Conlationes Patrum (Collationibus)

de quibus beatus apostolus in quibus, ait, et nos omnes aliquando conuersati sumus in desideriis carnis nostrae, facientes uoluntatem carnis et cogitationum, et eramus natura filii irae sicut et ceteri. spiritalia uero dicimus, quae instinctu animae solius orta non solum nihil uoluptatis conferunt carni, sed etiam grauissimis eam languoribus adficientia miserrimae iucunditatis pastu animam tantum nutriunt aegrotantem. et idcirco haec quidem simplici cordis indigent medicina, quae autem carnalia sunt, non nisi duplici quemadmodum diximus ad sanitatem curatione perueniunt. unde puritati studentibus plurimum confert, ut harum carnalium passionum ipsas materias sibi primitus subtrahant, quibus potest uel occasio uel recordatio earundem passionum aegrotanti adhuc animae generari.

necesse est enim ut morbo duplici duplex adhibeatur curatio. nam corpori, ne [*]( 5 cf. Gal. 5, 19 sqq. 14 Eph. 2, 3 ) [*]( 6 adque VWOP hereses DWOPX 8 adque VDlWP dupplici O (passim) 11 fotum VD1WOP1: motum D2 aotum P* totam sensum X ita om. 0 12 inquietet 0 16 uoluptatem VP uoloptatis 0 18 quae] p D instinctũ D7 19 uoluntatis VD1 carnis D carnis et W 20 langoribus DOP iocnnditatis V2WX 22 indient 0 medicini WOa medicina indigeat D\' 23 curationemque 0 26 pote est 0 28 adibeatur WO nec OP )

Ideoque dominus noster Iesus Christus, cum apostoli pronuntietur sententia temptatus fuisse per omnia secundum similitudinem nostram, dicitur tamen absque peccato, id est absque huius passionis contagio, nequaquam scilicet aculeos concupiscentiae carnalis expertus, quibus nos necesse est etiam ignorantes inuitosque conpungi, quippe cui nulla inerat similitudo seminationis uel conceptionis humanae, ita rationem conceptus eius archangelo nuntiante: spiritus sanctus superueniet in te, et uirtus altissimi obumbrabit tibi: ideo et quod ex te nascetur sanctum uocabitur filius dei.

In illis enim passionibus etiam ipse temptari debuit incorruptam imaginem dei ac similitudinem possidens, in quibus et Adam temptatus est, cum adhuc in illa inuiolata dei imagine perduraret, hoc est gastrimargia, cenodoxia, superbia, non in quibus post praeuaricationem mandati imagine dei ac similitudine uiolata suo iam uitio deuolutus inuoluitur. gastrimargia namque est qua interdicti ligni praesumit [*](11 Hebr. 4, 15 17 Luc. 1, 35 ) [*](2 inlicens W 3 nec D1 concupiat ut uidetur F1 4 scribaram D1 6 aitiis om. D\' 7 frequenti D\' 8 magis om- Dl ∗∗aguntor D 18 nequoquam D\' 14 aeuleus F 16 inuitusque F1 cui∗∗ D 17 arcangelo 0 18 obumbrauit DO 19 ex] in VX nascitur DP nascetur ex te 0 22 incurruptam F 28 temtatus W (0) est om. D1 24 hoc] hac D1 coenodozia F 25 post praeuaric.] praeuaricatione W in imagine D1 26 deuolutus inuoluitur] deuoluitur D1 27 praesumis D1 )

in his ergo tribus uitiia etiam dominum saluatorem legimus fuisse temptatum, gastrimargia, cum dicitur ei a diabolo: dic ut lapides isti panes fiant, cenodoxia: si filius dei es, mitte te deorsum, superbia, cum ostendens illi omnia regna mundi et eorum gloriam dicit: haec tibi omnia dabo, si cadens adoraueris me, ut isdem quibus ille temptationum lineis adpetitus nos quoque quemadmodum temptatorem uincere deberemus suo doceret exemplo. ideoque et ille Adam dicitur et iste Adam, ille primus ad ruinam et mortem, hic primus ad resurrectionem et uitam.

per illum omne genus hominum condemnatur, per istum omne genus hominum liberatur. ille de rudi atque intacta fingitur terra, hic de Maria uirgine procreatur. huius ergo ut suscipere eum temptationes oportuit, ita excedere necessarium non fuit. nec enim qui gastrimargiam uicerat poterat fornicatione temptari, quae ex illius abundantia ac radice procedit, qua ne ille quidem primus Adam fuisset elisus, nisi ante generatricem eius passionem deceptus inlecebris diaboli recepisset. et ob hoc filius dei non absolute in carne peccati uenisse dicitur, sed in similitudine carnis peccati, quia, cum esset in eo uera caro, manducans scilicet et bibens et dormiens, clauorum quoque confixionem in ueritate [*](1 Gon. 3, 5 2 1. c. 5 Mt. 4, 3 6 1. c. 6 8 1. c. 9 22 Rom. 8, 3 ) [*]( 1 quia 0 2 quę D\' Ó a om. 0 diabulo DPX lapedis Y ietę Dl 6 deursum Y 7 gloriam eorum D 9 isdem WX: hisdem VDOP adpetitis Dl 10 temptaturem F1 temtatorem W (0) 11 ute O1 12 resurrictionem Y citam et resurreci 0 13 omne. Y humanum W condemnatur... hominum om. D\' coudempnatur WD\'P 14 stum 0* omne. Y adque YWP 15 uirg. maria 0 16 temptatione ̃∗ (s eras.) D temtationes W (0) opportuit 0 17 uioeret V uincerat 0 uioceret X 18 qui D\' habundantia DWPX 19 quia nec 0 fuesset Y 20 genetricem X diabuli VD1P 23 acilicit Y: om. 0 )

non enim ignitos acaleos concnpisoentiae carnalis expertus est, qui etiam nolentibus nobis natura iam administrante consurgunt, sed huius quandam similitudinem naturam participando suscepit. nam cum omnia quae officii nostri sunt in ueritate conpleret et uniuersas infirmitates gestaret humanas, consequenter huic quoque passioni putatus est subiacere, ut per has infirmitates etiam condicionem huius quoque uitii atque peccati uideretur in sua carne portare.

denique in his eum tantummodo uitiis diabolus temptat, in quibus et illum primum deceperat, coniciens hunc quoque uelut hominem similiter in ceteris inludendum, si eum in illis quibus priorem deiecerat sensisset elisum. uerum ei secundum iam morbum, qui de radice principalis uitii pullularat, primo certamine confutatus inferre non potuit. uidebat enim nullatenus eum initialem causam huius aegritudinis suscepisse eratque superfluum sperari ab eo fructum peccati, cuius eum semina uel radices nullo modo recepisse cernebat.

licet secundum Lucan, qui postremam temptationem illam ponit in qua dicitur: si filius dei es, mitte te deorsum, haec superbiae passio possit intellegi, ita ut illa superior quam Matthaeus tertiam ponit, in qua iuxta praedictum Lucan euangelistam omnia ei regna mundi in puncto temporis ostendens diabolus repromittit, accipiatur passio filargyriae, quod scilicet post gastrimargiae uictoriam fornicatione eum temptare u non praeualens ad filargyriam transierit, quam radicem esse [*](20 Lnc. 4, 9 22 cf. Mt. 4, 8 iqq. 26 cf. I Tim. 6, 10 ) [*](2 iemaginarium V ignitas aculeus V1 3 nobis V 4 iam om. D* quidam D 5 suscipit FVD 7 passione Dl 8 putatti D corr. conditionem DWX 9 aitii om. D\' adque VP peccato D* uideritur V 10 portare V diabalus VP diabulQ D\' 12 simpliciter DW 13 ei] eis D 14 pollularat D\' 16 suscipisse ViP 17 sperare D\'O 19 lucan VWO: lucam DX lucanS P, item infra 21 intelligi V1O 22 mattheuB YD W matheus PX 22 iusta 01 24 diabulas V\'P filargiriae DWOPX 25 scilecit F1 ■uicturiam V1 26 fylargyriam V filargiriam DWOPX )

iuxta hunc ergo quem praediximus ordinem, qui ab euangelista Luca describitur, etiam ipsa inlicitatio et figura temptationum, quibus uel illum primum uel istum secundum Adam callidissimus adgreditur inimicus, elegantissime congruit. illi namque dicit: aperientur oculi uestri, huic ostendit omnia regna mundi et gloriam eorum. ibi dicit: eritis sicut dii, hic: si filius dei es.

Et ut de efficientiis ceterarum quoque passionum, quarum narrationem intercidere nos expositio gastrimargiae uel dominicae temptationis necessario conpulit, eodem quo proposueramus ordine disseramus, cenodoxia atque superbia etiam sine ullo consummari solent ministerio corporali. in quo enim egent actione carnali, quae pro coniuentia et uoluntate sola conquirendae laudis et humanae gloriae consequendae abunde ruinam generant animae captiuatae?

ant quem effectum habuit corporalem praedicti Luciferi illius antiqua superbia, nisi quod eam tantummodo animo et cogitatione concepit, ita propheta commemorante: qui dicebas in corde tuo: in caelum conscendam, super astra dei ponam solium [*]( 12 Gen. 3, 5. Mt. 4, 8 14 Gen. 3, 5. Mt. 4, 6 25 Esai. 14, 13—14 ) [*]( 1 ei] ei est 0 2 qui D* eam om. 0 aUlas D1 est anans W ausus est P\'X 3 ac om. 0 fumite V 4 etiam] enim 0, sed deletum perfectns V 5 quoque denicti D* 6 se om. D* 9 discribitnr W1 inlicitatione 0 10 uel illum primum om. 0 stum 01 12 adaperientnr X 16 rationem X intercedere WPX* 18 adque VP 20 conibentia D1 0 21 consequendae] conquirendae W 23 corporale D subperbia F* 25 profeta .VD \'....ctLmemorante V dicibaa F1 )

Filargyria et ira licet non sint unius naturae (nam prior extra. naturam est, sequens uero originale uidetur in nobis seminarium possidere), simili tamen oriuntur modo ; extrinsecus siquidem causas conmotionis plerumque concipiunt. etenim frequenter hi qui adhuc infirmiores sunt uel inritatione uel instinctu quorundam in haec se corruisse uitia conqueruntur ac praecipitatos se uel ad iracundiam uel ad filargyriam aliorum prouocatione causantur. quod autem extra naturam sit filargyria, hinc liquido peruidetur, quia nec originale probatur in nobis habere principium nec de materia concipitur, quae pertingit ad animae uel carnis participationem uitaeque substantiam.

nihil enim ad usum ac necessitatem naturae conmunis praeter escam cotidianam ac potum certum est peruenire. reliquae uero uniuersae materiae quantolibet studio atque amore seruentur, alienae tamen ab humana indigentia etiam usu uitae ipsius adprobantur. ideoque hoc uelut extra naturam exsistens non nisi tepidos ac male fundatos monachos pulsat, quae autem naturalia sunt etiam probatissimos monachorum et quidem in solitudine conmorantes adtemptare non desinunt.

et in tantum hoc uerissimum conprobatur, ut etiam gentes nonnullas ab hac passione, id est filargyriae, liberas omnimodis [*]( 2 altissimu V1 4 perficit D equidem OX adfectatae W1: affectatae VD2W2P2X affectae D1P1 effectate 0 5 subsequta. D 6 filargyria W: filargiria rell. 7 esse 0 origenale F1 8 uriuntur V 10 hii OP 11 curruisse V1 12 praecipitatus V filargiriam VDOPX fylargiriam W 14 filargyria V: fylargiria W filargiria DOPX origenale P 15 nubis V concepitur V 18 praetir F cottid. WX puenire F 19 reliqua W uniuirsae F1 adque VP 20 aliena ,W 22 existens 0 fundatus V monachus VO 23 probissimus F munachorum F 24 equidem OXI 25 uirissimum F1 26 habac 0 filargyriae VD: fylargiriae W filargirie OX filargiria P(v) )

cuius rei testes multa hominum milia possumus inuenire, qui cum sub momento breuissimo dispersis omnibus substantiis sms ita hanc eradicauerint passionem, ut IDe tenuiter quidem ab ea pulsentur ulterius, nihilominus Omni tempore contra gafitrimargiam pugnantes, nisi ingenti circumspectione cordis et abstinentia corporis dimicarint, securi esse non possunt.

Tristitia et acedia nulla quemadmodum superiora diximus accedente extrinsecus prouocatione generari solent. nam solitarios quoque et in heremo constitutos nullique humano conmixtos consortio frequenter atque amarissime uexare noscuntur. quod esse uerissimum, quisque fuerit in solitudine conmoratus et pugnas hominis interioris expertus, ipsis experimentis perfacile conprobabit.

Haec igitur octo uitia licet diuersos ortus ac dissimiles efficientias habeant, sex tamen priora, id est gastrimargia, . fornicatio, filargyria, ira, tristitia, acedia quadam inter se cognatione et ut ita dixerim concatenatione conexa sunt, ita ut prioris exuberantia sequenti efficiatur exordium. nam de [*]( 1 uitiis Wt 2 consoetudeue V* 3 delniiium VP1 4 qui Dl 8 cui D 11 tenueter F1 pulsautur D1 omne 0 12 circmnapeciene V 13 dimicarint WD2O: dimicarent VDlP dimicaoerint X 16 eitrinsicua Y 17 salitarios D1 quoqae YOPX: quosque DW haerimo constitus Y nulloque 0 18 conmixtos VD1 adque VP a∗marissime V 19 quisque cum OX 20 interiores W* 21 conprobaoit D1 W1 22 diuersus W\' ortus] hostes 0 difficiles 0 24 filargiria WOPX 25 concatinatione VW1 26 ant W1 eequentia D2W2P ) [*](XIII. Cass. 2. ) [*]( 9 )

facilius enim cuiuslibet arboris noxia latitudo ac proceritas exarescet, si antea radices eius quibus innititur uel nudatae fuerint uel succisae, et infestantes umores aquarum continuo siccabuntur, cum generator earum fons ac profluentes uenae sollerti industria fuerint obturatae. quamobrem ut Media uincatur, ante superanda tristitia est: ut tristitia propellatur, ira prius est extrudenda: ut extinguatur ira, filargyria calcanda est: ut euellatur filargyria, fornicatio conpescenda est ut fornicatio subruatur, gastrimargiae est uitium castigandum.