De Peccatorum Meritis et Remissione et de Baptismo Parvulorum

Augustine

Augustine. Sancti Aureli Augustini Opera, Sectio VIII, Pars I (Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum, Volume 60). Urba, Karl; Zycha, Joseph; editors. Prague; Vienna; Leipzig: F. Tempsky; G. Freytag, 1913.

De quaestionibus, quas mihi proposueras ut ad te aliquid scriberem aduersus eos qui dicunt Adam, etiamsi non peccasset, fuisse moriturum nec ex eius peccato quicquam ad eius posteros propagando transisse maxime propter baptismum paruulorum, quem more piissimo atque materno uniuersa frequentat ecclesia, et quod in hac uita sint, fuerint futurique sint filii hominum nullum habentes omnino peccatum, iam duos prolixos absolueram libros. quibus [*](1 temperatuPml tempcrataV 2qua(as.ras.)Lm2 assertiaVml 3auc- toritatu C scripturarum zd,bin mg. 4 debat Kml praesumtio V 7 huncGm1 hicC 8 id] illud b possit K 9 habere laboratum (elab. V) LmlSrm1 PG habet se laboratu Kml plixum V 10 uiribus meis K illud b 11 prollxus VmlGml prolixitate Explicit liber secundus sci augustini episcopi ad marcellinum. Incip tertius LSG Explicit lib II Incipit liber tercius (litl. unc.JV Finit liber secundus de perfectione institiae. Incip epystola de causa baptismi paruulorum K Explicit lib scds sci augustini de bapt paruulorum. Incipit liber tertius eiusdem A Explicit lib II sci agustini epi ad marcellinii. Incipit liber tertius (litt. mai.) P Finit lib -II- Incip lib III 111 Per Leo \'1\' Per Finum. liber *II* Incipit epistola de causa baptismi paruulorum (liti. unc.) C ) [*](13 karissimo V agustinus VP 16 discribcrem A 17 ne Kml peccato (0 ex u) V qquāGm1 quidquam Md 18 transisset A baptismos LmlSGml baptismu (ū in ras.)V 19 frequentct LmlSPG frequentat (tat in ras.) V quid b 20 pro sint om. z; ct. pag. 71, 16 futuri quae S nullu s.l.m2G 21 lib*ros K )

129
mihi uisus sum non quidem omnibus omnium occurrisse in hac causa motibus animorum, quod uel a me uel a quoquam utrum fieri possit ignoro, immo fieri non posse non dubito, sed tamen egisse aliquid, quo de his rebus a maioribus traditae fidei defensores contra nouitates eorum qui aliter sentiunt non inermes usquequaque consisterent. uerum post paucissimos dies legi Pelagii quaedam scripta, sancti uiri, ut audio, et non paruo prouectu Christiani, quae in Pauli apostoli epistolas expositiones breuissimas continerent, atque ibi conperi, cum ad illum uenisset locum, ubi dicit apostolus per unum hominem peccatum intrasse in mundum et per peccatum mortem atque ita in omnes homines pertransisse, quandam eorum argumentationem qui negant paruulos peccatum originale gestare, quam, fateor, in illis tam longis uoluminibus meis non refelli, quia in mentem mihi omnino non uenerat quemquam posse talia cogitare uel dicere. quapropter quoniam illi operi, quod iam certo fine concluseram, nihil addere uolui, et ipsam eisdem uerbis quibus cam legi et quid mihi contra uideatur huic epistolae inserendum putaui.

Sic ergo illa argumentatio posita est: hi autem, inquit, qui contra traducem peccati sunt, ita illam impugnare nituntur: si Adae, inquiunt, peccatum etiam non peccantibus nocuit, ergo et Christi iustitia etiam non credentibus prodest, quia similiter, immo et magis dicit per unum saluari, quam per unum ante perierunt. huic ergo, ut dixi, argumento in illis duobus libris, quos ad te scripsi, nihil respondi neque [*]( 9cf. Rora. 5,12 1S Pelagius cf. De peccato originali 21, 24 (CSEL XLII 183, 13). Operis impcrf. I 56 (XLV 1078 M). Hicron. opera XXX 695. 696 M. Mercatoris Comm. super nom. Cael. (XLVIII 86 M). Zimmer, Pclagius in Irlaiul p. 296. Souter, The Commentary of Pelagius (Proccedings of the British Academy II) p. 3 sqq. ) [*](1 honiinibus Pml 2 quod s.l.m2L,om. SVtalG pr. uel om. P 4 quod z ACM traditac 5 qui alitcr (ipr. s.l.)Lml VmlKm2 qualiteri\'C/1 consisteret Kml 6 paucos A ulagii Lm1 pelagiSVml 7 uiri ut audio sancti bd parui Km2 pro paruo M profectu (u b. f ml)L,A prouectum C prouectusK in eras. V 8 apostoliom. A epistolã LC epistolaSPJI aepystolas A\',ow. V preuissimas Kml 11 quadam Kml 12 gestare om..N quam om. V 13 non refclli] n respondiq: F quaSml quia in mg. m2 V 14 uenerat] nouerant S posset alia GmlCM possit alia Kml 15 quapter Kml quo illic opcm Kml quo LmlSG ccrtc Vml 16uolui*G eidein KmlM quibus s.l.m3V,om.M mihi (hisJ.n»2)L 18 hii SA hi∗G 19quiom. A peccati*!\' illaJi aede £ a*dae VG 20inquity 22perier(er s.l.ml)G et(us. e)T dLxi. r ) [*]( LX. August. VIII pars I. Vrba et Zycha. ) [*]( 9 )

130
id mihi prorsus redarguendum proposui. nunc ergo prius illud adtende quemadmodum, cum dicunt: si Adae peccatum etiam non peccantibus nocet, ergo et Christi iustitia etiam non credentibus prodest, absurdissimum utique et falsissimum iudicant, ut Christi iustitia etiam non credentibus prosit. unde putant confici nec primi hominis peccatum paruulis non peccantibus nocere potuisse, sicut Christi iustitia prodesse ullis non credentibus non potest. dicant itaque, iustitia Christi quid baptizatis paruulis prosit, dicant omnino quod uolunt. profecto enim, si se Christianos esse meminerunt, aliquid prodesse non ambigunt. quodlibet igitur prosit, prodesse, sicut etiam ipsi adserunt, non credentibus non potest. unde coguntur paruulos baptizatos in credentium numero deputare et auctoritati sanctae ubique ecclesiae consentire, quae fidelium eos nomine non censet indignos, quibus iustitia Christi etiam secundum istos prodesse non nisi credentibus posset. sicut ergo eorum per quos renascuntur iustitiae spiritus responsione sua traicit in eos fidem, quam uoluntate propria nondum habere potuerunt, sic eorum per quos nascuntur caro peccati traicit in eos noxam, quam nondum uita propria contraxerunt. et sicut eos uitae spiritus in Christo regenerat fideles, sic eos corpus mortis in Adam generauerat peccatores; illa enim carnalis generatio est. haec spiritalis; illa facit filios carnis, haec spiritus; illa filios mortis, haec filios resurrectionis; illa filios saeculi, haec filios dei; illa filios irae, haec filios misericordiae; ac per hoc illa peccato originali obligatos, ista omnis peccati uinculo liberatos.

Postremo ad id quod intellectu perspicacissimo adsequi non ualemus, auctoritate diuina consentire cogamur. bene, quod ipsi nos [*]( 2 Pelagius. ) [*]( IproposuifV 2 cum] eu V non ea: uunc nuncS 3 ergo om.bd 4 absordissimum Lml absurdissimum—prosit om.A utique ex atque P 6 paruolis Lmlpassim potuisse om.b sicut] add. et zbd 7 nullis (n s.l.m2) V illis Mb fin. non om.z dicant om.A 8 Christi iustitia bd 9 xpianus Lm1 meminerint VM 10 prode ee(5is)S 11 ipsi s.l.m2G 12 et s.l.mlL,om.SVPG auctoritatis Krn2, om.z 13 fid. nomine eos censet indo b non censet] nocens etLmlVmlPG non cessetKmlAC dignos A 14 secundum] scm (d s.l.m2add.)V 15 possit K expositio quastionisa<W.A ante sicut 16 traiecitKACT 20*«generaucratG generatb enim s.l.m2G regeneratio G 21 carnalisSTwil pr.hacc] add. filios bd 23 * ac G 24 liberatus A 25 asequiLwI 26 ualuimusJ. cogimurXntS )

131
admonent, iustitiam Christi nisi credentibus prodesse non posse et prodesse aliquid paruulis confitentur. unde, ut diximus, necesse est eos baptizatos in credentium numero sine ulla tergiuersatione constituant. consequenter igitur, si non baptizentur, inter eos qui non credunt erunt ac per hoc nec uitam habebunt, sed ira dei manet super eos, quoniam qui non credit filio, non habebit uitam, sed ira dei manet super eum, et iudicati sunt, quoniam qui non credit, iam iudicatus est, et condemnabuntur, quoniam qui crediderit et baptizatus fuerit, saluus erit, qui autem non crediderit, condemnabitur. iam nunc uideant isti, qua iustitia temptent uel conentur adserere non ad uitam aeternam, sed ad iram dei pertinere et iudicari diuinitus atque damnari homines, qui sine peccato sunt, si quemadmodum proprium ita nullum in eis est etiam originale peccatum.

Iam ceteris, quae Pelagius insinuat eos dicere, qui contra originale peccatum disputant, in illis duobus prolixi mei operis libris satis, quantum arbitror, dilucideque respondi. quod etsi quibusdam uel parum uel obscurum uidebitur, dent ueniam et conponant cum eis, qui fortasse illud non quia parum est, sed quia nimium reprehendunt; et qui ea, quae pro natura quaestionum dilucide dicta existimo, adhuc non intellegunt, non mihi calumnientur pro neglegentia uel pro meae facultatis indigentia, sed deum potius pro accipienda intellegentia deprecentur.

Verum tamen nos non neglegenter oportet aduertere istum, sicut cum qui nouerunt loquuntur, bonum ac praedicandum uirum hanc argumentationem contra peccati propaginem non ex propria intulisse persona, sed quid illi dicant qui eam non adprobant [*]( G. Ioh. 3, 36 7 Ioh. 3, 18 9 Marc. 1G, 16 ) [*]( 1 prode ee S prod*essc V ut4 3 numeros Km2 numeru A iilaS constituere (ere in ra$.m2)V 5 nec onuV non habebunt(non in ras.s.l.m2)V 6 per eos et judicati sunt (eos m2 ex eu) K 11 iusti a temnent Kml 12 ad s.l.m2K diuinitusiudicaribd diuinatusKml 14eet etia(etia inmg.m2)K lSIam-peccatum om. Vml; in mg.m3 add. sed eis qui talia 18 componunt Kml 20 qui*ea quç L quia aequae (aeque PG) SVmlPG quia ea quae (quae om.A) KA pro natura] ponatur a LSVmlPG extimo A 21 intelligunt (in s.l.m2)G 22 indientiaKml 24 ueruntamen A negligenter Km2 aduertere] adten- dere Pd 25iustQ(u pr.s.l.)L locuntur PK bonum om.z ac] ad V 26 propaginem peccati V 27 intulisse posuisse in ras.m3V eu.4 ) [*]( 9* )

132
intimasse nec solum hoc quod modo proposui eique respondi, uerum etiam cetera quibus me in illis libris iam respondisse recolui. nam cum dixisset: si Adae, inquiunt, peccatum etiam non peccantibus nocuit, ergo et Christi iustitia etiam non credentibus prodest — quod in his quae respondi cernis quam non solum non expugnet quod dicimus, sed etiarn nos admoneat quid dicamus -, secutus adiunxit: deinde aiunt: si baptismus mundat antiquum illud delictum, qui de duobus baptizatis nati fuerint debent hoc carere peccato; non enim potuerunt ad posteros transmittere quod ipsi minime habuerunt. illud quoque accedit, inquit, quia, si anima non est ex traduce, sed sola caro, ipsa tantum habet traducem peccati et ipsa sola poenam meretur, iniustum esse dicentes, ut hodie nata anima non ex massa Adae tam antiquum peccatum portet alienum. dicunt etiam, inquit, nulla ratione concedi, ut deus qui propria peccata remittit imputet aliena.

Videsne, obsecro, quemadmodum hoc totum Pelagius non ex sua, sed ex aliorum persona indiderit scriptis suis usque adeo sciens hanc nescio quam esse nouitatem, quae contra antiquam et ecclesiae insitam opinionem sonare nunc coeperit, ut eam ipse confiteri aut uerecundatus aut ueritus fuerit. et forte hoc ipse non sentit, quod sine peccato nascatur homo, cui fatetur necessarium esse baptismum, in quo fit remissio peccatorum; quod sine peccato damnetur homo, quem necesse est non baptizatum in non credentibus deputari, quia utique scriptura euangelica fallere non potest, in qua apertissime legitur: qui non crediderit, condemnabitur; postremo quod sine peccato imago dei non admittatur ad regnum dei, quoniam nisi quis renatus fuerit ex aqua et spiritu, [*]( 3.6 Pelagius 8 cf. Contra Iulianum Pel. VI 7, 18 (XLIV 843 M) 24 Marc. 16, 16 26 Ioh. 3, 5 ) [*]( 2 iam] et iam V respodisse Kml 3 si ml ex sed L sed SVG adeae S adQ**G inquiunt] equi dicunt V 4 et eras.V eis K hiis A iis d 5 alt. non om.A expugne∗t L expugnent SVPG 6 admonea*tL admoneant SVPG ammoneatX sequutusLSVG 7 baptissimus Pm2 munda tanti.. (s.l.ml quū)L munda tanticumSG anticu Vml illu A 8 poterunt/i 9 accidit LmlSVPGA 10 quia si] quasi LmlSVmlG 11 esset V 12 Adae tam] adętiã V adae etam K adae**ta (e et t s.l.m2) G 14 remittat VwJPG 15 hoc totum om.P 17 esset V 18 etom.zMl\'bd 19iautG uerucundatusG 20 baptissimum Pm2 21 et quod bd peccato] baptismo b 22 quem] cu A 23 fellereluS fallere (a in ras.) V iaaqua Pm2 25 posttremo V peccato] baptismo b amittatur (d s. a m2) K ammittatur C amittatur M committatur T )

133
non potest introire in regnum dei, atque ita uel in aeternam mortem sine peccato praecipitetur aut, quod est absurdius, extra regnum dei habeat uitam aeternam, cum dominus praedicens quid suis in fine dicturus sit: ucnitc, benedicti patris mei, percipite regnum quod uobis paratum est ab initio mundi, manifestauerit etiam quid sit ipsum regnum quod dicebat ita concludens: sic ibunt illi in ambustionem aeternam, iusti autem in uitam aeternam. haec ergo et alia, quae hunc sequuntur errorem, nimium peruersa et christianae repugnantia ueritati credo quod uir ille tam egregie christianus omnino non sentiat. sed fieri potest, ut etiam istorum argumentis, qui contra peccati traducem sentiunt, adhuc fortasse ita moueatur, ut audire uel nosse quid contra eos dicatur expectet; et ideo quid illi dicant qui contra peccati traducem sentiunt nec tacere uoluit, ut quaestio discutienda insinuaretur, et a persona sua remouit, ne hoc etiam ipse sentire iudicaretur

Ego autem etsi refellere istorum argumenta non ualeam, uideo tamen inhaerendum esse his quae in scripturis sunt apertissima, ut ex his reuelentur obscura aut, si mens nondum est idonea, quae possit ea uel demonstrata cernere uel abstrusa uestigare, sine ulla haesitatione credantur. quid autem apertius tot tantisque testimoniis diuinorum eloquiorum, quibus dilucidissime apparet nec praeter Christi societatem ad uitam salutemque aeternam posse quemquam hominum peruenire nec diuino iudicio iniuste aliquem posse damnari, hoc est ab illa uita et salute separari? unde fit consequens, ut, quoniam nihil agitur aliud, cum paruuli baptizantur, nisi ut incorporentur ecclesiae, id est Christi corpori membrisque socientur, manifestum sit eos ad damnationem, nisi hoc eis conlatum fuerit, pertinere. non autem damnari possent, si peccatum utique non haberent. hoc [*]( 4 Matth. 25, 34 7 Matth. 25, 46 26 cf. Eph. 1, 23 ) [*]( 2 aut] uel zbd absordius A 3 praedicaens V qui AM 6 sit ipsum] sit etia suum (u alt. s.l.m2) V 7 ambustionem (co s. a ni2) V 8 hunc] istum zd secunturz 9 perucrscjLmlSVPG repugnantia* L repugnantiaeSFmfPO 12 quid (d s.l.m. rec.)P 13 eos] nos V 15 ne∗ L nec Km2 16 refelle Vml lshiisyliis<2 aut] ut A ē∗∗G 19obstrusa A inucstigarezbd 21 dilicidissime Kml lucidissime A 22 aeternam (a jin. ex u) V possit Vml quenquam Lm2A 23 iniuste post aliquem praeb. Kb posse aliquem KJlbd 24 et] ac Kb saparariG 25 fiua (cu?.m2)A quamSTG baptizantur (e s.a)F 26 xpi id est V 27 hoc om. z 28 possint Kml )

134
quia illa aetas nullum in uita propria contrahere potuit, restat intellegere uel, si hoc nondum possumus, saltim credere trahere paruulos originale peccatum.

Ac per hoc si ambigui aliquid habent uerba apostolica, quibus dicit: per unum hominem peccatum intrauit in mundum et per peccatum mors et ita in omnes homines pertransiit, possuntque in aliam duci transferrique sententiam, numquid et illud ambiguum est: nisi quis renatus fuerit ex aqua et spiritu, non potest introire in regnum dei? numquid et illud: uocabis nomen eius Iesus; ipse enim saluum faciet populum suum a peccatis eorum? numquid etiam illud, quia non est opus sanis medicus, sed aegrotantibus, hoc est quia non est necessarius Iesus eis qui non habent peccatum, sed eis qui saluandi sunt a peccato? numquid etiam illud, quia nisi manducauerint homines carnem eius, hoc est participes facti fuerint corporis eius, non habebunt uitam? his atque huiusmodi aliis, quae nunc praetereo, testimoniis diuina luce clarissimis, diuina auctoritate certissimis nonne ueritas sine ulla ambiguitate proclamat non solum in regnum dei non baptizatos paruulos intrare non posse, sed nec uitam aeternam posse habere praeter Christi corpus, cui ut incorporentur sacramento baptismatis inbuuntur? nonne ueritas sine ulla dubitatione testatur eos non ob aliud ad Iesum, hoc est ad saluatorem et ad medicum Christum, piis gestantium manibus ferri, nisi ut per medicinam sacramentorum eius possint a peccati peste sanari? quid ergo cunctamur apostoli uerba, de quibus forte dubitabamus, etiam ipsa sic intellegere, ut his congruant testimoniis, de quibus dubitare non possumus?

Quamquam toto ipso loco, ubi per unius peccatum multorum condemnationem et per unius iustitiam multorum iustificationem [*](5 Rom. 5, 12 8 Ioh. 3,5 9 Matth. 1, 21 11 Matth. 9,12 14 cl. Ioh. 6, 54 27 cf. Rom. 5,18 ) [*](1 nulla(u s. a m2) L nullaSVPGd restet Tr 2 saltemCMbd 4 hac LSV 6 edita exp. et in mg. add. et ita Km2 7 in] et (in mg. m21 ad) T\' et om.z 9 intrare zd 10 ihm Kbd hiesum M 11 etiam] add. et LSPG 13 Iesus om.z 14 sint Gml etiam bis K 17 pr. diuina P 19 paru. non bapt. KC 20 praeter] propter LmlSVP 22 eos om.z 24 peste m2 ex perte r uoce quid noui capituli init. sumit b 25 forte] uerba r dubitamus GmlACJI deputamus V 27 quanqua (n s.l.m2) L )

135
apostolus loquitur, nihil mihi uideatur ambigui, nisi quod ait \'Adam formam futuri\'. hoc enim reuera non solum huic sententiae conuenit, qua intellegitur futuros eius posteros ex eadem forma cum peccato esse generatos, sed etiam in alios et alios intellectus possunt haec uerba deduci. nam et nos aliud inde aliquando diximus et aliud fortasse dicemus, quod tamen huic intellectui non sit aduersum, et ipse Pelagius non uno modo id exposuit. cetera uero quae ibi dicuntur, si diligenter aduertantur atque tractentur, sicut in primo duorum illorum libro utcumque conatus sum, etiamsi subobscurum pariunt rerum ipsarum necessitate sermonem, non tamen poterunt alium sensum habere, nisi per quem factum est. ut antiquitus uniuersa ecclesia retineret fideles paruulos originalis peccati remissionem per Christi baptismum consecutos.

Vnde non inmerito beatus Cyprianus satis ostendit, quam hoc ab initio creditum et intellectum seruet ecclesia. qui cum paruulos a materno utero recentissimos iam idoneos ad percipiendum Christi baptismum adsereret, quoniam consultus fuerat, utrum hoc ante octauum diem fieri deberet, quantum potuit, conatus est eos demonstrare perfectos, ne quis ipso numero dierum, quo octauo antea circumcidebantur infantes, eos adhuc perficiendos existimaret. sed cum magnum eis defensionis patrocinium praestitisset, ah originali tamen peccato eos inmunes non esse confessus est, quia, si hoc negaret, ipsius baptismi causam, propter quem percipiendum eos defendebat, auferret. potes ipsam epistolam memorati martyris [*](1 cf. Rom. 5,14 5 if. Epist. 157 (CSEL XXXXIV 469). pag. 14,13. De nuptiis ct conc. II 46 (CSEL XLII 300). Contra Iulianum VI 9 (XLIV 826 M) 7 cf. Ilieron. opera XXX 694 M 14 cf. Cypriani epist. 64 ad Fidum (CSEL III pars I 362). ) [*](1 uidetur LmlSYGA 3 qu*a L quia SVPG ex] et b 5 diu duci K diduci C 9 quodcunque A lOsuboscurum Lml ipsorum 5 12 tenet m2s. exp.pertineret A\', b fidelis Kml 13 peccati (cati aa ras. m2) T 14 cipri- anus KA 15 hocmw/.P ob S 16 ideneos Ltnl id non eos M a Gm 1 17 asseret LmlSG, (i s. fin. e m2) l\' consul*tus K 19 ne qui si pro numero LmlSPG nequi* pro num. V ne quis quasi numero bd quia (a s.l.1II1) L,bd qui SYG 20 circuncidebantur A ęstimare A existimarent M 22 non immuncsfr confisus (i ex u corr.) V quasiST 23 qua P 24 auferre liiul postes (pr. s pacne eras.) P epistulam LS )

136
De baptizandis paruulis legere, si uolueris; neque enim potest deesse Karthagini. uerum in hanc etiam nostram, quantum praesenti quaestioni satis nisum est, pauca inde transferenda arbitratus sum, quae prudenter adtende: quantum uero, inquit, ad causam infantium pertinet, quos dixisti intra secundum ueltertium diem quo nati sunt constitutos baptizari non oportere et considerandam esse legem circumcisionis antiquae, ut intra octauum diem eum qui natus est baptizandum et sanctificandum non putares, longe aliud in concilio nostro uisum est. in hoc enim, quod tu putabas esse faciendum, nemo consensit; sed uniuersi potius iudicauimus nulli hominum nato misericordiam dei et gratiam denegandam. nam eum dominus in euangelio suo dicat: \'filius hominis non uenit animas hominum perdere, sed saluare\', quantum in nobis est, si fieri potuerit, nulla anima perdenda est. aduertisne quid dicat, quemadmodum sentiat non tantum carni, sed animae quoque infantis exitiabile esse atque mortiferum sine illo salutari sacramento exire de hac uita? unde, si iam nihil aliud diceret, intellegere nostrum fuit sine peccato animam perire non posse. sed uide paulo post defendens innocentiam paruulorum quid tamen de illis apertissime fateatur: ceterum si hominesinquit, inpedire aliquid ad consecutionem gratiae possetmagis adultos et prouectos et maiores natu possent inpedire peccata grauiora. porro autem si etiam grauissimis delictoribus et in deum multum ante peccantibus, eum postea crediderint, remissa [*]( 4 cf. CSEL III pars II 718,1-11 14 Luc. 9,56 22 cf. CSELIII p. II 720,14 sqq. ) [*]( 2 kartagini LV PG cartagini KM carthagine A carthagini Cb hac etiam nra z hunc nrm M 5 tercium L 6 quam Cypr. sint Gypr. 7etsic A,om.M considerando Lm2 esse exp. L antiq: LSP sutom. 2 10 nostro] suoF nostro (in mg. al sancto) b tu om. M 11 consentit3/ 13 gratia di negandam (negandum S)LS gratia di ec (esse om. TG) neganda VPG 14 suo om. b 15 poterit iCM potest Cypr. 16 quod SV 17 carni. L carnis SV PGACM 18 ullo zAM; sed cf. 137,21 19 dicere A 20 animę A nide] inde 6 22 impedire (im s.l.m2) G aliquod K ad s.l.m2S 23 possit G possent M profectos V 26 remissa (in mg. 1 a remiss parte folii resc.) V remissio C\' )
137
peceatorum datur et a baptismo atque gratia nemo prohibetur, quanto magis prohiberi non debet infans, qui recens natus nihil peccauit, nisi quod secundum Adam carnaliter natus contagium mortis antiquae prima natiuitate contraxit! qui ad remissam peccatorum accipiendam hoc ipso facilius accedit, quod illi remittuntur non propria, sed aliena peccata.

Vides quanta fiducia ex antiqua et indubitata fidei regula uir tantus ista loquatur. qui haec documenta certissima ideo protulit, ut illud quod erat incertum, unde consuluerat ille cui rescribit et unde concilii decretum constitutum esse commemorat, ut scilicet etiam ante octauum diem, ex quo die natus esset infans, cum, si afferretur, baptizare nemo dubitaret, per haec firmamenta probaretur. neque enim hoc tunc quasi nouum aut quasi aliqua cuiusquam contradictione pulsatum concilio statuebatur scu firmabatur, quod ob?tricti originali peccato tenerentur infantes, sed cum illic illa consultatio uersaretur et disceptaretur, propter legem carnalis circumcisionis utrum eos et ante octauum diem baptizari oporteret. ideo ei qui hoc negabatnemo consensit, quia iam non consulendum necdisceptandum, sed firmum certumque habebatur animam saluti aeternae pcrituram, si hanc uitam sine illius sacramenti consecutione finiret, quamuis ab utero recentissimi paruuli solo reatu essent peccati originalis obstricti; quare illis etsi multo facilior, quod alienorum, sed tamen esset necessaria remissio peccatorum. his certis illa incerta de octauo die quaestio dissoluta est atque in concilio iudicatum homini nato, ne in [*]( 1 datur om. z dantur A a om.zd prohibere uocatur corr. m2 in pro- hibetur nec uocatur K prohibere uocatur 6 3 pecc.] peccatum P 4 antiq: LSP 5 ad remissa peccatorum accipienda iSVPGKml ACM 6 in hoc ipso codd. b 7 pcccata s.l.m2S 9 iste (in ras. m2)K,ACMb quia L quia SrGKCJlb 10 consuleritS consulerat VmlG describit (sic) V 11 cciliis A consentitum esse z 12 octauom Vml offerretur/1 13 dubitaretmlex baptizaretS 15 conciliuvl 16 illa] alia zd 17 conuersaretur Sm2 circuncisionis A 18 baptizares.iTd ei om. P 19 nagabat Gml negat K consentit KmlA 20 habeatur Kb saluti*L salutis VPGM 21 ullius VA conscquutione Ijml et quauis L Et quauis BV PJI 22 paruulis oloreatu Kml 23 quare] quia et ex corr. Km2 qui A quae CKml T facilior] add. quam A sed tamen etiam nec. (om. esset) b 25 desoluta A iudicatur V )

138
aeternum pereat, omni die licere succurrere, cum etiam de ipsa carnali circumcisione ratio redderetur, quod umbra esset futuri, non quo intellegeremus etiam baptismum octauo ex quo natus est homo die dari oportere, sed nos in Christi resurrectione spiritaliter circumcidi, qui tertio quidem post diem passionis, in diebus tamen ebdomadum, quibus tempora prouoluuntur, octauo, hoc est post sabbatum primo die, a mortuis resurrexit.

Et nunc nescio cuius nouae disputationis audacia quidam nobis facere conantur incertum, quod maiores nostri ad dissoluenda quaedam, quae nonnullis uidebantur incerta, tamquam certissimum proferebant. quando enim primitus hoe disputari coeperit nescio; illud tamen seio quod etiam sanctus Hieronymus, qui hodieque in litteris ecclesiasticis tam excellentis doctrinae fama ac labore uersatur, ad quasdam soluendas in suis libris quaestiones etiam hoe certissimum adhibet sine ulla disceptatione documentum. nam in eo quod in Ionam prophetam scripsit, cum ad eum uenisset locum, ubi commemorantur etiam paruuli ieiunio castigati: maior, inquit, aetas incipit, usque ad minorem peruenit. nullus enim absque peccato nec si unius quidem diei fuerit uita eius et numerabiles anni uitae illius. si enim stellae non sunt mundae in conspectu dei, quanto magis uermis et putredo et hi qui peccato offendentis Adam tenentur obnoxii! hunc doctissimum uirum si facile interrogare possemus, quam multos utriusque linguae diuinarum scripturarum tractatores et christianarum [*](18 cf. Hier. Comm. in Ionam proph. c. III (XXV 1195 M) 19 cf. Iob 14, 4. 5 21 cf. Iob 25, 5. 6 ) [*](1 liccre] debere zd, b in mg. subcurrere V succedere M succurri d cum deterioribus codd. 2 non quo∗ L non quod VPGb non qua Km1 ACM 3 octauū A 4 dare A in xpo resurrectionem V 5 tamen om.z ebdomadarum zKm2T 6 et tempora M pos V 8 noua LmlSPG noua ex nona T* 10 uidebebautur Iml 11 hic in mg. m1P 12 tamens.2.m2A\' etiam om. b hieronimusLSPKAC hyeronymus M 13 hodieq: inter litteris ecclesiasticis L hodieq: inter litteris ecclesiasticisSymlPmiCr hodieque (quae V) inter littcras ecclesiasticas Ym2Pni2 14 fama in mg.m2 A elabore (om. ac) C 15 quaestionis A disputatione (cep s. pu)4 18 inc.] add. et Mbd 20 quidem] inquid (in m2 in mg., d s.l.) r die Vml innnmerabiles Ab 21 mundae n s sbd munda LmlSVml 22 hiiVAM 23 offnndentis Vml 24 possimus K 25 christianorum A )

139
disputationum scriptores commemoraret, qui non aliud, ex quo Christi ecclesia est constituta, senserunt, non aliud a maioribus acceperunt, non aliud posteris tradiderunt! ego quidem quamuis longe pauciora legerim, non memini me aliud audisse a Christiani, qui utrumque accipiunt testamentum, non solum in catholica ecclesia, uerum etiam in qualibet heresi uel schismate constitutis, non memini me aliud legisse apud eos, quos de his rebus aliquid scribentes legere potui quiscriptura. canonicas sequerentur uel sequi se crederent crediue uoluissent. unde nobis hoc negotium repente emerserit nescio. nam ante paruum tempus a quibusdam transitorie conloquentibus cursim mihi aures perstrictae sunt, cum illic apud Carthaginem essemus, \'non ideo paruulos baptizari, ut remissionem accipiant peccatorum, sed ut sanctificentur in Christo.\' qua nouitate permotus et quia oportunum non fuit, ut contra aliquid dicerem, et non tales homines erant, de quorum essem auctoritate sollicitus, facile hoc in transactis atque abolitis habui. et ecce iam studio flammante defenditur, ecce scribendo etiam memoriae commendatur, ecce res in hoc discrimen adducitur, ut hinc etiam a fratribus consulamur. ecce contra disputare atque scribere cogimur!

Ante paucos annos Romae quidam extitit Iouinianus, qui sanctimonialibus etiam aetate iam prouectioribus nuptias persuasisse dicatur non inliciendo, quo earum aliquam ducere uellet uxorem, sed disputando uirgines sanctimonio dicatas nihil amplius fidelibus coniugatis apud deum habere meritorum. numquam tamen hoc ei commentum uenit in mentem, ut asserere conaretur sine originali peccato nasci hominum filios. et utique si hoc astrueret. multo [*](10 cf. De gestis Pclagii 22,46 (CSEL XLII 100, 17) 12 Pelagius (?) ) [*](1 disputatione A disputatio C 2 alio Vml a s.l.m2K 4 memini me] me minime SPGCM audiuisse d a om. K 5 utrunque A 6 haeresiGC scismate LPGA scismate SK constitutos/wlC constituti* T\' me ininime SPM SpotuttV 9 credil A negotio V lOparnuliV transitoriae SOKM 11 cartaginem zKA carthagine M 12 uideo K post ideo eras. apud L 13 qua in mg. K 16 oblitis K etom. K ecce iam] ecclam Vml posl ecceadia contra ecclesiam bd 18 discriminis zTbd discrimcn A a om. LSr PJIT consuiamus Lm2Vm2 20 existit Kml iuuinianus Lml 22 dicitur CMd 23 uirginibus sanctimonio dicatis A 24 fidebus Kml coniugatis in mg. m2L meritorem Lml 25 ei hoc bd commenta Vml )

140
procliuius uellcnt feminae nubere fetus mundissimos pariturae. huius sane scripta — nam et scribere ausus est — cum fratres adHieronymum refellenda misissent, non solum in eis nihil tale conperit, uerum etiam ad quaedam eius uana refutanda hoc tamquam certissimum de hominis originali peccato, unde utique nec ipsum dubitare credebat, inter multa sua documenta deprompsit. id agentis haec uerba sunt: \'qui dicit se\', inquit, \'in Christo manere, debet sicut ille ambulauit et ipse ambulare\'. eligat aduersarius e duobus quod uult; optionem ei damus. manet in Christo an non manet? si manet, ita ergo ambulet ut Christus. si autem temerarium est similitudinem uirtutum domini polliceri, non manet in Christo, quia non ingreditur ut Christus. ille peccatum non fecit neque inuentus est dolus in ore eius; qui cum malediceretur, non remaledixit et tamquam agnus coram tondente sic non aperuit os suum; ad quem uenit princeps mundi istius et inuenit in eo nihil; qui cum peccatum non fecisset, pro nobis peccatum eum fecit deus. nos autem iuxta epistolam Iacobi\'multa peccamus omnes\' et \'nemo mundus a peccatis, nec si unius quidem dieifuerit uita eius\'. \'quis enim gloriabitur castum se habere cor? aut quis confidet mundum se esse a peccatis?\' tenemurque rei in similitudine praeuaricationis Adam. unde et Dauid: \'ecce\', inquit, \'in iniquitatibus conceptus sum et in delictis concepit me mater mea.\' [*](2 cf. Hieron. adu. Iouinianum II (XXIII 296 M) 7 I Ioh. 2, 6 13 cf. Esai 53, 9.7. I Pctr. 2, 22. 23 16 cf. Ioh. 14,30 17 cf. II Cor. 5, 21 18 lac. 3, 2 19 Iob 14,4.5 20 Prou. 20,9 23 cf. Rom. 5, 14 24 Ps. 50, 7 ) [*](1 letos LmlSVmlPGM parturire A 2 nam et si sqq. b *ausus G hieronimum LSPKC hieronima V gieronimum G hyronymum M 3 conpedit (in mg. I r) V 5 peccato unum utique quod nee sqq. b itaque V 6 depromsit LSV agendis LmlSVmlPG 7 in Christo] in ipso Hier. debere A 8 eligataX 10 ambulat KGM 11 autem errarium L autem erariumSG autem aerarium V 14 non maledixit. VK 15 condente Vml apperuitG 16 atSml lSepistulam LSV 19 multa peccata (om. peccamus) V 20 un\' V 21 se castum habere A posl aut erat. eV 22 confidit M seom.PG teneamurque K rei (r s.l.m2)S 23 similitudinem Ad adae K et om. M 24 ecce, inquit] dicit ecce zd ecce ait AM 25 concoepit A peperit C )
141

Haec non ideo commemoraui, quod disputatorum quorumlibet sententiis tamquam canonica auctoritate nitamur, sed ut appareat ab initio usque ad praesens tempus, quo ista nouitas orta est, hoc de originali peccato apud ecclesiae fidem tanta constantia custoditum, ut ab eis, qui dominica tractarent eloquia, magis certissimum proferretur ad alia falsa refutanda quam id tamquam falsum refutari ab aliquo temptaretur. ceterum in sanctis canonicis libris uiget huius sententiae clarissima et plenissima auctoritas. clamat apostolus: per unum hominem peccatum intrauit in mundum et per peccatum mors et ita in omnes homines pertransiit, in quo omnes peccauerunt. unde nec illud liquide dici potest, quod peccatum Adae etiam non peccantibus nocuit, cum scriptura dicat: in quo omnes peccauerunt. nec sic dicuntur ista aliena peccata, tamquam omnino ad paruulos non pertineant — si quidem in Adam omnes tunc peccauerunt, quando in eius natura illa insita ui, qua eos gignere poterat, adhuc omnes ille unus fuerunt -, sed dicuntur aliena, quia nondum ipsi agebant uitas proprias, sed quicquid erat in futura propagino uita unius hominis continebat.

Nulla, inquiunt, ratione conceditur, ut deus, qui propria peccata remittit, inputet aliena. remittit, sed spiritu regeneratis, non carne generatis; inputat uero non iam aliena, sed propria. aliena quippe erant, quando hi qui ea propagata portarent nondum erant; nunc uero carnali generatione iam eorum sunt, quibus nondum spiritali regeneratione dimissa sunt.

Sed si baptismus, inquiunt, mundat antiquum illud delictum, qui de duobus baptizatis nati fuerint debent hoc carere peccato. non enim potuerunt ad posteros transmittere, quod ipsi minime habuerunt. ecce [*]( 9 Rom. 5, 12 19 Pelagius, cf. p. 132, 13 25 Pelagius, cf. p. 132, 7 2G cf. Contra Iulianum Pel. VI 7,18 (XLIV 833 M) ) [*]( 3 quod A horta LSGml 5 proferetur S G talia L talia SV PO alia M falsas /\' causa M refutandaAf 7 alico Vml temtaretur LS 9hunuL 11 liquide L quidem JI 12 adeae V 13 dicit Lml sic (c sol.) LP 15 tunc omnes A insitaui quaos LmlGml insita ui qua os SV insitaui quae eos M insita ui in qua eos Pml uis insita fuit qua eos A insita e uis in qua eos (sic corr. m. rec.) P insita in qua eos b 16 illi omnes A illi Ktii2 17 quidquid LmlSGCM 18 insituraSwi nita*K uita A 19 traditione Kml 20 dimittit A aliena om. Vml remittit eras. V regenerationis M 22 hii r A post ea exp. qui pro K propagati Lm2 25 Sed] Si A 26 fuer K )

142
unde plerumque eonualescit error, cum homines idonei sunt his rebus interrogandis, quibus intellegendis non sunt idonei. cui enim auditori uel quibus explicem uerbis, quomodo mortalia uitiosa primordia non obsint eis, qui aliis primordiis inmortalibus inchoati sunt, et tamen obsint eis, quos idem ipsi, quibus iam non obsunt, ex eisdem uitiosis primordiis generauerint? quomodo id intellegat homo, cuius tardiusculam mentem inpedit etiam suae sententiae praeiudicium et peruicaciae grauissimum uinculum? uerum tamen si aduersus eos mihi esset causa ista suscepta, qui omnino paruulos baptizari prohiberent aut superfluo baptizari contenderent dicentes eos ex fidelibus natos parentum meritum necessario consequi, tunc deberem ad hanc opinionem conuincendam laboriosius fortassis et operosius excitari, tunc, si mihi apud obtunsos et contentiosos propter rerum naturae obscuritatem difficultas refellendi falsa et persuadendi uera resisteret, ad haec forte quae in usu atque in promptu essent exempla confugerem uicissimque interrogarem, ut, quia eos moueret quomodo peccatum quod mundatur per baptismum maneat in eis quos genuerint baptizati, ipsi explicarent quomodo praeputium quod per circumcisionem aufertur maneat in eis quos genuerint circumcisi, quomodo etiam palea quae opere humano tanta diligentia separatur maneat in fructu qui de purgato tritico nascitur.

His et talibus forsitan utcumque conarer exemplis persuadere hominibus, qui mundationis sacramenta superfluo filiis mundatorum crederent adhiberi, quam recto consilio baptizatorum paruuli baptizentur quamque fieri possit, ut homini habenti utrumque semen, et mortis in carne et inmortalitatis in spiritu, non obsit regenerato per spiritum, quod obest eius filio generato per carnem, sitque in isto remissione mundatum, quod sit etiam in illo simili remissione [*]( 1 error om. Kml sint Km2A 2 cui (i s.l.m2) V 4 primordis Vml incoati Pa.c. 5 iam] etiam V 6 id om. KmlM 7 tardiuncula M etiam] et sic h et d 8 grauissimac sbd uincula Vml 10 prohibent L prohibent eel. d superfluuio L contenduntd 11 necestario Lml 12 cOnllincendaSp.c. conuincenda C 13 obtunsosL obtusos PKCbd 14 rererumO 16 proptu LSml promtu V promptum C coniugerem Lml cufugerem A 17qui Lml moueret et S 19 auferetur K 20 quae om. M operaGml 23conare Kml 24 superfluuio Lml V mandatorum Pml 26 baptizantur VM quaqua Lm2l quamquae M posse PG posset M 29 remissionem VmlG mundato VmlKml illo*G )

143
uelut circumcisione uelut trituratione ac uentilatione mundandum. nunc ucro, quando quidem cum cis agimus, qui confitentur baptizatorum filios baptizandos, quanto melius sic agimus, ut dicamus: \'uos, qui asseritis de hominibus a peccati labe mundatis sine peccato nasci filios debuisse, cur non adtcnditis eo modo uobis posse dici de christianis parentibus christianos nasci filios debuisse? cur ergo eos Christianos fieri debere censetis? numquid in eorum parentibus corpus christianum non erat, quibus dictum est: nescitis quia corpora uestra membra sunt Christi? an forte corpus quidem christianum de christianis parentibus natum est, sed non christianam animam accepit? hoc uero multo est mirabilius; namque utrumlibet de anima sentiatis, quia profecto cum apostolo non eam creditis, antequam nasceretur, aliquid egisse boni aut mali, aut de traduce adtracta est et similiter ut corpus de Christianis christianum anima etiam christiana esse debuit aut a Christo creata, uel in christiano corpore uel propter christianum corpus, christiana debuit seu creari seu mitti. nisi forte dicetis christianos homines christianum corpus gignere potuisse et ipsum Christum animam christianam non potuisse procreare. cedite itaque ueritati et uidete, sicut fieri potuit, quod et uos fatemini, ut de Christianis non Christianus, de membris Christi non membrum Christi atque — ut occurramus etiam omnibus, qui licet falso, tamen quocumque religionis nomine detinentur de consecratis non consecratus, ita etiam fieri, ut de mundatis non mundatus nascatur. quid respondebitis, quare de Christianis non Christianus nascatur, nisi quia non facit generatio, sed regeneratio Christianos? hanc igitur uobis reddite rationem, quia similiter a peccatis nemo nascendo, sed omnes renascendo mundantur. ac per hoc de hominibus ideo mundatis, quoniam renatis, homo qui nascitur renascatur, ut [*]( 8 I Cor. 6, 15 12 cf. Rom. 9, 11 ) [*](1 pr. uel K uentiliatione K mundatum LmlA 2 cogimusSml 4 mun- datus Vml 5. 6 quurLSF qurG 7 consentisLml in om.G eorum]neutrum LmlSVPG 9suntom. Kml 10de]ex2 non]add. et LG/nl 13 abstracta 14 christianumJ add. sic b anima LmlSVGmlC 17 diceretis LmlSVPG 19 credite PA uidete] add. quia Pd 21 nienhrum K succurramus Lml 22 relegionis A 23 mundatis (mun in ras. m2)V 24 quid-nascatur om. Kml 25 nascitur Lml fecit K christianus Vml 27 hac L 28 renati sunt P de renatis .1/ )
144
etiam ipse mundetur. potuerunt enim parentes ad posteros transmittere, quod ipsi minime habuerunt, non solum sicut frumenta paleam et praeputium circumcisus, sed etiam, quod et uos dicitis, fideles infidelitatem in posteros traieiunt; quod non est iam illorum per spiritum regeneratorum, sed, quo in carne generati sunt, mortalis seminis uitium. nam utique quos paruulos per sacramentum fidelium fideles faciendos esse iudicatis, infideles natos ex parentibus fidelibus non negatis'.

At enim: si anima non est ex traduce, sed sola caro, ipsa tantum habet traducem peccati et ipsa sola poenam meretur — hoc enim sentiunt — iniustum esse dicentes, ut hodie nata anima non ex massa Adae tam antiquum peccatum portet alienum. adtende, obsecro te, quemadmodum uir circumspectus Pelagius — nam ex eius libro haec quae modo posui uerba transcripsi — sensit quam in difficili de anima quaestione uersetur. non enim ait, quia anima non est ex traduce, sed \'si anima uon est ex traduce\', rectissime faciens de re tam obscura, de qua nulla in scripturis sanctis certa et aperta testimonia possumus inuenire aut difficillime possumus, cunctanter loqui potius quam fidenter. quapropter ego quoque huic propositioni non praecipiti assertione respondeo: \'si anima non est ex traduce, ergo quae ista iustitia est, ut recens creata et ab omni delicto prorsus inmunis, ab omni peccati contagione penitus libera, passiones carnis diuersosque cruciatus et, quod est horribilius, etiam daemonum incursus in paruulis sustinere cogatur? neque enim aliquid horum caro sic patitur, ut non ibi anima potius, quae uiuit ac sentit, poenas luat. hoc enim si iustum ostenditur, sic etiam ostendi potest qua iustitia in carne quoque peccati subeat originale peccatum baptismatis sacramento [*]( 9 Pelagius, cf. p. 132, 10 ) [*](2 quod ipsi] quod si Lm1SVm1PG 3 paleu A palea CM 4 trahiciunt KM 5 quot G quod Lm2SVPAM regenerati L mortale P mortales M 8 negatos Sa.c. 10 habeatL habeatSFPG solam poenamft 11 odieCmi 12 antiqumG 13 circumspectus uirM haec om. K 14 sentit KACb, om. M 15 non enim] nonne anima A est om. K 16sed—traduce om.z 18 inuenirepossnmus om. r 19 quipropter L a.c. quoque] opto r prepositioni LmlSmlP 20 est om. LVPGM, post traduce add. Sm2 22 contagione peccati z carnes Sml carnales M diuersusque G 23 orribilius G doemonum A 24 cogitatur Sml aliquid aliqua eorum A oru Lml 25 uidit Lml 26 si] sic Sm2 quia VPA 27 originali Vml )

145
et gratiae miseratione mundandum. si autem illud ostendi non potest, neque hoc posse arbitror. aut ergo utrumque occultum feramus et nos homines esse meminerimus aut alias aliud de anima opus, si necesse uidebitur, cautela sobria disputando moliamur\'.

Nunc tamen illud, quod ait apostolus: per unum hominem peccatum intrauit in mundum et per peccatum mors et ita in omnes homines pertransiit, in quo omnes peccauerunt, sic accipiamus, ne tot tantisque apertissi- Illis diuinarum scripturarum testimoniis, quibus docemur praeter Christi societatem, quae in illo et cum illo fit, cum sacramentis eius inbuimur et eius membris incorporamur, uitam salutemque aeternam adipisci neminem posse, nimis insipienter atque infeliciter repugnare iudicemur. neque enim alio sensu dictum est ad Romanos: per unum hominem peccatum intrauit in mundum et per peccatum mors atque ita in omnes homi nes pertransiit, quam illo quo dictum est ad Corinthios: per hominem mors et per hominem resurrectio mortuorum; sicut enim in Adam omnes moriuntur, sic et in Christo omnes uiuificabuntur. nemo quippe ambigit hoc ibi de morte corporis dictum, quoniam de resurrectione corporis magna apostoli intentione quaestio uersabatur. et ideo uidetur ibi de peccato tacuisse, quia non erat quaestio de iustitia; hic autem ad Romanos utrumque posuit et utrumque diutissime commendauit, peccatum in Adam, iustitiam in Christo et mortem in Adam, uitam in Christo; quae omnia uerba sermonis apostolici, quantum potui satisque uisum est, in primo, ut iam dixi, duorum illorum libro perscrutatus aperui. [*]( 5 Rom. 5, 12 13 Rom. 5,12 1G I Cor. 15, 21. 22 ) [*](2 hoc-memine- ora. V 4 neccesse 5 caute V disputandi M 5 apls add. III2 S 8 tantis V 9 docemus Sml V 12 hominem (ho in ras.) V 14u*nianL in mnndum intrauit d 15 ita otn. LmlSYPG qua*illud exquam illo L quam alio b 16 quod (d s.l.)L,GmlKA chorintiosV pr. por] add. unum A 18 uiuicabuntur K uiuificantnr M 19 hoc ex ac L hacSml ac VG de corpore mortis z de corporis morte bd 20 apostoli] amplius V 21 ibi] tibi V 22 posuit (exposuitLm2) et utrumque posuit LV et utrumque posuit exp. S et om. KA 23 diutissime] iustisslme K iustitiam-Adam in tng. G 24 et mortem bis K et uitam P et uitam d 25 posui V ut iam dixi] etiam P ) [*]( LX. August. VIII pars I. Vrba et Zyoba. ) [*]( 10 )

146

Quamquam etiam ibi ad Corinthios locum ipsum de resurrectione diu tractatum sic in fine concluserit, ut nos dubitare non sineret mortem quoque corporis merito accidisse peccati. cum enim dixisset: oportet corruptibile hoc induere incorruptionem et mortale hoc induere inmortalitatem. cum autem corruptibile hoc indutum fuerit incorruptionem et mortale hoc inmortalitatem, tunc fiet, inquit, sermo qui scriptus est: absorta est mors in uictoriam. ubi est, mors, uictoria tua? ubi est, mors, aculeus tuus? deinde subiecit: aculeus autem mortis est peccatum, uirtus uero peccati lex. quia ergo, sicut apostoli apertissima uerba declarant, 10 absorbebitur mors in uictoriam, quo corruptibile et mortale hoc induet incorruptionem et inmortalitatem, id est quo uiuificabit deus et mortalia corpora nostra propter inhabitantem spiritum eius in nobis, manifestum est et huius mortis corporis, quae resurrectioni corporis contraria est, aculeum fuisse peccatum, aculeum autem, quo mors facta est, non quem mors fecit; peccato enim morimur, non morte peccamus. sic itaque dictum est \'aculeus mortis\', quomodo lignum uitae, non quod hominis uita faceret, sed quo uita hominis fieret, et quomodo lignum scientiae, per quod scientia fieret hominis, non quod per suam scientiam fecerit homo. sic ergo et aculeus mortis, , quo mors facta est, non quem mors fecit. sic enim dicimus et [*](4 I Cor. 15,53—66 13 cf. Rom. 8,11 19 cf. Gen. 2,9 ) [*](1 quanquam Lm2 ibi etiam b chorintios V 2 diu] dni b tractum F 4 opportet L 5 induere om. ml G mortalitatem LmlSV cum auteminmortalitatem] cu au mortale hoc inquit induet inmortalitatem KAC, om. Gmlil 7 hoc] add. induet b inquidGV, om. A, exp. L 8 absorpta A uictoria LSVGm2PA31b; post uictoria eras. tua G 9 uictoria] contentio z, b in mg. aculus L 10 est om. L autem uero LmlS autem ueroF aute*u (u in ras.) G autem P 11 declarant uerbaK 12 obsorbebitur Pml absor- betur A uictoria zCb curriptibile V 13 mortalitatem Lml idem (tn mg. 1 e) V quod z qui Kml uiuificabit (bi s.l.) L uiuificauit CM 14 habitantcm ACMb 15 et om. A resurrectione LmlSmlVml PGKml resurrectionis C 16 corporis] carnis b 17 quem] quHLml quaeG quae S p.c. peccatu Vtnl 18 mortis] mors A 19 dignum LmlSml PmlG quo Lm1SVm1PG uitā Sp.c.A quod KAJI hominis uita P hominis om. A 20 ct om. PGKAM dignum Vtnl quo SmlVtnlGml 21 siGml etom.A 22 feccrit Km2AMb )

147
poculum mortis, quo aliquis mortuus sit ucl mori possit, non quod moriens mortuusue confecerit. aculeus itaque mortis peccatum est, peccato punctum mortificatum est genus humanum. quid adhuc quaerimus cuius mortis, utrum animae an corporis? utrum primae, qua nunc omnes morimur, an secundae, qua tunc impii morientur? nulla causa est est exagitandi quaestionem, nullus tergiuersandi locus; apostoli uerba, quibus id agebat, interrogata respondent.. cum mortale hoc, inquit, induerit inmortalitatem, tunc fiet sermo qui scriptus est: absorta es.t mors in uictoriam. ubi est, mors, uictoria tua? ubi est, mors, aculeus tuus? aculeus autem mortis peccatum, uirtus uero peccati lex. de resurrectione corporis agebat, quod absorbebitur mors in uictoriam, cum mortale hoc induerit inmortalitatem.. tunc ipsi morti insultabitur, quae in uictoriam resurrectione corporis absorbebitur. tunc ei dicetur: ubi est, mors, uictoria tua? ubi est, mors, aculeus tuus? morti ergo corporis hoc dicetur. hanc enim absorbebit uictoriosa inmortalitas, cum mortale hoc inmortalitate induetur. morti, inquam, corporis tunc dicetur:\' ubi est mors, uictoria tua, qua hic omnes sic uiceras, ut etiam dei filius tecum confligeret teque non uitando, sed suscipiendo superaret? uicisti in morientibus, uicta es in resurgentibus. uictoria tua, qua absorbueras corpora morientium, temporalis fuit, uictoria nostra, qua in corporibus absorta es resurgentium, aeterna constabit. ubi est aculeus tuus? hoc est peccatum, quo puncti et uenenati sumus, ut etiam in nostris corporibus fieres et ea tam longo saeculo [*](5 cf. Apoc. 2,11 etc. 7 I Cor. 15,54-56 ) [*](1 quod] quem KA que C 2 pcccato] peccati Vm2Pm2bd 3 punctu Vbd puncto Pm2 5 monentur L p.c. 6 apostoli] amplius V 7 interroganti ni2 ex interroga S quu Lml mor*tale L 8 induitur C 9 absorpta A mors mn.Gml uictoriazAA 10 mortis] add. est d laqua Lm2Sm2bd absoluebiturS uictoria zMb quu Lml V qua G induerit om. Gml 13 uictoria £ m2& resurrectionis 6 14 dicitur SVml 15 uictoria] contentio z tua om. M 16 hoc om. S dicitur M, om. S absorbebitur V absoruebit M 17 mortalitate A hoc-indlleturom. A immortalitatem Md induitur Jf tunc] hoc zd 18 ubi est om. V mors om. zd hic om.zMTd uieras Sml 19 uitando] uitam donando LSVmlPG 20 uictes (om. es)T\' 22 uestra V constauitSmlVtnlC constititSmJ? 23 benenatiLm1Sm1Vm1Gm1uenerati M 24 figeres P, d addiw te ante etiam saeculo] tempore zbd ) [*](10* )
148
possideres? aculeus autem -mortis est peccatum, uirtus uero peccati lex. peccauimusin uno omnes, ut moreremur in uno omnes; accepimus legem, non ut emendatione finiremus peccatum, sed ut transgressione augeremus. lex enim subintrauit, ut abundaret peccatumet: conclusit scriptura omnia sub peccato. sed deo gratias, qui dedit nobis uictoriam per dominum nostrum legum Christum, ut, ubi abundauit peccatum, superabundaret gratia atque ut promissio ex fide Iesu Christi daretur credentibus et uinceremus mortem per inmortalem resurrectionem et aculeum eius peccatum per gratuitam iustificationem\'.