Epistulae imperatorum pontificum aliorum

numquidnam haec genera sanctitatis uel sanctificationis de I utroque profano parente progenitis filiis intimantur? ecce, quid interest inter sobolem ex illo uel isto coniugio procreatam: ecce, quemadmodum isti familiares et propinqui sunt sanctificatis atque ideo non inmerito sancti sunt editi, et quibus diuina misericordia consequenter eius precibus imploratur quique cum sanctis educationibus inbuuntur et sacrae religionis initiantur affectu; ad cuius si peruenerint firmitatem, illius per sacramentum sanctificationis plenitudinem consecuntur, cuius per fidelem parentem etiam ante sacramentum rudimenta [*]( 18 Cor. I 7, 15 ) [*]( 1 nunccupantur V quidam V, correxi et gratiam Hartel: etiam V Car. sanctificationem Car., 10 adoratione V, corr. o adhortatio et insinuatio Car. 12 ueniunt .. dispoliant Thiel 15 id (= id est) V: uel 0 18 uult is Car.: uultis Y, uult Thiel 22 sanctificati Car., sanctificationi Coust. 24 eiusJ scil. parentis fidelis 26 infirmitatem V, corr. p* )

numquid autem, quia dictum est sanctificari infidelem coniugem per fidelem, ita dictum est, ut iam propriae credulitatis sanctificatione non egeat, ac non magis ideo, quia per illam familiaritatem fidelis coniugis percipiendae sanctificationi proximus sit et propinquus effectus ? nam si iam sanctificatus diceretur, ut sanctificatione penitus non egeret, non de eodem in consequentibus diceretur: infidelis si uult discedere, discedat.

sic ergo et filii eorum nuncupati sunt sancti, quia per sancti parentis affectum capiendae sint proximi sanctitati, non quod iam ipsi propria sanctificatione non egeant, quae utique, sicut nullus Christianus addubitat, sine regenerationis sacrae mysterio nec sumitur nec habetur, sicut et parens eorum infidelis sic sanctificatus dicitur per fidelem, ut tamen, ingestae sibi per fide<le>m coniugem sanctificationis < si > ipse legitimum non suscepit effectum, infidelis fuerit nuncupatus.

sicut ergo eum, quem per fidelem coniugem sanctificatum dixit, postea nuncupat infidelem, quia proprie ipse uel ipsa non credidit, sic et filii. qui per fidelem parentem eo modo sanctificati, quo coniux, sancti appellati sunt, nisi ipsi quoque proprie credant, infideles consequenter existunt. satis enim apparet secundum quendam modum sanctificationem hanc coniugis appellatam, qui postea infidelis adseritur: sic ergo et de filiis intellegendum est.

numquid igitur, quod saepe repetendum est, soboles profanorum huiuscemodi sanctitatis aliqua cuiuslibet parentis portione contingitur uel aliquibus huiusmodi disciplinis precibus adhortationibus cuiuspiam [*]( 9 Cor. I 7, 15 ) [*]( 5 illa V, corr. p 10 nunocupati V 11 sanctitatis V, corr. p1 15 ut sh tamen Thiel 16 fhlem V, corr. pa si addidi 17 nunccupatus V 19 nunceupat V propria ipsae V, corr. a 20 sic p2: sicut V 23 quendam p2: quem ad V 27 contigitur F, corr. p: contegitur Car. )

plerumque autem et per anticipationem, quod < in > scripturae sanctae textu frequentius inuenitur, iam esse dicitur, quod futurum est, sicut in euangelio legimus: quia Iesus moriturus erat pro gente et non tantum pro gente, sed ut filios dei, qui erant dispersi, congregaret in unum: filios dei certe iam nuncupans, qui adhuc essent diffusa gratiae uocatione per mundum sacris innouandi mysteriis in dei filios adoptandi; uel, cum dicitur: beati qui non uiderunt et crediderunt, iam beati appellati sunt, qui adhuc tunc futuri fuerant beati, cum essent. quae non uiderant, credituri; sicut et plerumque pro faciendis iam facta referuntur, ut: foderunt manus meas et pedes meos.

item tamquam pro faciendo definitur quod non sit causa qualibet interueniente faciendum, sicut beatus apostolus pro deuotione praedicationis iniunctae ad Spanias se profitetur iturum, quod tamen certa dispensatione deitatis, quod fieret, non prouenit. alter, cum appellatur aliquid esse, [quod] hoc ipsum esse cessauit uel cessaturus est hoc ipsum esse, quod dicitur, ut ludas apostolus, qui praeuaricando, quod est appellatus, amisit: sicut idem et discipulus dictus est, cum quidem nec Christi discipulus esset sed potius diaboli, sicut de eo dictum est: unus ei uobis diabolus est, quod diaboli esset operarius: dictus est tamen discipulus, etiam cum nec uerus esset et cessaturus hoc dici. [*]( 8 Ioh. 11, 51 sq. 13 Ioh. 20, 29 16 Psalm. 21, 17 20 Rom. 15, 24 25 exempli gratia Ioh. 12, 4 26 Ioh. 6, 71 ) [*]( 2 quae scripsi: quo V, quae est 02 post mancipata plene interpungens 6 in add. Binitts 10 congregarent Y. corr. p 11 nunecupans V gratia euocatione V, correxi: gratiae euooatione Car. 17 pro faciendo at pJ: proficiendo V, profitendo 02 20 Hispanias o 21 alter cum V: aliter cum J\'hiel, interdum p2 22 quod eieci cessaturum p )

est et ille modus, quod saepe uelut generaliter et absolute dicitur, cum tamen ad omnes generaliter <non> pertinere manifestum est, ut cum dicitur Abrahae: in semine tuo benedicentur omnes gentes, omnes quidem gentes benedicentur nec erit ulla natio sub caelo, cui non praedicetur euangelium, et tunc ueniet finis, sed ipsae gentes non ex integro omnes benedicentur, quia non omnium est fides; uel sicuti est: omnis lingua confiteatur deo. cui locutioni sensus ille conectitur, cum ex parte totum saepius nuncupatur, sicut et tunc homo Iuda, cum totam gentem procul dubio nominaret.

sic et illi filii sancti uideri possunt uocati, quia multi uel plurimi ex his per ea, quae dicta sunt, mysteriis imbuti caelestibus sancti efficientur, et merito iam esse dicti sunt, quod futuri sunt, uel ex ea portione, qua per religiosum parentem erant participes sanctitatis, tamquam iam ex integro id essent, sancti sunt nuncupati, uel, quia ex talibus filiis multi futuri essent plenae sanctificationis heredes, iam et isti ex eo, quod futuri fuerant, nuncupati sunt, et, licet hoc essent plurimi forsitan non futuri, a parte sanctorum toti sancti generaliter sunt uocati.

De resurrectionis uero qualitate uel de ea, quae post resurrectionem species sit futura, audiamus apostolum praedicantem, ubi ait: sed dicet aliquis: quomodo resurgent mortui? quali autem corpore uenient? et humanae mentis diffidentiam redarguens, eam merito stultam, quae deo quicquam iudicaret impossibile, nuncupando, conpetenter ex rerum etiam uisibilium et t humanis conuersationibus usitatam [*]( 3 Gen. 22, 18 6 cf. Matth. 24, 14 8 Rom. 14, 11 23 Bqq. Cor. I 15, 35-38 ) [*]( 2 non add. o2 3 6abrahę V 6 ueniat V, correxi ipse V 9 nunccupatur V 10 tunc cod. Angelic.: nunc V 11 filii scripsi: fideli Y, fideles o 16 et 18 nunceupati V 18 sint V, corr. a 19 non Thiel: nunc V 25 eam scripsi: quam V, quo seruato 26 nuncupat Thiel 27 fort. et humanis conuersationibus usitatarum <multitudine; similitudinem; et delendum suadet Hartel )

quam similitudinem ad resurrectionem corporis post mortem futuram conuenienter aptauit. deinde quod secutus adiecit: et quod seminas, non corpus, quod futurum est, seminas sed nudum granum ut puta tritici et ceterorum; deus autem dat illi corpus prout uoluit, ad qualitatem iam et speciem, quae post resurrectionem futura est, genus conparationis adhibere curauit. prout uoluit inquit: quid adhuc quaeris? prout uoluerit deus, sic dabit unicuique corpus ineffabili potentia suscitatum.

sed forsitan arbitreris ideo magis significari non unicuique suum reformandum proprie corpus, cum adstruatur prout deus uoluerit esse reparandum. diligenter ergo sensum plenius haec tractantis intende, si scire conaris, cuiusmodi corpus unicuique sit deus hoc ipsum prout uoluerit redditurus, et tamquam tibi iam tunc ad ista respondentis apostoli uerba perpende. nosse desideras, quale resuscitatis hominibus corpus prout deus uoluerit sit daturus: agnosce prudenter: et unicuique seminum proprium corpus, quod utique non sine causa uir deo plenus adnectit, nisi ut futuras hominum huiusmodi dubitationes expelleret. audi, inquam, quod sapienter adiecit. et ex similitudine rem ipsam, cui comparatur, agnosce.

et unicuique inquit seminum proprium corpus: si in similitudine proprium corpus, ergo et in re, cuius similitudo est, proprium corpus certum est esse reddendum; semina enim ista sine controuersia hominibus comparauit, de quorum utique morte et resurrectione loquebatur, atque ideo singula singulis conferens, quantum ad uiuificanda post mortem corpora pertineret, de grani non prius uiuificati quam mortui [*]( 3 non addidi secundum Vulgatam; uulgo post moriatur ponebant signum interrogationis 4 simultitudinem V, corr. a 9 specie V, corr. oJ 19 nosce V, corr. p 24 similitudine V, corr. 0 29 singula Car.: singulas V 30 morte V, corr. o )

dehinc quali post resurrectionem corpore censeretur esse quisque uenturus, id est, utrum hac conditione, quam moriendo gestauerat, an longe meliore, nihilominus illa similitudine patefecit, qua secutus exposuit: et tu quod seminas, nudum granum seminas, ut puta tritici aut alicuius ceterorum, et deus dat illi corpus prout uult. in hac ergo forma corpus deum dare decentius quam obierat euidenter expressit, sicut in subsequentibus dicitur: seminatur in corruptione, surgit in incorruptione; seminatur in ignobilitate. surgit in gloria: seminatur in infirmitate, surgit in uirtute: seminatur corpus animale, surgit corpus spiritale.

ecce quemadmodum hominis morientis non hoc seminatur, quod corpus est post futurum: ecce prout uult deus intellegitur resurrecturis corpus reformare post mertem, cum inaestimabili suae misericordiae uoluntate, quod fuerat in corruptione seminatum. incorruptibili nobilitate restaurat; quod fuerat terrenae conditionis in ignobilitate sopitum, in gloria caelesti resuscitat; quod fuerat mortalitatis infirmitate resolutum, redintegrat inmortalitatis decore uestitum: postremo, quod fuerat animale defunctum, corpus spiritale restituit et reformat.

quae cuncta ad statum meliorationis sublimationisque respiciunt; illa uero, quae restat, pars conparationis adnexae specialiter ad proprietatem corporis unicuique rethibendam pertinere firmatur, qua consequenter dicitur: et unicuique seminum proprium corpus, ubi satis apparet in quauis resurgentium claritate proprietatem corporis esse mansuram.

nec otiosum est, quod beatus apostolus. [*]( 9 Cor. I 15, 42-44 ) [*]( 2 resurrectione V, corr. 0 3 hec V, corr. 0 gustauerat Y, corr. Mansi an p2: a V 4 quam 0 10 racorruptione et 11 gloria scripsi secundum ..ulg.: incorruptionem .. gloriam V Car. 12 uirtutem Car. 13 queadmodum a: quN admodum in que admodum corr. V 22 restituat et reformet V, corr. Car. 25 rethibenda V, corr. Car. )

ut proprietatem corporum, sicut dictum est, quam una species discernere non ualebat, seminum diuersitas indicaret subpeditaretque plene comparationi facultas, per quam ad specialitatem corporum designandam conuenientissime diceretur et unicuique seminum proprium corpus, ut, quod una species cuiuslibet grani discreto sexu, qui ei nullus est, <int>imare non posset, exprimendae corporum proprietati, sicut saepe iam dictum est. seminum diuersitas intellegentiam ministraret.

triplex igitur in hac conparatione propositio, disputatio, definitio est, et quantum ad intellegendam resurrectionem pertinet corporalem, ex similitudine grani non prius uiuificati quam mortui conpetens similitudo sufficiensque deprompta est. quantum uero ad id attinet, quia non id corpus seminatur, quod futurum est, sed deus dat illi corpus prout uult, in eiusdem continentia lectionis necessario causa reseratur, cur corruptibile corpus seminatum perhibetur incorruptibile rediturum et cetera, quae huic sensui probantur adhaerere. [*]( 1 loqueretur addidi secutus Thielium < loqueretur de solo • 6 sed ut etc.] per anacoluthiam dicta sunt, cum desit uerbum quod pendeat a quod (p. 430, 28) 7 proprius V, corr. o adseret V, corr. cod. Angelic. 10 futurarum V, corr. p2 11 quoque V: quaeque o, quaecumque Labb. 15 plene scripsi: pleng V 18 est intimare scripsi: ostimare F, <cst. aestimari Thiel 19 posset V: potest ..jdonea> Thiel 28 cur scripsi: cum V )

proprium corpus esse reddendum. et resurgent ergo homines uiuificat.i post mortem, qui utique prius morientibus et postmodum uiuificandis seminibus conparati sunt; et non hoc, quod moriuntur, id est tamquam seminantur, resurgunt sed deus eis dat corpus ut uult, ut sit de <corruptibili in>corruptibile, de mortali inmortale, de animali spiritale, ut quod mortis fuerat conditione decoloratum, inmortali decorum integritate reddatur. et proprium corpus, sicut unumquodque seminum, sine dubio recepturi sunt, quod quia diuerso sexui in uno semine conparari non poterat, ex seminum diuersitate conlatum est, ut ex diuersitate seminum corporum proprietas signaretur; si uero proprium corpus resuscitatus quisque suscipiet, indubitanter est consequens, ut unicuique sexui corpus proprium reformetur, quia, sicut dictum est, et unicuique seminum proprium corpus restituitur adtributum et, si unicuique seminum proprium corpus restituitur, per quae utique semina in utroque sexu omne genus hominum designatum est, sequitur, ut omne genus humanum, quod in utroque sexu istis est seminibus designatum, proprium sit corpus habiturum.