Epistulae imperatorum pontificum aliorum

Catholic Church. Pope

Catholic Church. Pope. Epistulae imperatorum pontificum aliorum (Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum, Volume 35, Pars 1-2). Günther, Otto, editor. Vienna: Gerold, 1895-1898.

I Omnis itaque, qui dicit unam naturam dei uerbi et carnis et non duas unitas indiuisasque, damnetur. [*]( a 2 qui V 3 etiam supra linea V (ai ipse B, ita ut ai et 8. a manu 1 postea addita sint 4 quod dicere Christo passo carne om. F, in marg. add. man. 2 ut uidetur qui dicere B 5 idem om. VB 6 spiritus V: sanctus B 7 est om. B 8 passibile B propriae B 9 efficare V sunt om. B aea V 10 propriae B 11 ante quomodo erasum est alterum quomodo B non supra linea B 15 criptum F 16 est post mortuus om. B trinitas ante non om. B 18 ho est ominum V mortua non est trsp. B 19 ter om. B eubsistit V: subsistentiae B 21 monstrari B sabellianus ex sabellianos corr. V 22 uoci ter scae B non V: igitur B 23 martionista B 25 omnes B et K hic incipiens )

177

[*]( ss πάσχεισαρϰὶ 6 ϑεὸςπω̄ςοὐ πάσχειϑεότητι; ei δὲοὺ πάσχει ϑεότητι,τίνι πάσχεισαρϰί;ει81 aapxt πάσχει,πω̄ςοο πάσχει ϰαὶ ἑαυτω̄ 6 ϑεός;el Ss ταυ̉τονto εὶπεĭν ,,ϑεοῡπαϑόντος σαρϰί" 9 tii- εὶ̀πεῑν ,,Χριστοῡ παϑόντος σαρϰί\'\', πω̃ςοὐϰ ἔσται taotov to εὶπεῑν ,,πνεῡμα ϑει̃ον πάσχει σϰρϰι\'\', ἐπειδὴ πνεμα ὁ ϑεός ; el 2e οὐχο̃μοιον to ,,ϑεου̃ παϑόντος σαρϰί\'\' τῳ̃ εἰπεῑν ,,Χριστου̃ παϑόντοςσαρϰί", πω̃ςδυνατν πλέον οἰϰειοῡϑαι tov ϑεὸν λόγον 〈τὰ〉 τη̄ςσαρϰὸςἢοὶϰειοῡταιta too ϑεοῡ λόγου6 πατήρ; πω̃ς 10 is ϰαὶ, el οὶϰειώσει 0 ϑεὸς λόγοςπάσχεισαρϰὶ, οὐϰ latat οἰ̕̕ϰι- ώσει ϰαὶ 0 πατὴρ τῳ̄ ϑεῳ̄ λόγῳ πάσχων; ϰαὶ et ἀπέϑανεν 0 (hd; λόγος σαρϰὶ, πω̄ς eattv όμοούσιος t(j) παρτὶ τὴ ὰϑανασία; o fap ϑανὼν ύπὲρήμω̄ν οὐϰ ἔστιν ὰϑάνατος ὰπέϑανε yap ϰατὰ tas ϒραϕάςϰαὶ sl et; τη̄ς τριάδος ὰπέϑανέ ποτε, δυὰς 7j tptac wxt et δυὰς ή τριὰς 06 ϒέϒονέ ποτε, πω̄ς είς τη̄ς τριάδος ὰπέϑανεν, st ϒε rt έτέρα ϕύσις του̃ ϑεου̃ λόγου οίον ἡ trov ὰνϑρώπων ϕύσις οὐϰ ἔϑανεν; et 81 rj τρισαγία ϕωνὴ tpta? οὺχ ὑϕίσταται, δη̄λον ott μια̃σ ύποστάσεως εἱναι λέγεις τὴν τριάδα, ϰαὶ πω̄ς 00 δείϰνυσαι ει̇vαι Σαβελλιαvός ; et ss ev tptatv ύποστάσεσιμία ϕύσις ύϕίσταται τὴςτρισαγίας ϕωvη̄ς, πω̄ς οὐχὶ τὴv tptaSa σταυρωϑεὶσαv λέγεις ϰαὶ ἄϑεοvέαυτv ώς οί Μαρϰιωvισταὶ εὶvαι06 λέγεις; Πᾱς γοῡv, ốστις λέγει μίαv ϕύσιv ϑεου̃ λόγου ϰαὶ σαρϰὸς *at 11 00 δύο ήvωμέvας ϰαὶ ὰδιαιρέτους, ϰαϑαιρείσϑω. ) [*]( 4 τω̄ aeoh: tb g 6 τὸ aeo: om. gh τω̄ aeo: tb gh 8 τὰ addidi γ̄, scnpsi: o3 aeogh 9 s\'t om. a πάσχωva 10 xa: 6 aeo: 6 gh 13 6t om. et εί̄ς ex tt; corr. 0 ποτὲ eo: kots agh scribendum uidetur <r.w; ou γέγοvε〉δυὰς y, om. 0 16 τρισάγιος a δηλοvότι gh 18 ὑϕ- ίσταται eo: ύϕεῑσται gh, συvίσταται a 20 μαρϰιαvισταὶ 0 23 xa: αδιαι- ρέτους eo: om. agh ) [*]( xxxv. ) [*]( 12 )

178

II Si quis confundit duas Christi naturas dicens deum passum carne et non passum Christum carne secundum apostolum, damnetur.

III Si quis impassibilem et immortalem deum uerbum dicit conuersum in passionem ac mortem et non haec reddit eius carni, damnetur.

IV Si quis uocem trisagiam id est ter sanctam dicit propter nos crucifixam et non dominum nostrum Iesum Christum filium dei unigenitum, damnetur.

V Si quis post uocem ter sanctam deum dicit crucifixum propter nos et non potius unum filium, cui in medio ter sanctae uocis hymnus dicitur, damnetur.

VI Si quis hominem dicit, qui pro nobis crucifixus est, siue deum diuidendo naturas et non eas copulando in crucifixione eius, damnetur.

VII Si quis dicit duas personas seu duas subsistentias et non potius duas naturas in unam personam et unam subsistentiam concurrentes, damnetur.

VIII Si quis alterius essentiae dicit carnem domini a carne nostra et non potius nobis consubstantialem absque peccato, damnetur.

VIIII Si quis deum hominem et non magis deum et hominem dicit, damnetur.

X Si quis dicit creatum patris uerbum et nou magis eius carnem, damnetur. [*]( 2 Petr. I 4, 1 ) [*]( 2 carnem secundum B 4 impasibilejn V dicit VK: dt B 5 im V passione ac morte BK 6 carne V 7 qui V trisagion B, tti. sagian K ester V 8 crufixam B 12 uoces B ymnus VBK 13 est om. K 14 diuidendo (J9 B 15 eius om. K 16 qui B personas VK: naturas B duas om. BK 17 et una B 19 a om. BK 20 nostra K 23 dam damnetur B 24 ercatum cratum V non om. B 25 carnem omissum in marg. ndd. V (man. 1 ?) )

179

[*](ϰαὶ et tt; ϕύρειτὰς 860 τοῡ Xptatou ϕύσεις λέγωv ϑεὸv πα- ϑόvτα aapxi xat oÒ παϑόvταΧρισὸv σαρϰὶ ϰατὰτὸvὰπόatoXov, ϰαϑαιρείσϑω. ϰαὶet tt; tov ὰπαϑη̄ ϰαὶὰϑάvατοv ϑεοv λόγοv λέγειτετράϕϑαι εἰςπάϑος ϰαὶ Slt; ϑvη̄σιv xat cox ἀποδιδοῑτἠ αὐτοῡ oapxl, xad- αιρεσϑω. xai et τις τὴv τρισαγίαv λέγει δι̕̕̕̕̕̕̕\' ἡμᾱς σταυρωϑεῑσαv ϑεότητα 12 ϰαὶ οὐχὶ τὸv ϰόριοv ἡμω̄v \'Ιησοῡv Xptatov tdv υίὸv τοῡ ϑεοῡ, ϰαϑαιρείσϑω. ϰαὶ ει̌ ttc μετὰ τὴv τρισαγίαv ϕωvὴv Xptatov λέγει Otrxupco- ϑέvτα xai coyi μᾱλλοv tdv έ̔vα υἱὸv τὸv ev μέσϕ τη̄ςτρισαγίας ϕωvη̄ς ἀvυμvούvov, ϰαϑαιρείσϑω. ϰαὶ et τιςά̆vϑρωποv λέγειtdv 5t\' ήμᾱς σταυρωϑέvτα ἤτοιϑε- όv χωρίωv τὰς ϕύσεις xai 00 συvάπτωv ἐv tip σταυροῡσϑαι αὺτόv, ϰαϑαιρείσϑω. ****** [xai e? τις ѱιλὸv ά̓vϑρωποv λέγειὡς Παυ̃λος0 Σαμοσατεὺς vj 13 ὤσπερΦωτειvός, ὰvαϑεματιζέσϑω. ϰαὶ st ttç ϑεαϑρωπὶαv λέγει ϰαὶ οὺχὶ ϑεόv ϰαὶ ά̓vϑρωποv μᾱλλοv λέγει, ὰvαϑεματιζέσω.] ϰαὶ et ttç ἑτροούσιοv λέγει τη̄ς ήμετέρας σαρϰός τὴv σάρϰα too Χριστοῡ ϰαὶ οὐχὶ δὴ μᾱλλοv ἡμῑv όμοούσιοv χωρὶς ἁμαρτίας, ϰαϑαιρείσϑω. ∗ ∗ ∗ ∗ ∗ ∗ ∗ ∗ ∗ ∗ ****** 14 ) ****** [*](1 ϕύρει ao: ϕέρει egh τὰς δύο bis, sed priore loco postea del. e 4 λέγει eo: om. agh 5 ϑvη̄σιv aeo: ϑvη̄σιv ϕησὶgh ἀποδιδοῑ scripsi: ὰποδιδω̄ eogh, ἀποδιδος a post ἀποδιδω̄ add. τό πάϑος gh 7 xaZ et tt; .. 9 ϰαϑαιρείσϑω om. eo τὴv τρισαγίαv agh: <μετὰ> τὴ̀v τρισαγἱαv <ϕωvὴv Fronto Duc. 10 tptaaYtov a 11 τρισαγίου a 13 ή̓τοι tov ϑεόvh 16 lacttnam indicaui uncisque inclusi interpolationem, quam iam inde agnoscis quod non ϰαϑαιρείσϑω sed ἀvαϑεματιζέσϑωdictum est ; ceterum cum uerbis 19-20 xat et tt; ϑεαvϑρωπίαv etc. cf. latinae interpretationis damnationem nonam 17 Σαμοσατεὺς eo: Σαμοσάτωvagh, Σαμοσατέωv Binius 24 lacunam indicaui ) [*](12* )

180

XI Si quis dicit consubstantialem carnem domini deo et patri et non potius deum uerbum, damnetur.

XII Si quis dicit sine mente et sine anima dominum nostrum legum Christum et pro ea habuisse diuinitatem et quia ex hoc dicendum passum carne deum uerbum et non magis mente cum anima rationabili inhumanatum deum uerbum et impassibilem dicendum eundem diuinitate, humanitate uero passibilem, damnetur.

Has duodecim damnationes direxi tibi, ut metuens harum iudicia recedas a tua callidissima nouitate sciens, quia oportet nos sequi reuelationem sanctissimi Constantinopolitanae ecclesiae episcopi Procli: quomodo dum in Campo concurreret cum omni populo suo undante per terrae motum eadem ciuitate et luctu ab omnibus emisso repente puer in aera a quadam uirtute eleuatus est eique praeceptum est, ut in litania diceretur trisagion hoc est \'sanctus deus, sanctus fortis, sanctus inmortalis, miserere nobis\' et haec denuntiare episcopo iussus est. qui post tres horas stetit in tribunali circa pedes eiusdem episcopi et haec enarrauit [puer] et ita litaniam facientibus steterunt illi terrores.

sic itaque et tu litaniam facito et cessabit aduersum te ira prolata; alioquin ueniet super te Felicis papae nostri damnatio. custodiat autem deus [*]( 1 fort. deo patri 2 et non VB: non K uerbum supra linea V 3 XII om. B 4 nom͠ (pro nostrum) B ea VK: eo B 5 quia ex e hoc K: ex ho V, quia hoc B passum carne.. (7) dicendum om. B 6 rationali K inhumana tum K 7 eodem B diuinitatem BK 8 damnetur B et K hic desinens: damnatur V 9 horum B 10 siens V 11 nosse qui B relationem V sanctisimi V: sanctissime B 12 concurret V 13 cumoni B pro terrc motu V 14 ciuitatem B lucto B sepente B grae in agra corr. V man. 2 a om. B 15 leuatus B est (post. eleu.) supra linea add. V man. 2 in F: et B 16 litanea in letania corr. V man. 2 tresagion B 17 est supra linea add. V man. 2 denuciare V 18 iussus ex iussu corr. V man. 2 19 eius B narrauit B puer deleui letaniam ex litaneum corr. V man. 2, laetania B 20 terroros B tu supra linea V: cum B laetania facto B 21 cessauit VB aduersum te ira B: atra F, quo deleto a te ira V man. 2 in marg. alioqui B )

181

[*]( ****** ****** xat et τις λέγειάνουνϰαίάϕυχον τον ϰυριονημων\'Ιησου̃ν Χριστδνxat avtt ϕυχη̃ςέχεινtYjv ετηταϰαίωςιx τούου πάσχεινοapxt τδν ϑεδνλδγονλέγεινxat ούχίδήμαλλοννουν έχεινxat ϕυχήν λογιήνανειλϕέναι τονϑεδν λδγονxai απαϑη λέγειaotov τηϑεδτητι, παϑητον61 rjj ανϑρωπότητι, ϰαϑιρεισϑω Taota; ta; δωδεϰαϰαϑαιρέιςπέστειλάοοt, δπως ϕοβηϑείς 15 τούτνταςϰρίσειςδιεστηωςέσητη̃ςπανδειοτάτηςσουxatvoto- μίαςείδως, õtt χρήέξαϰολουϑει̃ν τη̃άποϰαλύϕειtoo δσιωτάτου τὴςΚωνστατουπολιω̃vέϰϰλησίαςέπισϰδπουΙΙρόϰλουπω̃ςέν tip Κάμπψϰαταδραων συνπαντίτψÀacp ϰυμαςομένης υπό σεισμω̃ντη̃ς αύτης πϜλεωςxat ϑρήνουύπόπάντωνάναπεμπομένου άϕνωπαίδαείςtov aepa άρϑη̃ναιύπότινοςδυάμεςxat τούτψ ένϑέσϑαιtorj λιτανεύειν τὸ τρισάγιον ϰαὶ λέγειν ,,ἅγιος ó ϑεὸς, ἅγιος ἰσχυρὸς, ἅγιος ἀϑάνατος, ἐλέησον ἡμα̃ς ϰαὶ taota του̃ ὰπαγγει̃λαι τψ̃ ἐπισϰόπψ προσετάχϑη• ôς ϰαὶ μετὰ τρίωρον ἔστη iv τψ̃ τριβουναλίψ παρὰ τοὺς πόδας too αὐτοῡ ἐπισϰόπου xai taota διηγήσατο ϰαὶ οὕτως λιτανευσάντων ἔστησαν οί σεισμοί. οὕτως ουν ϰαὶ ο̈ὺ λιτάνευε ϰαὶ παύσεται 7j ϰατά σου μελετωμένη 16 ἐξενεχϑη̃ναι ὀργή ̇ εἰ se μὴ, ἥξει ἐπί os ϰαϑαίρεσις ὑπὸ tso πάπα ) [*]( 4 ε̌χει h 5 λέγειν eo: λέγειagh νου̃ν ε̌χεινl eogh: νουεχη̃ a 6 xal Ψυχὴν eo et g man. 2: τὴ Ψυχὴν t-r,v ah et g man. 1 11 ϰωνσταντι- νουπολιτω̃ν eo: ϰωνσταντινουπόλεως agh πρόϰλου ἐπισϰόπου trsp. a sed ordinem ipse restituit suprascriptis litteris β et a 14 fort. παι̃δα <ει̌δεν> : certe excidit uerbum aliquod sentiendi ad Proclum referendum ἀέρα aeo: οὐρανὸν gh 17 ὰγγίλαι h 05 xat agh: xat ου̃τως eo 18 πόδα g 19 οὕτω eo 20 οὕτω g )

182

mundum ab scandalis, <cui gloria> nunc et semper et in omnia saecula saeculorum. amen.

EXPLICIT EPISTOLA QVINTIANI EPISCOPI ASCULITANI AD PETBUM ANTIOCHENUM.

(73.) INCIPIT EPISTOLA IUSTINI EPISCOPI AD EUNDEM PETRUM ANTIOCHENUM DE EADEM CAUSA.

Oportet armari militem aduersus hostes et athletam contra resistentes. certamen itaque nostrum non carnale est neque in superficie corporis unctionibus neque uacans quilibet ab hoc certamine diuinitatis praemia possidebit neglegendo fatigationibus certamen adprehendere ueritatis. nam et athleta non coronatur, nisi legitime uicerit, et arma nostra non carnalia sed potentia deo ad destructionem munitionum, cogitationes destruentia et omnem altitudinem eleuatam aduersus scientiam dei.

unde tamquam fratrem in hac commonitione resuscito, quoniam bonum est parere patribus et abnegare propriam nouitatem. pare, karissime, Felicis adhortationibus, [*]( 1 Hebr. 13, 21 12 Timoth. II 2, 5 13 Cor. II 10, 4 sq. ) [*]( 1 ab candalis ab scandalis B cui gloria addidi 3 episcopi asculitani om. B ad eundem Petrum B 4 antiohenum V, anthioc B ) [*](73. B = Berolin. lat. 79. aliam uersionem Latinam edd. Merlin l. c. 3 b, Fronto l. c. 538, Collect. Concil. 6 EPISCOPI AD UNDE. (corr. α) PETRUM ANTIOCHENUK DB EADEM CAUSA V: BPI SICILIAB AD PETRUM ANThio- CENUM QUONIAM NON OPORTBT ADICI IN TRESAGION CRUCE. NB DUO filii inducatur (!) B 9 resistentes in resistentis mutauit V man. 2 (?) interpunctionc post certamen posita nom non carnalem B 10 nequeua ans B ad B cerminae V 11 post fatigationibus repetit neque ua ans B 12 athd letam B 14 deo V: deo sunt B exstructionem V 15 monitiollum B, unicionum V post monit. add. et B cogitacionis dextruentia V 16 elebatam V, eleuatum B 17 undaam quconfratrem B communione B 18 parere ex parare corr. V man. 2 19 paTre V carissime B )

183

[*](ήμω̃ν Φίληϰος. ϕυλάξαι 81 o ϑεὸς tov ϰόσμον aico σϰανδάλων, ψ̔ ἡ δόξα νυ̃ν xai rist ϰαὶ εἰς τοὺς αἰω̃νας trov αἰώνων. ἀμήν. (73.)\'Επιστολὴ \'Ιουστἱνου ἐπισϰόπου Σιϰελίας rpoc τὸν αὐτὸν Ilitpcv ott οὺ δει̃ προσϑήϰηνει̌ναι Iv τψ̃ τρισαγίψ σταυρου̃, ἵνα μὴ δύο εἰσάξη̩ς υίούς. Ast τὸν στρατιώτην ὁπλίζεσϑαι ϰατὰ trov πολεμίωνϰαὶ τὸν ἀϑλητὴν τοι̃ς ἀνϑισταμένοις fj 54 πάλη ἡμω̃νοὐ σαρϰιϰὴ οὺδὲ ἐπιϕανείας σώματος ἀλείμμασιν, οὐδὲ σχολάζων tt; τη̃ς πάλης tu στέϕος; list tţ; ϑεότητος ῥα̩ϑυμήσας tol; ἐπιπλήττουσι μὴ προέσϑαι τη̃ς ἀληϑείας τὴν πάλην ̇ el γὰρ xat ἀϑλη̩̃Į ttc, οὐ στεϕ a- νου̃ται, iav μὴ νομίμως ἀϑλήση̩ ϰαἰ τὰ ὄπλα ἡμω̃ν co σαρϰιϰὰ ἀλλὰ δυνατὰ τψ̃deq> πρὸς ϰαϑαίρεσιν ὀχυρωμάτων, λογισμοὺς ϰαϑαιροῡντα ϰαὶπα̃ν ὕΨωμα ἐπαιρόμενον ϰατὰ τη̃ς γνώσεως τοῡ ϑεοῡ. sto ὡς 2 ὰδελϕὸν διανίστημιιv ύπομνήσει, ott ϰαλὸν to ὑπείϰειν totc παtpaat xat ἀπείπασϑαιοlxetac ϰαινοτομίας ̇ πείϑου Φίληϰος, ἀγαπητὲ, ται̃ς ὑποϑέσεσιν iv τψ̄ μὴ παραϑέσϑαι as ἐν τψ̄ τρισαγίψ ) [*]( 1 ϕυλάξαι scripsi: ϕυλάξει egh, ϕϊλάξει o, ϕυλάξοι a ) [*]( 78. Verba Graeca e codicibus edd. Fronto l. c. 538, Bintus l. c. 777 4 ἰουστιϰηνοῡ agh, ἰουστιϰίνου eo, corr. Fronto Duc. σιϰελλίας eo 6 εἰάξης eo: υ̌ξης agh 8 οὐὄὲ aeogh: fort. οὺδ\' Jv 9 πάλης eo: πλάνης agh 10 στέϕος eo: στίϕος agh ἔξει eo: a$e: gh, om. a rfjj aeo: xata τη̃ς gh ἐρραϑυμήσας aeo, ἐραϑύμησας gh, corr. Fronto Duc. 11 πάλην eo: πλάνην agh ἀϑλη̩̃ τις scripsi: ὰϑλητὴς agh, ὰϑλει̃ (corr. ex ἀλϑει̃ 0 man. 2) τις eo 14 ϰαϑαιρΟῡντες a 17 Φίλιϰος g: ϕιλιϰω̃ς e aeoh 18 παραϑέσϑαι eo: πααϑέσειν gh, παραϑέσ a )

184

ut non adicias in trisagion duos filios; oboedi etiam serafim trinitatem similiter glorificantibus et noli praeter haec in nouitate languere pessima faciendo commenta: crucem itaque huic adiciens hymno caecitas multis effectus es.