Epistulae imperatorum pontificum aliorum

de beatis autem, sicut supra iam diximus, apostolis tantum debemus nosse, quae ipsi de sua conuersatione sentiri propriis uocibus ediderunt; quae uero tacita sunt ab eis, nulla nobis relinquetur licentia perscrutandi.

Sed iam diligentius uestigemus, cur nec post reparationem quoque generis humani renouationemque naturae, quae fit per baptismatis sacramentum, non solum haec uitia sublata non fuerint sed ipsos etiam in magnae continentiae proposito [*]( 10 Matth. 5, 28 17 Luc. 11, 41 19 Petr. I 4, 8 ) [*]( 3 mente mentes V, corr. o 5 nescientium o 9 domini supra lin. add. V 11 eandem Thiel cum Vulgata: quod eadem V 13 iugii V, corr. o 15 et (cum Vulgata) 17 elemosinam o: elemosina V 19 multitudine V, corr. 0 20 in sinceritate V, corr. edit. reg. 26 nec scripsi: hec Y, om. Thiel )

atur adoptio, ut scilicet deficientibus isdem uitiis, contra quae nobis in hoc tempore continua dimicatio est, ab hac necessitate liberati, quod fide suscepimus, quod spe proposita sustinuimus, ipsarum rerum desideratis affectibus adsequamur, quatenus hac incursionum peste prorsus exuti tranquilla semper sanctificatione uiuamus, quod in illa futura beatitudine promittitur esse complendum, cum, sicut ait apostolus, corruptibile hoc induerit incorruptionem et mortale hoc induerit inmortalitatem atque animale corpus spiritalem sumpserit dignitatem.

igitur dubium non est superbiam super omne esse peccatum, quippe de qua scriptum est: initium omnis peccati superbia. quod tantum malum est, ut singula praue facta in hoc ipso, quia praua sunt, censeantur esse damnanda solaque sit superbia, quae et in bene factis periculosa doceatur. haec est, quae non tantum animal rationale in terris positum constare non siuit sed angelicam quoque deiecit infesta naturam.

nam cum deus omnipotens, qui fecit omnia bona ualde, cuncta suis modis et congruis ordinibus instituta condiderit eaque propriis concesserit uel manere uel proficere posse mensuris, hic rationabili creaturae subrepsit affectus, qui per id, quod decentius facta consisteret, plus ei de propria dignitate confidere quam, sicut modus eius [*]( 4 Eph. 2. 8 5 Rom. 8, 23 14 Cor. I 15, 53 18 Eccli. 10, 15 25 Gen. 1, 31-) [*]( 2 desinat V, corr. Car. 4 acceperimus Car. 9 demicatio r 15 incorruptione V, corr. 0 17 supserit V 19 superbia F, corr. o quod tantum malum etc,] sententiam mutuatus est ab Augustino, de nat. et grat. c. 31 (ed.2 Maur. X 94) 26 ea quae V, corr. o )

qui excessus utique sicut reatum intulit excedenti, sic usam conditoris, contra cuius ordinem tendebatur, offendit et, dum ab eo tenore cessatur, quo solo proficeretur ad summi boni perenne consortium, consequenter, qui ad eius stabilem participationem peruenire non posset, defectus accessit, sicut creaturae rationalis usibus congruebat. nam angelos ad profectum conditos promerendae stabilitatis aeternae illa res indicat, quoniam si sic facti essent, ut ulterius nihil egerent, nulla pars eorum ullum potuisset habere defectum. non enim in eis diuersam naturam fuisse dicendum est, ne ille, qui propria uoluntate prolapsus est, angelus excusetur, si hoc illi non suae proteruitatis ingessit arbitrium sed necessitas inditae conditionis imposuisse uideatur.

unde ergo beati et sublimes angeli de perceptis grati piae deuotionis officio et non se ipsos sed potius ipsis praeferendo conuenienter auctorem ad eius perpetuitatem proficere prouehique meruerunt, inde isti, qui reprobi sunt, de perceptis consequenter ingrati debitumque dissimulantes obsequium seque ipsos magis quam, qui tantae\' dignitatis substantiam condiderat, praeferre molientes et delectatione suae creationis inlecti a creatoris honore cessando, quanto arroganter elati, tanto aeternitatis rectitudinem per inreuerentiam non sequendo ab eius pariter et dignatione et participatione retracti sunt et ab eo, quod sempiternum est, recedentes in id, quod semper deficit, sunt reducti.

quod praestante deo nostro plenius alias confidimus exsequendum; nunc interim, quantum praesenti negotio sufficit. haec illa causa est, hoc illud malum, per quod etiam sine uitio corporali quadam spiritali fornicatione motus angelus a diuina, qua [*]( 7 perhenne V 12 fati V, corr. 0 16 necessitas sin inditae V, correxi: necessitas sibi inditae pl 19 ipsis scripsi: ipsi V 20 prouehi quç V 26 dignatione Thiel: indignatione V 32 angelicus V, corr. o )

sic ergo sine illius principalis ac summae rationis affectu, quae in bonis semper retinendis contrariisque refutandis intemerata persistit, ad cuius utique similitudinem rationale fuerat animal institutum, ut eam pro suo modulo congruis actionibus imitando ipsiusque seruando reuerentiam subsequendoque gratiam, ut uere similitudo eius et imago permaneret, obtinere potuisset fieretque diuinae rationis tamquam suae parentis et auctoris digna consortio et per hoc nihilominus utpote particeps [*]( 1 dilapsus V, corr. Car. 2 celesti ex celestis V pra V, corr. o sua Car. 4 hisdem V 12 prosperam uoluntatis V, corr. Car. 14 tracta o perfixf V, corr. 0 18 praesumentis V, corr. Thiel persuasinis V 21 diuinitatis V, correxi copiosa a quique ex eo pendent 23 illis V, corr. 02 30 digna ex dignam V haec o )

quamuis ergo pro his transgressionibus digna fuerit ultione, iustus tamen arbiter deus sic istam creaturam propositae legis aequitate corripuit et, quae diuinum sequi tramitem inter felicia fastidiuit, sibimet ipsam merita lance dimisit, ut tamen, quia et decepta fuerat creaturae potioris incursu (illius scilicet, quae fremebat illo terrenam proficere posse substantiam, unde spiritalis ipsa deciderat, et tamquam solatium capere cupiebat de alterius ruina creaturae, uel ut non solum se culpandam ex alterius quoque transgressione praetenderet sed lapsum suum in creatoris referret opificium, cuius et aliud opus constare ueluti minime potuisset), ineffabili circumuentae pietate consuleret, utramque uero creaturam recte conditam hac ratione monstraret, quia et degeneres angeli per sanctorum angelorum beatitudinem confutantur — quod isdem modis, quibus illi

(hoc est debitae pietatis officio creatoremque suum debita praedicatione laudando) per dignationis eius augmenta profectumque reuerentiae conpetentis participationem boni parentis stabilitatemque perpetuam sempiternae gloriae sunt adepti, sic isti quoque, si eodem tenore niterentur, ad similem beatitudinem uenire potuissent, nisi desides a sui laude factoris et conpetentem reuerentiam non [*]( 1 constnre V, corr. Thiel qua scripsi: quę V, in qua Thiel \' 3 sufficere scripsi (cr. p. 414, 4): subicere V, subiacere Car. 7 racionationis V, corr. 0 9 reccidit V fonte supra linea V 13 tramite V, corr. o 14 et om. a 17 uelut Car. 18 solatn Thiel, se <non> culpandum eodem teste Coust. 24 hisdem V deuitae V, corr. Car.: deuotae pa )

homo quoque de se ipso manifestis indiciis reuincatur in tantum rite factus, ut qui per diuinam gratiam potest surgere post ruinam, multo amplius potuisse doceatur, si eandem gratiam deuota mente sequeretur, integer permanere, quantumque gratia ista praeualeat, magis inde cognosci, dum et incolumis absque eadem stare nequiuerit et ualeat ad eandem incolumitatem redire post lapsum.

bonus ergo artifex deus, qui sempiternum et summum semper habet esse, quod bonus est, atque ideo nec umquam crescendi gerit amplius appetitum, quia nihil est super id, quod sempiternum bonum semper et summum est, nec ulla potest inclinatione diminui de hoc ipso, quod summum bonum sempiternumque consentit. unde etiam non per rapinam in forma dei dictus est constitutus, qui hoc habebat utique per naturam, sicut ille spiritus, qui quod erat nec sempiternum habebat omnino nec summum, per rapinam maluit occupare quam per auctoris gratiam perpetem consequi dignitatem, a quo sumpserat angelicae substantiam claritatis, quemadmodum beati angeli in diuina gratia permanentes consecuti sunt sempiternae beatitudinis firmitatem, prauus autem spiritus nec illud potuit obtinere, quod nisus est inconpetenter inuadere, et tenorem suae conditionis excedens in hoc etiam non potuit perseuerare, quod factus est.

auctor ergo bonus, ut bonum se opus condidisse firmaret, si in eadem sui conditione persisteret, [*]( 19 cf. Philipp. 2, 6 ) [*]( 3 se nihil egere oJ: senibus legere V 4 perquę V 12 sq. ad eandem ad incol. V, posterius ad del. o 17 sumam V 18 Bempiteraam qug Y 19 consentitur Hartel; fort. consistit ante etia in codice a man. 1 subducta linea del. et oia, quod per errorem scripserat pro etift; Thielius linea illa non animaduersa coniecit et dominus etiam )

solus ipse peccati nescius in substantia, quam post peccatum restaurandam potenti benignitate susceperat, ut indebitam mortem, quam sine peccato utique non debebat, pro his, qui <per> peccatum debitores mortis extiterant, imputaret simulque diabolum hominis deceptorem, qui consentientem sibi subditum per diuinam tenebat iure sententiam. per iustitiam nihil ei reddere iam debentem * * et cum occidisset eum, in quem sine peccato licentiam non habebat, merito ei uice mutua subiugaretur addictus, quique se humanae substantiae utpote captiuae suae dominum deumque iactabat, huic et iusto pariter et deo uero mutuo subderetur.

intererat enim aequitatis inmensae, ut non abrupte diuina potentia diabolus sed ipsius hominis etiam, quem se prostrauisse iactabat, iustitia uinceretur. quibus non satis habuit reparator excelsus, ut ipse tantummodo in ea natura, quam sumpserat, gereret de hoste humani generis hunc triumphum (quid enim praestaretur uniuersae nostrae creaturae, si uictor diaboli solus Christus existeret?): tribuit ergo fidelibus suis dignanter inmensa pietate consortium, tribuit per gratiam suam fidemque [*]( 2 substantia ex substantia corr. V 3 atque delendum uidetur non supra linea V 6 dispensatione ex dispensationS V 7 proposuit Coust. 8 mortii - erat> scripsi: mortis V, mortua erat Coust., mortua Thiel 9 peccat in se scius V. corr. Thiel 10 susceperat <apparuit> Thiel 12 per add. Car., ob o5 14 iustitiam <spoliaret:> Coust : ego certa medela non suppetente satis habeo post debentem indicasse lacunam, qua praeter uerbum aliquod uelut uinceret (sic Thielius) fortasse etiam alia exciderunt 15 et V: ut Coust. 17 addictus o: au hètus V 20 abrupte V 25 naturae temere Thielius )

itaque contra superbum spiritum permanentem hac est prouisum curatione saluandis. ut conpetentibus modis ad suae conditionis integritatem proficerent dignitatemque caelestem, quatenus elationis exitialis affectum, qui non solum humanam sed ipsam quoque, sicut dictum est, angelicam prostrauerat ante naturam, humanitate necessaria medicinaliter declinaret ad integritatem reparandam; quippe post lapsum carere debuit illo malo, quo integra perstare nequiuerat.

oportebat autem, ut ipsa quoque rationabilis humana creatura, quod propria uoluntate perdiderat, etiam secundum dei gratiam propria reciperet uoluntate et, quae sine merito \'curabatur, tribueretur ei, ut etiam hoc sequeretur ex merito. propterea maluit singularis ille saluator perfici potius in infirmitate uirtutem quam prorsus sine infirmitate uel de se confidentem uel auctoris neglegentem fieri humanam substantiam sine infirmitate securam.

hinc est igitur, quod beatus Paulus, qui et ruinam conditionis humanae et restaurationem ceteris copiosius intimauit, etiam de se ipso clamat: ne magnitudo reuelationum extollat me, datus est mihi stimulus carnis meae. angelus satanae, qui me colafizet. propter quod ter dominum rogaui, ut discederet a me, et dixit mihi \'sufficit tibi gratia mea, nam uirtus in infirmitate perficitur'. lib enter igitur gloriabor in infirmitatibus meis, ut inhabitet in me uirtus Christi, et item ipse: uanitati enim creatura subiecta est:

adhuc utique uanitati, quantum adhuc mundanis sensibus implicatur corruptibilique conditione deprimitur; illa utique [*]( 16 Cor. II 12, 9 22 ibid. 12, 7-9 29 Rom. 8, 20 ) [*]( 1 conpedio V 5 hac pl: hec V, hoc 0 Car. 9 humilitate p2 COlUt.. fort. recte 14 propriam rec. uoluntatem V, corr. Thiel 15 hoc lx: haec Car. 17 uirtutem ex uirtutum V 24 satbanę V )