Locutiones in Heptateuchum

Augustine

Augustine. Sancti Aureli Augustini Opera, Sectio III, Pars I-II (Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum, Volume 28.1). Zycha, Joseph, editor. Prague; Vienna; Leipzig: F. Tempsky; G. Freytag, 1894.

Si autem fuerit in te egenus in fratribus tuis . non uni homini, sed populo dicitur, ideo in te.

Si autem fuerit in te egenus in fratribus tuis in una ciuitatum tuarum in terra, quam dominus deus tuus dat tibi, non auertes cor tuum neque constringes manum tuam a fratre tuo egente; aperiens aperies manus tuas ei, fenus fenerabis ei, quantumcumque postulat et quantum eget. hic certe cum opera misericordiae praecipiat, non utique usurarum crudelitas suscipienda est: unde adparet, quod ait: fenus fenerabis ei, mutuo dandum, quod postularet, intellegi uoluisse. quod [*]( .1 Ib. 14, 24 (23) 3 Ib. 15, 6 5 Ps. 111, 5 9 Deut. 15, 6. 15 Ib. 15, 7 17 Ib. 15, 7. 8 ) [*]( 2 erit] fuerit d 3 faenerabis NL foenerabis S foenerabit d 5 uir om. d 7 sequaenda N 8 danzi LNS fenerator N 9 principaueris N 11 et 13 genitiuus Nbd 12 tui Ollł. LS datibus N 13 nominatibus N 18 ciuitacimn N ciuitatd. Non b 19 auertas LSb CUtocrtpi\'fl>tÇ cod. Alex. 21 aperies] aperiens N faenus L foenus S foenu d faciens N foenerabis Sd fęneraberis b 22 et] xa; cod. Alex. 24 faeneraberis LN foenerabis S 25 uoluisset Nb )

608
autem ait: aperiens aperies manus tuas, tale est et quod sequitur "fenus fenerabis", usitata locutio in scripturis sanctis.

Cum de aure pertundenda serui praecepisset, et ancillam, inquit, tuam facies similiter, accusatiuum pro datiuo ponens . non ait: ancillae tuae facies, quod locutionis nostrae consuetudo poscebat.

Si autem fuerit in eo uitium, claudum aut caecum, uel omne uitium malum. non ait: claudicatio aut caecitas - ipsa enim sunt uitia — sed: claudum et caecum: quod sunt non uitia, sed animalia, quae habent uitia. hoc quoque notandum est quod ait: uitium malum, quasi posset esse uitium bonum.

Et non dormiet de carnibus, de quibus immolaueritis uespere die primo usque in mane.pro eo. quod est: non remanebit ea nocte, non dormiet dictum est.

Non offeres domino deo tuo uitulum uel ouem in quo est in ipso uitium . usitata locutio esset: in quo est uitium: sed ista scripturis est usitatior.

Et lapidabis eos in lapidibus, et morientur: quod ex nostra consuetudine diceretur "lapidibus", non in lapidibus.

Non multiplicabit sibi equum. pro equis uel pro equitatu equum posuit: unde nonnulli "equitatum" interpretati sunt.

Non poteris constituere super te hominem alienum, quia non est frater tuus. non poteris dictum est pro "non debebis". [*]( 3 Deut. 15, 17 7 Ib. 15. 21 13 Ib. 16, 4 16 Ib. 17, 1 19 Ib. 17. 5 22 Ib. 17, 16 25 Ib. 17, 15 ) [*]( 1 aperies J aperiens N 2 faenus L foenus S faenererabis S faeneraberis L inusitata b post locutio add. est d 4 faciens N notEset; u>3aMtui; cod. Alex. 5 datibo JV 7 uici6 N1 8 uel omne] r, xai ita; cod. Alex. 14 S-coyjts cod. Alex. in om. b 16 offeres] rtpopoioEi; cod. Alex. offeris 81 17 essetj est N 18 in] et in N 22 multiplicauit LSl 25 potueris LSl )

609

Secundum omnia, quae petisti a domino deo tuo in Coreb in die conuocationis dicentes. cum dixerit superius petisti, dicentes subiecit, non "dicens".

Quoniam dominus deus uester, qui praecedit uobiscum: non dixit "uos".

Si occurreris nido auis ante faciem tuam in uia. notandum, quod occurreris dixit etiam non ambulanti.

Si autem aedificaueris domum nouam, facies coronam solario tuo et non facies homicidium in domo tua, si cadat qui cecidit ab eo, id est: a solario cadat qui cecidit. nimis inusitata locutio est.

Et abiens fuerit uiro alteri, et oderit eam uir nouissimus. notandum ex duobus posteriorem nouissimum dici. talis locutio est et in euangelio, quando quaeritur ex duobus fratribus, quis eorum fecerit uoluntatem patris, et respondetur "nouissimus", cum duo fuerint.

Non pignerabis molam neque superiorem lapidem molae, quia animam iste pignerat, pro eo, quod est: quia animam pigneras, si feceris. deinde notandum animam dixisse pro ea uita, quam habet anima in corpore: ex qua locutione et illud est in euangelio: nonne anima plus est quam esca.

Si autem deprehendatur homo furans animam ex fratribus suis filiis Israhel: animam pro homine posuit. denique sequitur: et obprimens eum uendiderit: quae non minus notanda locutio est. noluit enim dicere "earn", quod esset magis consequens, quoniam animam [*](1 Dcut. 18, 16 4 Ib. 20, 4 6 Ib. 22, 6 8 Ib. 22, 8 12 Ib. 24, 2. 3 (4. 5) 14 cf. Matth. 21, 31 17 Dent. 24, 8 (6) 21 Matth. 6, 25 23 Deut. 24, 9 (7) ) [*](1 petiisti bd 2 choreb S2d oreb b 8 petiisti d non] nunc b 4 uester] ţąąş urt N noster b 5 uos] uobis N ñ nidum LNSb 7 hoccurreris N 8 sec. cod. Alex. hedificaberis N 10 si] sed LNSb 12 habiens N 14 et om. b 17 pignorabis b 19 pigneris S 20 anima] animam LN anima. (m eras.) S in ante corpore OPn. N 24 fili N hominem N 25 oprimens N 26 non minus] nominis b est locutio bd ) [*]( XXVIII. Aug. aect. III para 1. ) [*]( 39 )

610
dixerat, sed eum, id est hominem, in cuius significatione dixerat animam.

Si debitum fuerit in proximo tuo debitum quodcumque: repetitio uerbi locutionem notandam facit.

Si autem noluerit homo accipere uxorem fratris sui, et ascendet mulier in porta ad senatum et dicet: non uult frater uiri mei suscitare nomen fratris sui in Israhel, noluit frater uiri mei. quamuis uerborum repetitiones amet scriptura, inusitatior est tamen repetitio; sed elegantius querelae ostentat adfectum.

Maledictus omnis, qui dormierit cum omni pecore: pro eo, quod est "concubuerit". deinde cum omni pecore pro eo, quod est "cum quolibet pecore".

Et seruies inimicis tuis, quos inmittet dominus deus tuus super te. graecus habet: aatpeoaeu, ubi latinus interpretatus est: seruies . solet autem hoc uerbum in ea seruitute scriptura ponere, quae debetur deo: unde idolatrae appellantur, qui ea seruitute idolis seruiunt; ergo hic inusitate positum est hoc uerbum. quamquam possit etiam hunc sensum habere, quod tam grauiter multa dixerit, ut inimicis suis nimium superbientibus tamquam dis seruisse cogantur.