De Genesi Ad Litteram

Sed si ita est, frustra conamur paradisum et illas arbores earumque fructus praeter figuratam significationem prius [*](5 cf. Luc. 15, 32. 22 10 cf. I Cor. 15, 53 13 I Cor. 15. 45 ) [*](1 cap. XXV E 2 ad hoc] adhuc PRl 3 non 8. I. m. 1 S 7 in adam b 8 non corpus S 10 induitur PRl induetur B2 incorruptione PR induetur PRS inmortalitate PRS 11 coartati (ta 8. I. m. 1) E et om. E 12 sentia Et qua] a qua S quae R 14 nouissimus-uiuificantem om. EPRS 15 praeceptioque E inmortalitatis El 17 quid dem prius S 20 qui..ё (corr. m. 1) R 22 consentire inter se b 23 quae s. I. m. 1 R 24 repperinntur EPRS )

Unde quidam non eum mortem corporis peccato meruisse arbitrantur, sed mortem animae, quam fecit iniquitas. nam credunt eum propter corpus animale exiturum fuisse de hoc corpore ad requiem scilicet, quam nunc habent sancti, qui iam dormierunt, et in fine saeculi eadem membra inmortaliter recepturum, ut uidelicet mors corporis non de peccato accidisse uideatur, sed naturaliter, ut animalium ceterorum. uerum his rursus apostolus occurrit et dicit: corpus quidem mortuum est propter peccatum, spiritus autem uita est propter iustitiam. si autem spiritus eius, qui suscitauit Christum a mortuis, habitat in uobis, qui suscitauit Christum a mortuis uiuificabit et mortalia corpora uestra per inhabitantem spiritum eius in uobis. ac per hoc mors etiam corporis de peccato est. si ergo non peccasset Adam, nec corpore moreretur ideoque inmortale haberet et corpus. quomodo ergo inmortale, si animale? [*](19 Rom. 8. 10. 11 ) [*](2 inmortalibus El 3 a uoce uerum tamen inc. cap. XXVI E 4 elegimua PR1, (gi a. I. m. 1) S 6 toties d 7 r.ecipere (p et a er.) E accidit PR18 8 eum 8. I. m. 1 8 9 conloquntur E1 conlocuntur S 10 morte om. S 18 facit E1 16 finem S 17 recepturi b accedisse l-Rl 18 cap. XXVII E 21 christum] ihm S 22 a mortuis om. S 23 uiuificauit E 26 moriretur S immortali haberetur et corpore b ) [*](13* )

Sed rursus non uident, qui eius corpus in paradiso mutatum putant, ut ex animali fieret spiritale, nihil inpedire. si non peccasset, ut post paradisi uitam, quam iuste oboedienterque uixisset, acciperet eandem corporis mutationem in uitam aeternam, ubi iam cibis corporalibus non egeret. quid ergo necesse est propter hoc iam cogi figurate, non proprie paradisum intellegere, quia non posset mori corpus nisi peccato? uerum est quidem, quod non moreretur etiam corpore, nisi peccasset; aperte quippe dicit apostolus: corpus mortuum est propter peccatum: animale tamen posset esse ante peccatum et post uitam iustitiae, cum deus uellet, fieri spiritale.

Quomodo ergo, inquiunt, renouari dicimur, si non hoc recipimus, quod perdidit primus homo, in quo omnes moriuntur? hoc plane recipimus secundum quendam modum et non hoc recipimus secundum quendam modum. non itaque inmortalitatem spiritalis corporis recipimus, quam nondum habuit homo, sed recipimus iustitiam, ex qua per peccatum lapsus est homo. renouabimur ergo a uetustate peccati non in pristinum corpus animale, in quo fuit Adam, sed in melius. id est in corpus spiritale, cum efficiemur aequales angelis dei, apti caelesti habitationi, ubi esca, quae corrumpitur, non egebimus. renouabimur ergo spiritu mentis nostrae secundum imaginem eius, qui creauit nos, quam peccando Adam perdidit. [*]( 21 cf. Matth. 22, 30 28 cf. Ephes. 4, 23 ) [*]( 1 paradisum S 3 ut om. E quam] si b oboedienter quae R 5 uita aeterna PRSbd 6 cogi om. S figuratlJ.e E figurate S propriae RS 8 moriretur S in nig. add. aut m. 1 aut coaequalis: Ei libro de correptione et gra . Bina ista quid inter se differant diligent et uigilanter... et posse multo maior non posse mori R 10 est otn. PRSbd tamen posset] pot»**est (in raa.) R 11 fieri om. E 14 non perdidit S 15 cap. XXVIII E 16 post modum repetuntur uerba uers. 15 et non hoc-modum in cod. P itaque] utique S 18 per] in 8 labsus P 19 in mg. additum: Qui letris acute legas et non credas pdidisse sed deteriorasse imaging d! S 28 renouamur PRd )

Denique non ait apostolus: corpus quidem mortale propter peccatum, sed: corpus mortuum propter peccatum.

Illud quippe ante peccatum et mortale secundum aliam et inmortale secundum aliam causam dici poterat; id est mortale, quia poterat mori, inmortale, quia poterat non mori. aliud est enim non posse mori, sicut quasdam naturas inmortales creauit deus; aliud est autem posse non mori, secundum quem modum primus homo creatus est inmortalis, quod ei praestabatur de ligno uitae, non de constitutione naturae: a quo ligno separatus est, cum peccasset, ut posset mori, qui nisi peccasset posset non mori. mortalis ergo erat conditione corporis animalis, inmortalis autem beneficio conditoris. si enim corpus animale, utique mortale, quia et mori poterat, quamuis et inmortale ideo, quia et non mori poterat. neque enim inmortale, quod mori omnino non possit. erit nisi spiritale, quod nobis futurum in resurrectione promittitur. ac per hoc illud animale et ob hoc mortale, quod propter iustitiam spiritale fieret, et ob hoc omni modo inmortale factum est propter peccatum non mortale, quod et antea erat, sed mortuum, quod posset non fieri, si homo non peccasset.

Quomodo enim corpus nostrum dicit apostolus mortuum, cum adhuc de uiuentibus loqueretur, nisi quia iam ipsa [*](1 indue-t- (re et ur er.) E induetur PS, (e ex i m. 1) Rtd 2 incorruptione PRSd 7 cap. XXVIIII. E 8 inmortale El 9 fin. quiaj quippe quia b 11 deus om. S mori non posse S 12 quem modum Rl creatus est homo PRbd 18 prestabatur E 15 posset non] non posset S potest non b condicione P 16 benefitio R 18 immortale (im 8. l. m. 2) S 19 quod] quia b possit (ssit sup. eras. t m. 2) E 20 futurum quod nobis E in resurrectione futurum S 22 ob hoc-factum] ob hoc mortale omnino factum b 28 et om. S 24 posset] potuisset S 25 enim] ergo Pbd ergo (eras. et in mg. enim add.) R 26 loquetur El conditio RSbd )

In hoc ergo renouamur secundum id, quod amisit Adam, id est secundum spiritum mentis nostrae; secundum autem corpus, quod seminatur animale et surget spiritale, in melius renouabimur, quod nondum fuit Adam.

Dicit item apostolus: expoliantes uos ueterem hominem cum actibus eius induite nouum, qui renouatur in agnitionem dei secundum imaginem eius, qui [*]( 11 cf. Rom. 5, 12; I Cor. 15, 22 12 Ephes. 4, 21—24 25 Col. 8, 9. 10 ) [*]( 1 peccatis b hesit ERS cap. XXX E 2 alt. et om. b 6 acci- peret S ciuo El 7 iustae R in] et in PRbd 8 autem om. S 9 iustae R moriturum (alt. r 8. 1. 1ft. 1) R 11 mortalem E 18 uos] nos b 14 hominem ueterem bd 18 eum om. b 21 cap. XXXI E 211 resurget PRbd 24 in adam b 25 item (8. I. m. 2 add. ai idê) E 26 eius] suis Sb 27 agnitione S agnitione* R )

Secundum hanc ergo sententiam corpus animale habuit Adam non tantum ante paradisum, sed iam in paradiso constitutus, quamuis in interiore homine fuerit spiritalis secundum imaginem eius, qui creauit eum: quod amisit peccando meruitque etiam corporis mortem, qui non peccando mereretur et in corpus spiritale commutationem. nam si et interius animaliter uixit, non possumus dici ad hoc ipsius renouari. quibus enim dicitur: renouamini spiritu mentis uestrae, hoc eis dicitur, ut spiritales fiant: quod si ille nec in ipsa mente fuit, quomodo nos renouamur ad id, quod homo numquam fuit? apostoli autem et omnes iusti animale utique corpus adhuc habebant, sed tamen spiritaliter interius uiuebant, renouati scilicet in agnitionem dei secundum imaginem eius. qui creauit eos; non ideo tamen iam peccare non poterant, si consentirent iniquitati. nam et spiritales posse cadere in [*]( 2 cf. Retract. II 24, 2. in sexto libro quod dixi Adam imaginem dei, secundum quam factus est, perdidisse peccato, non sic accipiendum est, tamquam in eo nulla remanserit, sed quod tam deformis, ut reformatione opus haberet. 6 cf. Luc. 15, 22 19 Ephes. 4, 23 ) [*](1 cap. XXXII E inpraessam R 2 recipimus non perdidit sed detriuit S 12 sentiam El 13 paradysum S iam] etiam EaPRSbd paradysi 8 14 interiori b 16 merueritque E 17 commutati##onem S 18 dicere S hoc 81 ipsius] corpus ipsius S 19 in spiritu S 20 in oni. PRb 21 mente] nec mente b nos om. El ad ex in E 22 a uoce apostoli inc. cap. XXXIII E 28 intus b 24 agnitione EPSb 25 iam om. b non peccare poterant S 26 temtatione ElP temptationcm S )

Sequitur enim quaestio de anima ualde difficilis, in qua multi laborauerunt nobisque, ubi laboremus, reliquerunt. siue enim quia non omnium omnia legere potui, qui de hac re secundum scripturarum nostrarum ueritatem ad aliquid liquidum minimeque dubium peruenire potuerunt, siue quia tanta quaestio est, ut etiam qui eam ueraciter soluunt non facile intellegantur a talibus, qualis ipse sum, fateor neminem mihi adhuc persuasisse, quod sic habeam de anima, ut nihil amplius quaerendum putem. utrum autem nunc certum aliquid inuenturus sim et definiturus, ignoro. quod autem potuero, si conatum meum dominus adiuuerit, sequenti uolumine explicare curabo.