Quaestiones in Heptateuchum

De Aaron et filiis Aaron cum praeciperet loquens ad Moysen, quomodo uestirentur et unguerentur, quid est [*]( 3 ebraeos N quo N terra grato C tetragrammaton PSNVT 4 ineffabilem N credunt-quae om. N 5 quomodoabet N 7 agiasma CPSVT agias ma N 10 (et 16) omnis datis V1 15 sanctorum] eorum Y 17 id om. N 18 sanctificantur T 20 autem om. C 22 et ad pi Y 23 in qua aduertendum si inueniri potest qui non habeat necessitatem pro suis offerre peccatis preter xpm qui solus potest omnium auferre peccata intellegitur sqq. PSVT 28 ungerentur PSNTbd- )

Et facies eis femoralia linea tegere turpitudinem coloris eorum, a lumbis usque ad femora erunt. cum uestis tanta cooperiat totum corpus, quid est quod ait: femoralia facies linea tegere turpitudinem coloris eorum, quasi adparere posset tanta desuper ueste adhibita? nisi quia signum esse uoluit in hoc castitatis uel continentiae: quae ideo per indumentum significatur, ut non a se ipso habita, sed data intellegatur.

Cum de filiis Aaron loqueretur, et indues eos, inquit, tunicas et cinges eos zonis et circumdabis eis cidaras. quam dicat cidarim uel cidaras, quoniam non est interpretatum nec in usu modo est, ignoratur; puto tamen non esse capitis tegumen, ut nonnulli putauerunt. neque enim diceret: circumdabis eis, nisi tale aliquid esset, quod non capiti, sed corpori usui esset.

Et erit illis sacerdotium mihi in sempiternum. quomodo dicat "in sempiternum" de his significatiuis rebus, superius saepe diximus. nam utique mutatum est hoc sacerdotium, ut illis esset in aeternum secundum ordinem Melchisedec, non secundum ordinem Aaron. ibi enim et iuratio et nulla dei paenitudo, quas significetur mutatio. iurauit enim dominus et non paenitebit eum, tu es, inquit, sacerdos in aeternum secundum ordinem Melchisedec. de ordine autem Aaron dictum eat quidem "in sempiternum" uel propter tempus non praeceptum [*]( 1 Ex. 28, 37 4 Ex. 28, 38 12 Ex. 29, 8. 9 19 Ex. 29, 9 25 Ps. 109, 4 ) [*]( 5 corporis bd 6 totum corpus cooperiat T 7 facies] facienda CN 8 corporis bd 9 caritatis V 11 a] ei PSVT 16 non om. N tegmen PSNVT neque-usui esset om. N 17 eos CPN 22 ut illis scripsi: utile CS1 ut ille PNVT ut illud S2bd 23 (et 27) melchisedech PSVT 24 significatur CN 25 iurabit N 26 inquit om. N 27 quidem in] quid enim V )

Quid est: et consummabis manus Aaron et manus filiorum eius? an per manus potestatem significauit, ut aliquid etiam ipsi consecrare possent, potestas autem ipsa sanctificatione consummabatur, qua praecepti sunt sanctificari a Moyse?

Et adduces uitulum ad ostium tabernaculi testimonii, et superinponent Aaron et filii eius manus suas super caput uituli in conspectu domini. ecce unde supra dictum est consummandas esse manus eorum, id est perficiendam potestatem, ut etiam ipsi sanctificarent, quod modo fit, cum ponunt manus suas super uitulum immolandum.

Quod odor suauitatis domino saepe dicitur sacrificium de uictimis pecorum in scripturis sanctis, non utique deus odore fumi illius delectatur; sed tantum illud quod his significatur spiritaliter deum delectat cum spiritaliter exhibetur, quoniam ipse odor dei spiritaliter intellegitur. non enim sicut nos odorem corporeis naribus ducit. sicut ergo ille olefacit, sic ista significant. [*]( 7 Ex. 29, 9 12 Ex. 29, 10 19 cf. Ex. 29, 18 ) [*]( 1 quo pi VT 2 tamen est S 4 sacerdocift C Melchisedec om. C 5 paenitebit PISIVI 6 illum N 7 manus] munus C 8 eius OM. C 9 ipse T conseruare PSV; V in mg. consecrare 10 quia S 12 uitellum PSN 13 testimonii om. PlSV superinponet C 14 uitelli CPSNV 17 quo VT 18 uitellum CPSNVT 20 sanctis] sacris PV 21 illius om. pIV tantum] tafii CNS tam PF\' 22 deum om. T spiritaliter exhibetur om. N 23 quoniam] quam PSIN quoniam-intellegitur om. V spiritaliter deum delectat cum spiritaliter exhibetur intellegitur sqq. T; sed superscr. uacat 25 olfacit S olffacit Y )

Et sumes pectusculum de ariete consummationis, quod est Aaron, id est huius Aaron. hoc enim pertinere uoluit ad summum sacerdotem.-

Et erit Aaron et filiis eius legitimum aeternum a filiis Israhel, cum diceret de pectusculo et brachio uictimarum. more illo ergo "aeternum" dixit, quem supra saepe commemorauimus.

Et stola sancti, quae est Aaron, erit filiis eius post eum unguere eos in ipsis et consummare manus eorum. septem diebus uestiet se ea sacerdos qui successerit ei de filiis eius, qui intrabit in tabernaculum testimonii deseruire in sanctis. haec uerba multas quaestiones habent. nam primum hic notandum est, quomodo cum "stolam" dixerit "sancti", postea pluraliter dicit: unguere eos in ipsis, tamquam in stolis. nam et supra multas stolas eas dixerat, quibus una constaret. quamquam ambiguum sit, utrum in ipsis ab eo quod sunt "ipsa" genere neutro quaecumque sunt quibus illa stola completur, id est uestis sacerdotalis: quod magis putandum est ex eo quod in consequentibus dicit: septem diebus uestiet se ea sacerdos qui successerit ei, ea scilicet omnia quae commemorauit, cum uestem sacerdotalem describeret. repetiuit sane quod supra dixerat: consummare manus eorum: unde mihi quid uideretur exposui. quod uero ait: septem diebus uestiet se ea sacerdos, numquid aliis diebus non uestiet? sed illis septem continuis intellegi uoluit, quibus eius sacerdotium quodam modo dedicatur, atque hebdomadis est in eius incoatione [*]( 1 Ex. 29, 26 4 Ex. 29, 28 8 Ex. 29, 29. 30 16 cf. quaest. CXim 24 cf. quaest. CXXV ) [*]( 1 petusculum T 4 filii P\'N 6 grgt, V 7 saepe supra PSNVTbd 8 ţ1ţ erit V 9 ungere PNTd in om. PST, (s. I.) V 10 eas PSNVJ 11 intrauit PT 12 deseruiret P idè seruire C 14 sancti om.N 15 tamenquam F1 16 in om. PlSV 17 quamquam-eo om. N ambuguum P in om. T 21 ea om. V 22 commerauit V 24 quid mihi bd uideatur S 26 diebus se bd 28 dicatur T inclioatione P2SNVTbd festiuitatis PS )

Quid est quod purificatum et sanctificatum altare septem diebus dicit quod sanctum sancti erit? altare non quidem dicit sanctum sanctorum, sicut est illud quod uelo separatur, ubi est arca testimonii; uerum tamen et hoc altare extra uelum positum per sanctificationem septem dierum dicit potius quam per unctionem fieri sanctum sancti. et addit: omnis qui tetigerit altare sanctificabitur.

Cum de anulis loqueretur altaris incensi, quod altare non inaerari, sed inaurari iussit, et duos anulos aureos puros facies, inquit, sub tortili corona eius, in duo latera facies in duobus lateribus, quoniam graecus habet: εἰς τά δύο κλίτη ποιήσεως ἐν τοῖς δυσὶ πλευροῖς. et latera sunt et aafiUpa latera sunt. unde quidam Latini sic interpretati sunt: in duas partes facies in duobus lateribus. non autem ait Graecus (lipt], quod est partes, sed κλίτη, quod latera. nam hoc uerbum est in illo psalmo, ubi scriptum est: uxor tua sicut uinea fertilis in [*]( 7 Iac. 2, 13 10 cf. Ex. 29, 37 16 cf. Ex. 30, 3 17 Ex. 30, 4 25 Ps. 127, 3 ) [*]( 1 significat sacramenta S 2 logion C logio PSNTV 3 lammina PNVT 4 ablationem 82Nbd 5 fin. similis bd 6 area C 7 superexsaltat ST superexaltat PY 14 dici PłSY potius] positQ CP3 quam om. CPNT 15 qui-santificabitur om. N 17 anulus C 18 sub—quidam om. P1 20 ista dyoclitepsesis entis dysi pleurys C ista disclite pseses entes dysin pleurea S ista dyoclitepyesissent ys dysi pleuris N ista dyoclitepseses entes disin pleures PT ista dyoclite pses en tes eysin pleures Y 21 et) nam bd clite CPSNYT pleuri CN pleure PSTV ŲI.HĮę V 23 meres C merae PV mere SN ingre T 24 clite CPSVN clitg T quodj id 6 T )

Et erunt arcus amitibus, ita ut tollatur illud in eis. quos anulos dixerat, arcus dicit; anulos quippe pro rotundis ansis posuit. et quid est aliud anulus uel circulus nisi undique arcus ? ideo quidam nolentes arcus dicere "thecas" interpretati sunt, quibus amites inducerentur, dicentes: et erunt thecae amitibus. quasi graecus hoc non posset dicere, cum etiam thecae graecum uerbum sit; dixit autem ψαλίδες, qui arcus interpretantur.

Incendet super illud incensum continuationis in conspectu domini in progenies eorum. "continuationis incensum" dicit, quod continuatim fieret, id est nullo die praetermitteretur. cum de altari praeciperet incensi, id est in quo incensum tantum poneretur, non holocaustum, non sacrificium, non libatio, praedixerat id ipsum incensum cotidie poni debere. nunc autem dicit: et depropitiabit Aaron uel exorabit super cornua eius semel in anno de sanguine purificationis delictorum depropitiationis . depropitiationis ab eo quod est depropitiatio, quae graece dicitur ἐξιλασμός. unde intellegendum est hoc [*]( 9 Ex. 30, 4 17 Ex. 30, 8 23 Ex. 30, 10 - ) [*]( 3 duabus P 5 ellypsin CPNV elypsim 81 eclipsin Tb subaudiatur (exp. m. 1) SV subauditur N 9 Et-amitibus om. N tollatur] idolatur N 11 rutundis C ansis om. C uel circulus om. C 14 non om. C 16 psalides CPSNVT quod bd interpretatur CPSVTbd 17 et hoc et sequenti loco Ti et Lag aliter coniungunt 21 ponere C olochaustum S 25 sangine (u om. saepius) C depropitiationis addidi; cf. ăp.ap\'miiv xo5 t;tl.aop.ofi cod. Alex. et Lag 26 depropitiationis] depropitiabit TVbd 27 exylasraos C exilasmos PSNVT unde et PSVTd )

Quid est quod ait: si acceperis conputationem filiorum Israhel in uisitatione eorum, nisi quia iubet eos aliquando uisitari et conputari, id est numerari? quod in Dauid propterea uindicatum intellegendum est, quia deus non iusserat.

Aduertendum est et notandum quemadmodum ungento chrismatis omnia iussit ungi, tabernaculum scilicet et ea quae in illo erant, et deinde erunt sancta [*]( 11 Ex. 30, 10 20 Ex. 30, 12 23 cf. II Reg. 24 25 cf. Ex. 30, 26-29 27 Ex. 30, 29 ) [*]( 1 fieri om. IJlSV 4 et in T 5 fieri iusserat PSNVTbd 6 ille C aroroatibus TV2bd 9 et ut PVI soleret Sine N 11 sec. cod. Alex purificauit P 14 purificabis T quod om. PSV1 15 fieri debere PSNVT adiunctum est C 16 domino—sanctcrum om. T si om. PlSY 18 apponi N iussit om. T, exp. m. 1 Y 20 cflputationem C 21 uisitationem PSVT 22 iubet—et con in mg. add. C 25 auertendum N est etiam bd 26 ungendo Pl F\'5\' unguento N T ) [*]( XXVIII Ang. aect. III pars S ) [*]( 12 )

Quod praecepit quibus aromatis fiat thymiama, id est incensum, et dicit unguentario more coctum opus unguentarii, non ideo putare debemus unguentum fieri, id est, unde aliquid ungatur, sed, ut dictum est, thymiama uel incensum quod inponatur illi altari incensi, ubi non licebat sacrificari, et erat intus in sancto sanctorum.

Et concides de illis minutum et pones contra testimonia, unde innotescam tibi inde. sanctum sanctorum erit uobis incensum. ecce iterum hoc incensum, quia intus ponebatur in altari incensi quod intus erat, sanctum sanctorum dicitur; et tabernaculum testimonii proprie dicitur illud ipsum interius ubi arca erat adhibita sane differentia cum ait: unde innotescam tibi inde. sic enim dixerat primum de propitiatorio, quod utique intus est, id est intra uelum super arcam.

Quid est quod Beselehel cum iuberet adhiberi operibus tabernaculi faciendis, dixit eum se repleuisse [*]( 12 cf. Ex. 30, 34 18 Ei. 30, 36. 37 27 cf. Er. 31, 2. 3 ) [*]( 1 similiter simile P\'SV\' 3 nationi PSVTbd 4 dici] die N 5 inbet PS VT 6 ueniebat Vbd tangeret N 7 sanctificabatur PIBV 12 aromatibus bd timiama CT tymiama PSNV 15 ungitur N 17 sca PSVIT 18 concedes N minitum PV; in mg. add. V minutatum 20 sanctum] in sca P\'S 26 supra T 27 besalehel PTVX beseleel d adhiberet C ) [*]( 12* )

Quid sibi uult, quod cum de sabbato obseruando praeciperet ait: testamentum aeternum in me, et filiis Israhel? non ait: inter me et filios Israhel. an quia sabbatum requiem significat et requies nobis nonnisi in illo ? nam profecto filios Israhel uniuersum populum suum dicit, id est semen Abraham. et est Israhel secundum carnem et secundum spiritum; nam si Israhel non esset dicendus nisi ex genere carnis, non diceret apostolus: uidete Israhel secundum carnem. ubi profecto significat esse Israhel secundum spiritum qui in abscondito Iudaeus est et circumcisione cordis. sic ergo melius fortasse distingitur: testamentum aeternum in me, ut deinde alius sensus sit "et filiis Israhel signum est aeternum", id est aeternae rei signum, quomodo petra erat Christus, quia petra significabat Christum. non ergo ita iungendum est: testamentum aeternum in me et filiis Israhel, tamquam in deo et filiis Israhel sit hoc testamentum, sed: testamentum aeternum in me — quia in illo promissa est requies aeterna — et filiis Israhel signum est [*]( 9 cf. Ex. 31, 13 sqq. 10 Ex. 31, 16. 17 16 I Cor. 10, 18 18 Boin. 2, 29 22 I Cor. 10, 4 ) [*]( 2 architectonarii P 8 et intellectus om. PIBY 10 praeciperit C aeternum om. 8 12 nonnisi] non est nisi FsVbd 17 se esse (se s. I.) V israhel esse S 19 circumcisio piS VI circumciso V1 corde F1 distinguitur PSNl Tbd 20 inde iSPT 21 sec. cod. Alex. filii CN est om. S V T aeternum om. S 22 quia petram SP1 23 ips SP1 25 sit] sic C 27 et requies N )

Et dedit Moysi statim ut cessauit loqui ad eum in monte Sina duas tabulas testimonii, tabulas lapideas scriptas digito dei. cum tam multa locutus sit deus, duae tamen tabulae dantur Moysi lapideae, quae dicuntur tabulae testimonii futurae in arca. nimirum omnia cetera, quae praecepit deus ex illis decem praeceptis, quae duabus tabulis conscripta sunt, pendere intelleguntur, si diligenter quaerantur et bene intellegantur, quomodo haec ipsa rursus decem praecepta ex duobus illis, scilicet dilectione dei et proximi, in quibus tota lex pendet et prophetae.