]( 5 loh. 9, 3 7 Ioh. 11, 4 12 Bom. 1, 26 et 28 15 Ps. 72, 5 18 Epb. 4, 19 23 Amos 4, 11 26 Hierem. 15, 7 ) [*]( 1 contigat W: deinde sequuntwr in hoc codice uerba 6 et iterum ....8 per ipeum (sic), tum inaenimus sane .... 6 opera dei in ipso, post quae repetuntur uerba et iterum .... per ipsam 4 cognuscimus F 6 manifestetnr D1O 7 propter gloril D 8 glori- Wtur V ipsam D\'WO 10 datan et abiran et 0 11 chore X damnattu V* 12 illua V 16 inquit V in marg. inquid DIVO 18 diaper. Dl ipeas V 24 gomr D gomurram X* 25 turris YDt 26 hierimiaa V interflci VDlO )

erga quorum curationem omnem temporis istius medicinam uidens propheta in cassum fuisse consumptam, desperans quodammodo iam de eorum salute proclamat: defecit sufflatorium in igne, frustra conflauit conflator: malitiae enim uestrae non sunt consumptae. argentum reprobum uocate eos, quia dominus proiecit eos. hanc salutarem ignis purgationem circa eos qui praedurati sunt sceleribus suis inaniter se dominus adhibuisse sub persona Hierusalem concretae profunda robigine peccatorum ita conqueritur pone, inquiens, eam super prunas uacuam, ut incalescat, et liquefiat aes eius: et confletur in medio eius inquinamentum eius. multo labore sudatum est, et non exiuit ea nimia robigo eius, neque per ignem. inmunditia tua execrabilis: quia mundare te uolui, et non es mundata a sordibus tuis.

quamobrem ut pertissimus medicus expensis omnibus salutaribus curis nec ullum iam remedii genus quod infirmitati eorum possit aptari dominus superesse conspiciens quodammodo iniquitatum magnitudine superatur, ac discedere ab illa clementi sua castigatione conpellitur itaque ei denuntiat dicens: iam non irascar tibi, et zelus meus recessit a te. de aliis uero, quorum non praedurauit cor frequentia peccatorum nec illa seuerissima et ut ita dixerim caustica ignis indigent medicina, sed eruditio salutaris uerbi sufficit ad salutem, dicitur: emendabo eos [*](1 Hierem. 5, 8 7 Hierem. 6, 29-80 13 Ezech. 24, 11-18 24 Ezech. 16, 42 28 Osee 7, 12 (LXX) ) [*]( 2 rennerant D2W accepere V 4 petram et 0 ergo W 6 omnem om. D1W 7 snflator. V 8 conflatur F1 10 eos FX1: illos DWOX2v et Vulg. 13 rohigine D1: rabig. rell. conquiritur DIX poene W1 14 incaliBoat F1 16 et eraa. ita D exi ...... bigo V 17 rnbigo codd. 18 euecrab. W 26 pdnraoit D1 27 medicinam W )

non ignoramus alias quoqae animaduersionum siue ultionum causas, quae inferuntur his qui grauissime deliquerunt, non ad expianda eorum crimina nec ad abolenda merita peccatorum, sed ad emendationem metomque uiuentium. quae euidenter in Hieroboam filium Nabath, Baasa quoque filium Achia et Achab atque Iezabel inlata cognoscimus ita pronuntiante diuina censura: ecceego iidncam anper te malum, et demetam posteriora tai, et interficiam de Achab mingentem ad parieiem, et clausum et nouissimum in Israhel. et dabo domum tuam sicut domum Hieroboam filii Nabath, et sicut domum Baasa filii Achia: quia egisti, ut me ad iracundiam prouocares, et peccare fecisti Israhel. canes etiam comedent Iezabel in agro lerrahel. si mortuus fuerit Achab in ciuitate, comedent eum canes: si autem mortuus fuerit in agro, comedent eum uolucres caeli, et illud quod pro ingenti conminatione denuntiatur: non inferetur cadauer tuum in sepulchrum patrum tuorum.

non quo uel illius tam profana conmenta, qui uitulos aureos ad perpetuam praeuaricationem plebis impiamque a domino separationem primus instituit, uel illorum tam innumera tamque nefaria sacrilegiorum crimina haec excoquere breuis ac momentanea poena sufficeret, sed ut ceteris quoque, qui futura uel neglegentes uel penitus non credentes consideratione tantummodo praesentium frangebantur, terror istarum quas [*](7 m Reg. 21, 21—24 18 III Reg. 13, 22 ) [*](2 aine altionum om. D1 3 is 0 4 emundationem V 5 iheroboam OX 6 nabaht baasan X ahie 0 aoabh 0, item infra hiezabel DWX1 ihezabel O 7 cognuscimns V 8 dimittã D* 9 acahb W 10 nonissimns D\' isrl VW irl D 11 iheroboam OX nabaM X 12 ahia 0 18 pronocaris D\' 14 isrl YX irl D hiezabel DW ihezabel X zezabel b 0 15 hiesrahel DW iesrael O acab V cinetate V 16 comedent] comd D bis 17 notne D 18 infertur VD1O 19 Iepulcro O 20 nitulus aureus V1 22 prini W tam] ita W 23 exquoquere VDO 25 neolegentes 0 )

inuenimus sane etiam pro leuioribus culpis nonnullos eandem mortis ad praesens excepisse sententiam, qua sunt et illi puniti quos praediximus extitisse sacrilegae praeuaricationis auctores, ut factum est in illo qui sabbato ligna collegerat uel in Annania et Sapphira, qui parum quiddam de substantia sua infidelitatis errore seruauerant. non quo aequalia fuerint pondera peccatorum, sed quia reperti nonae transgressionis praesumptores debuerunt praebere ceteris quemadmodum peccati, ita etiam poenae ac terroris exemplum, ut quisquis eadem deinceps adfectare temptasset, nosset sibi secundum eandem formam qua illi damnati sunt, etiam si in praesenti supplicium differatur, in futuri iudicii examinatione reddendum.

et quia uidemur excessum quendam, dum genera temptationum uel ultionum percurrere uolumus, a proposita narratione fecisse, qua dicebamus uirum perfectum in utraque temptatione manere semper inmobilem, ad eandem nunc iterum reuertamur.

Itaque mens uiri iusti non debet esse similis cerae uel alterius cuiusquam materiae mollioris, quae semper characteri signantium cedens pro eius forma atque imagine figuratur quamque in se tamdiu retinet, donec alio rursum superinpresso signaculo reformetur. atque ita fiet, ut numquam in sua qualitate persistens ad formam eorum quae inprimuntur semper conuertatur ac transeat. quin potius [*]( 9 cf. Num. 15, 32 sqq. ) [*]( \'2 numinis WO: nominis VDX cottid. DWX 6 nonnullus F1 8 sacrilegos ex sacrilegus V 9 colligerat VWX1 annania D\': anania VDxWOX 10 saffira VDX saffyra W sapbira 0 11 errore D\'O: terrore reU. fuerant W 14 eandem VO 18 uidimur W\' 22 XI W 24 caraeteri DX caracteris 0 adque FO 25 quaque Dt retenet Dx 96 adque V fiat W 28 conuertantur W1 )

GERMANVS: Potestne mens nostra unum statum iugiter retinere et in eadem semper qualitate persistere?

THEODORVS: Necesse eat ut secundum apostolum ut renouatus quis spiritu mentis suae per singulos dies proficiat ad ea se quae in ante sunt semper eitendens, aut si neglexerit, consequens est ut retro redeat atque in deterius relabatur. et idcirco nullo modo poterit mens in una atque eadem qualitate durare. uelut si quis contra aquas fluminis uiolenti nauem subigere remorum inpulsione conetur, necesse est eum aut uirtute brachiorum torrentis alaei inpetum desecantem ad superiora conscendere aut remissis manibus ad praeceps prono amne reuocari.

quapropter istud erit euidens nostri indicium detrimenti, si intellexerimus nos nihil amplius adquisisse, nec dubitemus retrorsum nos omnimodis reuocatos, qua die non senserimus ad superiora progressos, quia ut dixi nec in eodem statu mens hominis potest iugiter permanere, nec in hac carne consistens ita uirtutum apicem possidebit quisque ille sanctorum, ut inmobiles perseuerent. necesse est enim aut aliquid adici illis semper aut minui, nullaque in omni creatura talis poterit esse perfectio, quae mutabilitatis non subiaceat passioni, secundum illud quod in libro beati Iob legitur: quid est homo, ut inmaculatus sit, et iustus appareat natus de muliere? ecce inter sanctos eius nemo [*]( 8 Eph. 4, 23 9 Phil. 3, 18 26 Iob 15, 14-15 ) [*]( 1 de........ quoddam V signaturiam F 2 castadiens V caract. OX 4 adqae Y 5 XII W 7 XIII W 8 singulus f 9 se eras- in D 10 neclexerit 0 11 adque VO 12 adqae VO 13 sibigere Dl sabicere W1 remorum euanuit in V 14 braciorum 0 15 desecante Dl 17 inditium VDX 19 rctranmn V1 reaocatus V\'0 20 progressuB P9 22 sanctoru W 23 mobilis Dl immobilis D\'Xb perseueret DX v 27 inmaculatos W1 iustũ Dl 28 scs V inmutabiles Dl )

solum namque deum inmutabilem confitemur, quem tantummodo sancti illius prophetae ita conpellat oratio: tu autem idem ipse es, et ipse de ae: ego sum, inquit, deus, et non mutor, quod scilicet ipse ut solus naturaliter semper bonus, semper plenus semperque perfectus, eni nihil nec adici poarit aliquando nec minui. ideoque debemus ad uirtutum studia inremiesa cura 10 sollicitudine nosmet ipsos semper extendere ipsisque nos iugiter exercitiis occupare, ne cessante profectu confestim deminutio subsequatur. ut enim diximus, in uno mens eodemque statu manere non praeualet, id est ut nec augmenta uirtutum capiat nec detrimenta sustineat. nOn adquisisse enim eius minuisse est, quia desinens proficiendi adpetitus non aberit a periculo recedendi.

Ideoque iugis cellae conmoratio retentanda est. totiens enim etiam reuersus quis uelut nonus in ea et incipiens habitator titubabit atque turbabitur, quotiens ab eadem fuerit euagatus. illam namque quam in cella residens adquisierat animi intentionem, si fuerit relaxata, recuperare rursus non sine labore poterit ac dolore, et per hoc reductus retro non de amisso cogitabit profectu, quem superadicere potuit si e cella non fuisset excussus, sed gaudebit potius, si illum statum de quo reccidit semet ipsum senserit recepisse. nam sicut amissum ac praeteritum tempus ulterius reuocari non potest, ita ne illa quidem quae perierunt possunt emolumenta restitui. quantumlibet enim post haec animi intentio fuerit operata, instantis diei profectus et praesentis temporis quaestus est, non lucri semel perditi reparatio. [*]( 3 Ps. 101, 28 4 Malacb. 3, 6 ) [*]( 3 conpellit V 4 inquid VDWO 8 ipeus V 10 diminutio VDlWX 11 in om. W 12 susteneat D1 14 apetitas W recidendi DIOX 15 IIII W retinenda V 17 habitatur V adque VO 21 ai om. Dt 28 recidit Dl OX recedit D\'W recipisse W1 25 ne illa] nulla V possunt om. W emulumenta V 27 instantius V 28 recuperatio Y c )

Mutabilitati autem etiam supernas potestates ut diximus subiacere declarant illi, qui de eorum numero corruptae uoluntatis uitio conruerunt. unde neque illi inmutabilis naturae esse putandi sunt, qui in illa qua creati sunt beatitudine perseuerant, eo quod in contrariam partem non fuerint similiter deprauati. aliud namque est inmutabilis naturae esse, aliud uirtutis industria bonique custodia per inmutabilis dei gratiam non mutari.

quidquid enim per diligentiam vel adquiritur uel tenetur, potest etiam per neglegentiam deperire. ideoque dicitur : ne beatifices hominem ante exitum suum, quod uidelicet adhuc in conluctatione quis et ut ita dixerim scammate constitutus, quamuis uincere soleat ac frequentes palmas uictoriae consequatur, non potest tamen a metu ac suspicione incerti prouentus esse securus.

et idcirco deus solus inmutabilis uel bonus dicitur, qui bonitatem non industriae studio, sed naturaliter possidens non potest aliud quid esse quam bonus. nulla igitur uirtus potest inmobiliter ab homine possideri, sed ut parta iugiter teneatur, necesse est eam semper illa qua adquisita est sedulitate atque industria custodiri.

Lapsus uero quispiam nequaquam subitanea ruina conrmase credendus est, sed aut prauae institutionis deceptus exordio aut per longam mentis incuriam paulatim uirtute animi decedente et per hoc sensim uitiis increscentibus casu miserabili concidisse. ante contritionem enim praecedit iniuria, et ante ruinam mala cogitatio. quemadmodum domus numquam subitaneo ad ruinam procumbit inpulsu, nisi aut antiquo uitio fundamenti ant longa inhabitantium desidia stillicidiis primum paruissimis penetrantibus corrupta [*]( 10 Sir. 11, 30 24 Proy. 16, 18 (LXX) ) [*]( 1 XV W 8 uoluniatee D1 inmntabiles D1W1 4 po- tudi V 5 contriam V 7 custudia V per] p D gratia VD2 8 quicquid VX quicquit W 9 necleg. 0 12 soemmate 0 frequenter FD1 18 niotoriae V poteest 01 14 snspitione VDX 15 quia. F 18 parata D patrata X retineatur 0 semper pro illa D 19 aque F adque 0 cnstndiri F 20 XVI W 23 deoedente VX: decidente J)WOv 24 praecidit V 26 procmnbet WOX . )