Conlationes Patrum (Collationibus)

Cum ergo semet ipsos cotidie sentiant sancti terrenae cogitationis pondere praegrauatos ab illa mentis sublimitate decidere et inuitos, immo uero etiam nescientes in legem peccati mortisque transduci atque, ut cetera praetermittam, illis saltim quae superius conprehendi bonis quidem ac iustis, sed tamen terrenis a conspectu dei operibus auocari, habent profecto pro quibus ad dominum iugiter ingemescant, habent pro quibus in ueritate humiliati atque conpuncti non uerbis tantum, sed adfectu se pronuntient peccatores et ueniam pro omnibus, quae cotidie superati fragilitate carnis incurrunt, a gratia domini iugiter postulantes ueras paenitentiae lacrimas indesinenter effundant, quippe qui uideant isdem ipsis se pro quibus continuo dolore uexati sunt etiam usque ad ultimum [*]( 1 Os. 9, 12 2 Hierem. 2, 19 4 Prov. 5, 22 7 Esai. 50, 11 10 Prov. 19, 9 (LXX). ) [*]( 2 arguit β 3 increpauit BFK1 quam scripsi (cf. cap. 16, 1): qua B quia rell. v (Vulgata) 4 relinqaisae BF 5 suorum peccatorum βν : cf. XXIIII, 24, 2 7 inquid BxFOK\'Z accenditie β : cf. XXIIII, 24, 2 10 inquid BFOKI Z 11 Kãp XI B XI F quotidie 0 cottidie β 13 decedere BF1 inmo F 14 adque Bl 15 saltem FO 17 deum βν ingemiscant B1K2 18 adque B 19 tantummodo O2βν effecta JB\' semet ipsos O2βν boniam ueraciter 0\' 20 cottidie Z cordis BFO 21 penitentiae codd. 22 effundant β uedeant F* hisdem 00 23 ultimum uitae (u. tfue 0) finemj deum iugiter ingemescant β (uerba repetita e uersu 17))

experti igitur se humanis uiribus desideratum finem obsistente carnis sarcina adtingere non ualere neque illi praecipuo summoque bono secundum cordis sui desiderium posse coniungi, sed ab eius intuitu captiuos ad mundana transduci, ad gratiam dei, qui impios iustificat, conuolantes cum apostolo prote>stantur: infelix ego homo: quis me liberabit de corpore mortis huius? gratiadei per dominum nostrum Iesum Christum. sentiunt enim se bonum istud quod uolunt non posse perficere, sed in illud quod nolunt quodque oderunt malum, id est «ogitationum motus uel curas carnalium rerum semper incurrere.

Et condelectantur quidem legi dei secundum interiorem hominem, qui uisibilia uniuersa transcendens conatur deo soli semper uniri, sed uident aliam legem in membris suis, id est in natura humanae condicionis insertam, quae repugnans legi mentis eorum captiuum pertrahit sensum uiolenta lege peccati, conpellens scilicet eum relicto illo principali bono terrena cogitatione submitti.

quae quamuis necessaria atque utilis uideatur, cum dispensatione religiosae cuiuspiam necessitatis inpenditur, conparatione tamen illius boni, quod sanctorum omnium oblectat intuitum, mala utique ab eis ac fugienda decernitur, quia per eam quoquo modo uel ad modicum tempus ab illius perfectae beatitudinis [*]( 7 Rom. 4, 5 8 Rom. 7, 24-25 14 Bom. 7, 22 16 L c. 23 ) [*]( 1 subplicationea 0 2 anczietate Kl 4 adtingere non nalere] non posse contingere (3w 6 captiuus K1 8 liberauit B 9 dominum nostrum] an F per Iesum Christum dominum nostrum 11 11 in om. Oflc 12 uel] et βν . curam Οβν corporaliam βν 13 incurrens F incidere βr 14 Kp XII B XII FO\' 15 uisibili F 16 semper soli B uidens B\'FO 17 suis] neis F condit. BZ . 18 repugnat KZl captiuum om. β 19 eum] eoe β 20 terrenae cogitationi (-nis Bl) Br cogitationes Fl 21 corpori utilis βc dispensationi fJr 22 relegiosae K 24 quia] qui βν )

haec, inquam, est lex membris omnium inserta mortalium, quae repugnat legi mentis nostrae eamque a diuino arcet intuitu, quaeque maledicta terra in operibus nostris post agnitionem boni ac mali cogitationum spinas coepit ac tribulos germinare, quarum aculeis naturalia uirtutum semina praefocantur, ne illum panem nostrum, qui de caelo descendit quique confortat cor hominis, edere absque sudore uultus nostri possimus. omne igitur humanum genus huic generaliter legi sine ulla exceptione subicitur. nullus enim est quamuis sanctus, qui supra dictum panem non cam sudore uultus sui et sollicita cordis intentione percipiat. ceterum communi isto pane multi, ut uidemus, diuites sine ullo uultus sui sudore uescuntur..

Quam etiam legem beatus apostolus spiritalem adserit dicens: scimus autem quia lex spiritalis est: ego autem carnalis sum, uenundatus sub peccato. spiritalis enim est lex haec quae iubet nobis, ut in sudore uultus nostri comedamus panem illum uerum qui de caelo descendit, sed nos carnales efficit uenundatio illa peccati.

quod rogo istud cuiusue peccatum est? sine dubio Adae, cuius praeuaricatione atque ut ita dicam negotiatione damnosa [*]( 3 Gen. 3, 17-19 11 Ioh. 6, 33 12 Ps. 103, 15 20 Rom. 7, 14 23 Ioh. 6, 33 ) [*]( 4 germinaoit F generabit 0 6 membris om. F 7 a om. 0 8 quaeque BFO*: qui 0* qua β et qua r quae c 10 naturalia uirtutum] carnis (caritatis m. 2) obtnnaa (a in ras.) /9 11 discendit F 12 nnltns nostri sndore βν 13 post possimus in v cap. 12 incipit 15 panem om. F 19 Kp XIII B XIII FOx 21 ueñudatus 0 22 haec om. βr quam K1 23 illam panem βν de om. 0 24 effecit Ox fecit βν uennmdatio 0 25 adeę 0 26 adque B )

quod etiam inter Adam atque serpentem manifestissime uidemus impletum. ille enim a serpente pretium libertatis suae esu interdictae arboris capiens a naturali libertate discessit illique maluit semet ipsum perpetua dedere seruitute, a quo uetiti pomi letale pretium fuerat adsecutus: qua deinceps condicione constrictus non inmerito omnem posteritatis suae progeniem perpetuo eidem cuius effectus est seruus subdidit famulatu. quid enim aliud seruile coniugium potest procreare quam seruos? quid ergo? numquid emptor iste uersutus et callidus domino uero atque legitimo ius dominationis eripuit? non ita est.

neque enim sic ille omne peculium dei unius fraudis dolositate peruasit, ut potentiam dominii sui uerus dominator amitteret, qui ipsum quoque emptorem quamuis refugam uel rebellem tamen iugo deprimit seruitutis: sed quia omnibus rationabilibus creaturis arbitrii libertatem creator indulserat, eos, qui se contra fas edacis concupiscentiae transgressione uendiderant, inuitos ad ingenitam libertatem reuocare non debuit. abhorret siquidem ab illo iustitiae ac pietatis auctore, quidquid bonitati aequitatique contrarium est.

malum enim fuerat si concessae libertatis beneficium reuocasset, iniustum si liberum hominem potentia soa opprimens atque captiuans libertatis acceptae pontificium exequi non siuisset, cuius salutem in futura tunc saecula reseruauit, ut recto [*]( 1 fraodolentoque p conmertio FO commertio rell. 3 per. petno 0 4 his F\'0 5 mancipari 0 pretium] aliquid pretii (praecii X\') Οβν 7 adque B 8 a om. F 10 dedere] uendere (5 12 condit. BKtZ 15 emtor FO 18 domini Bl FOK1 24 adhorret B1 25 quicquid 0 bonitate Z\' 27 si om. F adque B 28 pontificium] priuilegium Otpc exsequi β sinisset 0 ) [*]( XIII. Cw. s. ) [*]( 42 )

oportebat enim eius subolem tamdiu sab auita condicione durare, quousque eam de originalibus uinculis liberatam in antiquum libertatis statum prioris domini gratia pretio sui sanguinis reformaret, quam potuit etiam tunc saluare, sed noluit, quia eum decreti sui inrumpere sanctionem aequitas non sinebat. uis nosse causam uenditionis tuae? audi ipsum redemptorem tuum per Esaiam prophetam apertissime proclamantem: quis estliber repndii matris uestrae, quo dimisi eam? aat quis est creditor meus, cui uendidi nos? ecce in iniquitatibus uestris uenditi estis, et in sceleribus uestris dimisi matrem uestram.

uis etiam euidenter agnoscere, cur te iugo seruitutis addictum redimere potentiae suae uirtute noluerit? audi quid ad superiora, quibus eisdem famulis peccatorum causam uoluntariae uenditionis exprobrat, adiecerit: numquid adbreuiata et paruula facta est manus mea, ut non possim redimere? aut non est in me uirtus ad liberandum? sed quid huic potentissimae misericordiae eius semper obstiterit, idem propheta demonstrans ecce, inquit, non est adbreuiata manus domini ut saluare nequeat, neque adgrauata est auris eius ut nonexaudiat: sed iniquitates uestrae diuiserunt inter uos et deum uestrum, et peccata uestra absconderunt faciem eius a uobis ne exaudiret.

Quia. ergo carnales nos fecit et spinis ac tribulis condemnauit illa dei prima maledictio, nosque ita iniquo [*]( 8 Esai. 50, 1 16 1. c. 2 20 Esai. 59, 1—2 ) [*](2 Bobolem Fp acita fJr: habita BFc adita O condit. Bfl 3 eam de BFOr: eandem pc orienalibus K\' anticom 0 5 quam BF: quam pietatis instincta (instinctam 0) Opv 7 tuae] tui Z 8 esayam 0 profetam F liber BF: iste liber Οβν 9 quo) quod BI 13 quur FO 15 peccatorum om. § uiod. Kx 16 paruola F parbola 0 17 possit 0 19 obsisterit F obtinerit 0 profeta F 20 inquid BFOK1Z 23 et post ueatrum om. β 26 Kap XIIII B XIIII F non distinguit 0 quia] quaai BF 27 condamnauit F condempnauit Z in quo B )

scimus quia non habitat in carne nostra. bonum, id est huius quam diximus theoriae atque puritatis perpetua iugisque tranquillitas, sed factum est in nobis istud pessimum ac lugubre diuortium, ut, cum mente legi dei seruire uelimus, numquam scilicet uolentes a claritate diuina dimouere conspectum, tamen carnalibus tenebris circumfusi quadam lege peccati ab eo quod bonum nouimus cogamur auelli, scilicet ad curas cogitationesque terrenas ab illa mentis celsitudine decidentes, ad quas nos lex peccati, id est illa sententia dei non inmerito condemnauit, quam primus delictor excepit.

et inde est quod beatus apostolus, cum apertissime fateatur ineuitabili se uel omnes sanctos peccati huius necessitate constringi, tamen neminem eorum ob hoc esse damnandum audenter enuntiat dicens: nihil ergo nunc damnationis est his qui sunt in Christo Iesu. lex enim spiritus uitae in Christo Iesu liberauit me a lege peccati et mortis; id est cotidiana gratia Christi omnes sanctos suos ab hac lege peccati et mortis, in qua iugiter nolentes incurrere coguntur, cum remissionem debitorum suorum dominum deprecantur, absoluit.

uidetis ergo non ei persona peccatorum, sed ex illorum qui uere sancti atque perfecti sunt hanc beatum apostolum prompsisse sententiam: non enim quod uolo facio bonum, [*]( 5 Rom. 7, 18 19 Rom. 8, 1-2 27 Rom. 7, 19 ) [*]( 1 condemnabit 0 uennmdedit a 4 fragrantes Fl fraglantes O 5 uellemus BFO: uellimus /3\' uelimus β2ν post conpungimur in 0 cap. 13 incipit 8 in nobis om. β lacubre F 9 ut] et BF ueltimas B1K1Z 10 alacritate B\' 14 eondempnaoit Z 15 delictor] peccator 0 16 quam 0 inebitabili F1 iuhabitabili Kl 18 ob om. 0 22 cottid. (3 23 quam βν uel nolentes Οβν coguntur incurrere Οβν uel quum O 24 remibsione codd. a domino Ollv fort. recte precabantur 0 praecatur K precantar Z absolui Οβ 26 prumpsisse F promiase 0 ) [*]( 42* )

GERMANVS: Neque eorum qui capitalibus criminibus inplicantur neque apostoli uel illorum qui ad eius profecere mensuram hoc dicimus congruere posse personis, sed de his proprie hoc intellegi debere censemus, qui post dei gratiam agnitionemque ueritatis a carnalibus se uitiis abstinere cupientes antiqua adhuc consuetudine uelut naturali lege in membris suis uiolentissime dominante ad inolitam passionum concupiscentiam pertrahuntur. usus enim et frequentia delinquendi uelut lex efficitur naturalis, quae membris humanae infirmitatis inserta adfectus animae necdum plenis uirtutum studiis eruditae, sed adhuc rudis ac tenerae ut ita dixerim castitatis captiuos rapit ad uitia, ac morti eos antiqua lege subiciens iugo peccati dominantis addicit, non sinens eos bonum quod diligunt puritatis adipisci, sed potius malum quod execrantur exercere conpellens.

THEONAS: Non parum uestra profecit opinio: siquidem etiam uos ipsi adstruere iam coepistis in illorum persona qui omnino peccatores sunt hoc penitus stare non posse, illis autem qui se a uitiis carnalibus abstinere contendunt proprie conuenire. quos quoniam a peccatorum iam numero segregastis, consequens est ut etiam fidelium atque sanctorum paulatim coetibus inseratis. quae enim genera peccatorum istos dicitis posse conmittere, quibus si fuerint post gratiam baptismatis inuoluti, rursum per cotidianam Christi gratiam liberentur? [*]( 1 1. c. 23 ) [*]( 1 odii 0 3 quod BFfJ: quae Ov 5 Kãp XV B XV F 6 proficere B1FΟβ 8 hoc om. 0 intelligi 0 10 coRsuetudinem F 11 nolitam F 12 retraantor 0 et BF: hac 0 ac βν 14 adfectas K: aff. rdl. 18 exaecrantar β 20 Cip XVI B XVI F profecit Br: proficit FΟβc 21 uos etiam 0 23 propie F 24 a om. 0 segregatis FO 25 adque B 27 babt. 0 28 cottid. Z )

nonne manifestum est, sicut uos quoque ipsos ueritas conpulit coner, non de illis capitalium criminum membris quibus stipendium aeternae mortis adquiritur, id est homicidii, fornicationis, adulteriorum, ebrietatis, furtorum atque rapinarum, sed de illo praedicto cui gratia Christi cotidiana succurrit corpore memorari? quisquis enim post baptismum et scientiam dei in illud mortis corpus inruerit, sciat se non cotidiana gratia Christi, id est facili remissione, quam momentis singulis exoratus dominus noster erroribus nostris donare consueuit, sed aut diuturna adflictione paenitudinis ac poenali dolore purgandum aut certe pro his in futurum aeterni ignis suppliciis addicendum, ita eodem apostolo pronuntiante: nolite falli: neque fornicarii neque idolis seruientes neque adulteri neque molles neque masculorum concubitores neque fures neque auari neque ebriosi neque maledici neque rapaces regnum dei possidebunt.