Conlationes Patrum (Collationibus)

et ita pro illorum qui sub lege erant salute illam paulisper districtionem sententiae suae calcans qua dixerat: egoenim per legem legi mortuus sum ut deo uiuam, caput radere, purificari secundum legem atque in templo Moysaico ritu uota offerre conpellitur. quaeres etiam ubi pro salute eorum qui legem dei penitus ignorabant, tamquam et ipse sine lege esset effectus sit ? lege, in Atheniensi urbe, ubi gentilium uigebat inpietas, quo usus sit praedicationis exordio: praeteriens, inquit, uidi simulacra uestra et aram in qua scriptum erat: ignoto deo.

cumque de eorum superstitione fuisset orditus, tamquam si et ipse absque lege esset, sub occasione profani illius tituli fidem Christi intulit dicens: quod ergo ignorantes uos colitis, hoc ego adnuntio uobis. et post pauca; uelut si diuinae legis penitus esset ignarus, gentilis poetae uersum potius quam Moysi aut Christi maluit proferre sententiam et sicut quidam, inquiens, uestrorum poetarum dixerunt: ipsius enim et [*]( 4 1. c. 23-24 11 Gal. 2,19 17 Act. 17, 23 22 1. c. 25 L c. 28. ) [*]( 2 moysi 0\': mosi ΣΠ1O1 moyse Π2ϒ4 facere Π1 5 diximos II 6 assumtis S assumptis T adsumtis 0 7 et inpende in illis om. Z . in om. 71 8 soient II 9 ambnlans ZTO 10 destrictionem Z 12 domino T 13 moysaico II\': mosaico ΣΠ1ϒmosayco 0 14 quaeris Tv 15 domini Z 16 sit om. 0 ait sine lege in T uegebat Π1 17 post impietas additum aide a m. 2 in T 18 inquid TITO 20 fuisset) sermonem fuisset ΠϒΟυ eiorsne Or 23 si om. TO\' esset om. T 24 gentiles Π1 mosi ϒ1O1 26 nestrum TITO ) [*]( 31* )

infirmis autem infirmns effectus est, cum secundum indulgentiam, non secundum imperium his qui se continere non poterant in id ipsum redire concessit, sine cum lacte, non esca Corinthios potans in infirmitate et timore et tremore multo apud eos fuisse se dicit. omnia autem omnibus factus est, ut omnes faceret saluos, cum dicit: qui manducat non manducantem non spernat, et qui non manducat manducantem non iudicet, et: qui matrimonio iungit uirginem suam, bene facit, et qui non iungit, melius facit, et alibi quis, inquit, infirmatur, et ego non infirmor? quia scandaiizatur, et ego non uror?

atque hoc modo illud quod Corinthiis praeceperat adimpleuit dicens: sine offensione estote Iudae et Graecis et ecclesiae Christi, sicut et ego per omnia omnibus placeo, non quaerens quod mihi utile est sed quod multis, ut salui fiant. utile enim sine dubio fuerat Timotheum non circumcidere, caput non radere, purificationem Iudaicam non adsumere, nudipedalia non exercere, uota legalia non offerre: sed facit haec omnia, quia non quaerit quod sibi utile est, sed quod multis. quod quamnis dei contemplatione sit factum, tamen simulatione non caruit.

qui enim per legem Christi legi [*](3 L c. 29 8 cf. I Cor. 7, 5 9 cf. I Cor. 3, 2. 2, 3 11 Rom. 14, 3 13 I Cor. 7, 38 15 II Cor. 11, 29 18 I Cor. 10, 32—33 27 cf. Gal. 2, 19 . ) [*]( 2 aggressusX 3 sumusXO: sinras TITv YtIIg. 4 lapidla Σϒ lapide O 5 sculturae Σ cogitatioai II 6 infirmus] infinnia Π1 9 corinthoB S tremore et timore 2 10 apat XIIO 14 iongitor Π115 quis enim inquit S 17 illnt Π (Σ) 22 faent] sibi fuerat. TOr thimoteun 2 23 capad II indeicam 01 assamere 2 25 omnia dum illonun salati plus consalit quia Ου. 26 maltis] maltis nt salui fiaat TOv )

nam Doec Idumaeus regi Sauli de fuga Dauid coram famulis conquerenti ac dicenti: numquid omnibus uobis dabit filius Iesse agros et uineas, et uniuersos uos faciet tribunos, et centuriones: quoniam coniurastis omnes aduersus me, et non est qui mihi renuntiet? quid nisi uerum prodidit dicens: uidi filium Iesse in Nob ad Abimelech filium Achitob sacerdotem. qui consuluit pro eo dominum, et cibaria dedit ei: sed et gladium Goliath Philistaei dedit ei? pro qua ueritate eradicari de terra uiuentium meruit, ac de eo dicitur per prophetam: propterea deus destruet te in finem, euellet te, et emigrabit te de tabernaculo tuo: et radicem tuam de terra uiuentium.

ex illa igitur terra hic pro indicio ueritatis perpetua eradicatione conuellitur, in qua Raab meretrix pro mendacio cum sua cognatione plantatur: sicut etiam Samson [*]( 1 cf. PhIL 3, 6-8 5 Gal. 2, 18 11 I Reg. 22, 7-8 15 1. c. 9—10 20 Ps. 51, 7 24 cf. los. 6 25 cf. Iud. 16 ) [*]( 1 iastitiae legem T 2 qaaerella ΣΠ querela T 3 christi Π 6 constinoo Π1 7 incidisse T 9 et] ac TO 10 dohec H doech T 11 numquit 2 12 iessae II 15 quod T 16 nobe ϒ2Ου Vulg. ad ΣΟ: apud Π2ϒ: cf. Fleckeisenii Annales philolog. 1879, p. 426, Roensch, It. u. Vulg.2 p. 890 ahimelech Z abimelehc 0 apud achimelech om. IP, add. Π2 8. l. ahitob 2 acitob 0 flliam achitob om. TIc 17 deum T 18 goliaht 0 phylistei ΣΠphilistei T filisthei 0 20 prof. II 21 deatruet te deus 2 euelle Π1 et ebellet 0 emigrauit ΣΠ122 suo X: om. Te 25 mendatio Π1 agnatione 0 plantantur Z )

Et ut exempla quaedam de nostris quoque ineuitabilibus ac paene cotidianis necessitatibus proferamus, quas quantalibet obseruantia numquam ita possumus praecauere, ut non uel inuiti uel uolentes in eas cogamur incurrere: quid quaeso faciendum est, cum refectionem procrastinare disponentibus nobis, utrum refecerimus, ad uesperam frater adueniens percontatur: celandumne ieiunium est et uirtus parsimoniae contegenda, an ueritatis professione prodenda?

si celamus, ut dominico satisfaciamus imperio quo dicitur: non uidearis hominibus ieiunans sed patri tuo qui est in abscondito, et iterum: ne sciat sinistra tua quid faciat dextera tua, profecto mentimur. si uirtutem continentiae propalamus, euangelica nos sententia iure peroollet: amen dico uobis, receperunt mercedem suam.

quid si oblatum a fratre quispiam poculum cum definitione rennuerit, absolute accepturum esse se denegans quod ille gaudens aduentu eius suppliciter ut sumatur exorat? rectumne est ut fratri ad genua prouoluto in terramque prostrato, qui non nisi his officiis uiscera caritatis expleturum esse se credit, etiam cum labore suo pareat, an in sermonis sui atque propositi pertinacia perseueret?

QVRMANVS: In illo quidem superiore exemplo dubium. ut credimus non est quin expediat abscondi continentiam [*]( 4 Mich. 7, 5 14 Mt. 6, 16 16 1 c. 3 18 1. c. 2 ) [*]( 1 illum ΣΠΟoccultatum ΣΟconiungi II\' pernit. Π 2 propter T, sed del. a m. 1 4 prof. JI neclexit 0 6 non distinguit T 7 pene ZTO cottid. T 9 uiolentes 2 post incurrere T in marg. habet: XXI 12 percantatar T\' 14 qaud O 18 sententiae Π1 percellit ΠΟc 19 quod ZOv 20 rennuerit Tl0; renuerit ΣΠϒ1 21 se om. 2 27 superiori T. )

IOSEPH : Has definitiones illorum monasteriorum esse non dubium est, in quibus renuntiationis uestrae ut dieitis rudimenta formata sunt, quorum principes fratrum refectioni suas adsolent praeponere uoluntates et obstinatissime id quod semel mente conceperint exsequuntur. ceterum seniores nostri, quorum fidei apostolicarum signa uirtutum testimonium reddiderunt quique uniuersa iudicio potius ac discretione spiritus quam rigida animi obstinatione gesserunt, eos qui alienis infirmitatibus adquiescerent multo uberiores fructus quam eos qui in suis definitionibus perdurarent capere censuerunt, sublimiorisque pronuntiauerunt esse uirtutis contegere potius continentiam necessario hoc ut dictum est humilique mendacio quam patefacere superbo ueritatis indicio.

Denique abbas Piamun post uiginti et quinque annos oblatam sibi a quodam fratre uuam ac uinum absque haesitatione suscipiens confestim ea quae ingesta fuerant contra consuetudinem degustare quam ignotae cunctis continentiae maluit propalare uirtutem. nam si illud quoque considerare uelimus quod seniores nostros incunctanter fecisse meminimus, qui mirabilia uirtutum suarum uel proprios actus, quos necesse erat ad instructionem iuniorum in [*]( 1 quam om. Π1percontantius n percunctantibus T1 2 fateamnr Π ineuitabilem Π1 4 possimus 0 5 rennnere ΠϒΟ: renuere Σϒ1 uinculo] uti puculo (pocalo m. 2) 77 conlegimus II 6 renuentee Πϒ2imobUem 77 8 monattheriomm X 11 uoluntate Π1 opstinatissime T 12 exsecuntur S execuntur 0 15 discretionis spiritu T qua 4 regida Hl 18 sablimioresque Π1 21 piamon Π2ϒΧΧV T 22 oblatum II adlatam T et T 29 gesta T 25 post uirtatem T m marg. habet : XXV 27 actus proprios T 28 conlationS )

atque utinam nos quoque dignum aliquid haberemus quod ad incitandam fidem proponi iunioribus possit! profecto minime uereremur huiuscemodi illorum figmenta sectari. rectius enim est sub talis figurae colore mentiri quam pro obseruantia inrationabilis istius ueritatis aut ea quae audientes aedificare potuerunt incongrua taciturnitate contegere aut si ex nostra persona ueraciter proferantur iactantiam noxiae uanitatis incurrere.

ad quod etiam nos magisterio suo doctor gentium euidenter instituit, qui reuelationum suarum magnitudinem ex alterius maluit proferre persona dicens: scio hominem in Christo, siue in corpore siue extra corpus nescio, deus scit, raptum usque ad tertium caelum. et scio huiusmodi hominem, quia raptus est in paradiso et audiuit ineffabilia uerba, quae non licet homini loqui.

Inpossibile nobis est breuiter\' uniuersa percurrere. quis etenim enumerare sufficiat omnes propemodum patriarchas sanctosque innumerabiles, alios pro uitae tutamine, alios pro benedictionis desiderio, alios pro misericordia, alios pro alicuius occultatione mysterii, alios pro zelo dei, alios pro examine ueritatis patrocinium ut ita dixerim adsumpsisse mendacii? quae sicut enumerari cuncta non possunt, ita praetermitti penitus uniuersa non debent.

nam beatum Ioseph pietas conpulit, ut falsum fratribus crimen etiam cum obtestatione regiae salutis inpingeret dicens: exploratores estis: infirmiora terrae uenistis inspicere, et infra [*]( 12 II Cor. 12, 2-4 27 Gen. 42, 9 (LXX) 28 1. o. 16 (LXX) ) [*]( 2 diindicare T 4 posset TlOv 8 potuerant Πϒυ9 iactantia nODe uanitatie enarrare n 10 nos etiam TO 12 personam 2 18 extra corpore Π1 14 iecit 27 15 qui 2 16 paradyso F paradisam Tv 18 nulla distinctio in T 22 milterii TITO eiaminatione Πυ ezanime 0 23 assnmsisse S adsnmsisse 0 26 obstinatione 77 )

non ergo tam reprehensibile fuit metum fratribus incussisse mendacio quam sanctum atque laudabile occasione ficti periculi inimicos ac uenditores suos ad salutarem paenitentiam conpulisse. denique cum grauissimae insimulationis urguerentur inuidia, non illius quod falso obiciebatur, sed anterioris criminis conscientia frangebantur, dicentes ad inuicem: merito haec patimur, quia peccauimus in fratrem nostrum, quia despeximus tribulationem animae eius, cum rogaret nos, et non audiuimus eum: propter hoc uenit nobis omnis tribulatio haec. quae quidem confessio non solum apud fratrem in quem inpia crudelitate peccauerant, uerum etiam apud deum humilitate saluberrima tantum eorum facinus, ut credimus, expiauit.

quid Salomon, qui perceptum a deo sapientiae donum in primo iudicio suo non nisi adsumptione mendacii declarauit? nam ut ueritatem quae muliebri mendacio tegebatur exculperet, etiam ipse mendacii utique astutissime excogitati usurpauit auxilium dicens: adferte mihi gladium, et diuidite infantem [*]( 14 1. c. 21 (LXX) 26 III Beg. 3, 24-25 ) [*]( 1 inquid TO ez uobis T Vulg. fratrum 77 . 2 custodiemini JITOv 4 pro 771 faraoais II 7 inopie periculo 2 10 quem Π1 aancta atque laudabili T facti 77\' 12 conpulisset 2 graniuime 2 urgerentur 77T 13 falsum T 16 dispeximna 77T* 17 et] nt 0 audiremus ΠϒΟ1. 18 in nobis 0 19 aput 2IIO impi.e (a eras.) 77 20 aput 20 apnd deum om. 77c 21 salamon ΣΠ 22 qai om. 0 28 assnmtione 2 24 mulieris 77c ezsculperet T ezcnlpe sed 0 ipse etiam Σ1; transposuit eadem manus 25 mendacio 77 aBtutissimae 77\' auzilio 2 26 afferte 2 )