Contra Duas Epistulas Pelegianorum

Iam uero quoniam Pelagiani dicunt iustos in hac uita uel esse uel fuisse, qui sine ullo peccato uixerint, in tantum ut uita futura, quae in praemio speranda est, prouectior et perfectior esse non possit, etiam hinc eis respondeat eosque refutet Ambrosius. nam exponens Esaiam prophetam propter id quod ibi scriptum est: [*]( 1 uidcs—sinc domino] cf. Ambros. Expos. cnang. sec. Lucam II 84 (CSEL XXXII p. IV 88, 18) 8 cf. De gratia Christi cc. 7-9 (CSEL XLII 130-13.3) 12 lex os-conuertere] cf. Ambros. De fuga saec. 3, 15 (CSEL XXXII p. II 175, 23) 14 ibid. 7,39 (p. II 194, 18) 16 Rom. 3,19. 20 ) [*]( luidensC ubique] utique 0,om.B 3 nemo—domino in mg.D custo- dire—nemo om.B 5 ista] haec Dbd Ambrosius om.D 6 filio om.O 7eam s.l.Om2 9 agnouerimusT ad cognoscendum] agnoscendum D lOdeusnosC 11 istum] iustum C dixeri*t 12 omnium os 0 13 non] et non Ambrosius 15 apostolo in mg. B 16 quia Dbd 17 dicit] loquitur Vbd 18 hos C et eras. B 19 iustificauiturOml 20 hoc] eo bd sensum-Ambrosius in mg. repelitis uocab. ex hoc enim apost. T 22 uita] add. ideo b 23 uixerunt b 25 hio OmlDbd refutatO 2h i-aiam V esaym BC ysaiam D ibi om. CDbd ) [*]( 36* )

filios genui et cxaltaui, ipsi autem me spreuerunt, suscepit dc generationibus quae ex deo sunt disputare atque in ipsa disputatione commemorauit testimonium Iohannis, ubi ait: quinatus est ex deo, non peccat. et eandem quaestionem difficillimam tractans: cum hoc in mundo, inquit, nullus sit qui inmunis sit a peccato, cum ipse Iohannes dicat: \'s i dicimus quia non peccauimus, mendacem facimus illum\', si autem ex deo nati non peccant et de his intellegimus qui in hocmundo sunt innumeros, necesse est aestimemus, qui per lauacri regenerationem dei gratiam consecuti sunt. sed tamen cum dicat propheta: \'omnia a te expectant, ut des illis cibum in tempore: dante tehis colligent sibi, aperiente te manum tuam uniuersa inplebuntur bonitate, auertente autem te faciem tuam turbabuntur. auferes spiritum eorum, et deficient et in puluerem suum conuertentur. emittes spiritum tuum et creabuntur et innouabisfaciemterrae\', possuntnon de quocumque tempore uideri dicta, sed de futuro, quo erit noua terra et nouum caelum. turbabuntur ergo, ut principium sumant, atque \'aperiente te manum tuam inplebuntur uniuersa bonitate\', quae non facile huius saeculi est. nam de hoc saeculo scriptura quid dicit? \'non est quifaciat bonitatem, non est usque adunum\'. si igitur diuersae generationes sunt et hic introitus in hanc uitam receptor est delictorum in tantum ut spernatur etiam ipse qui genuit, [*]( 1 Esai. 1, 2 4 1 Ioh. 3, 9 5 Ambr. Exp. Esai. 7 I Ioh. 1, 10 12 Ps. 103, 27-30 23 Ps. 103, 28 25 Ps. 13, 1 ) [*](5 dififi cillimam V in hoc CV 6 iohannis V 8 feeimus C 9hoc om.Db mundo V (u s. eras. v.) 10 innumeroOml 12a om.OB adC 13 spectantO 14 iis bd te om.C 15 autem—tuam] facie||||(ras. quatluor lilt.) V 16 tuam om.OCD aufersO 17ipsorumy 18 emitte codd. praet. D 19 renouauisOml 21 terra uoua 0 22 atque] quę OB 23 inpleantur 0 (n alt. s.l.m2), BD 25 saeculo om.D 26 bonitatem] bonum OB 28 hanc om.O ) alia autem generatio peccata non recipit, uideamus, ne quasit post huius uitac curriculum nostra regeneratio, de qua dictum est: \'in regeneratione, cum sederit filius hominisin throno gloriae suae. sicut enim regeneratio lauacri dicitur, per quam detersa peccatorum conluuione renouainur, ita regeneratio dici uidetur, per quam ab omni corporeaeconcretionis purificati labe mundo animae sensu inuitam regeneramur aeternam eoquodpuriorquaedam qualitas sit regenerationis quam lauacri istius, ut non solum in actus eius, sed nc in ipsas quidem cogitationes nostras aliqua cadat suspicio peccatorum. item alio loco in eodem opere: uidemus. inquit, inpossibile esse ut perfecte quis inmaculatus esse possit in corpore constitutus, cum etiam Paulus inperfectum se dicat. sicenim habet: \'non quod iam acceperim aut iam perfectus sim\'. et tamen post paululum ait: \'quicumque ergo perfecti sumus', nisi forte quia est perfectio alia in hoc mundo, alia post illud perfectum de quo dicit ad Corinthios: \'cum uenerit quod perfectum e s t\', et alibi: \'donee occurramus omnes in unitatem fidei et agnitionem filii dei, in uirum perfectum, i n mensuram aetatis plenitudinis Christi\'. ut ergo perfectos secum [*]( 1 uideamus-regeneramur aeternam) cf. Contra Iul. Pel. B, 22 (XLIV 688 M) 3 Matth. 19, 28 14 Ambr. Expos. Esai. 18 Phil. 3,12 19 Phil. 3, 15 22 I Cor. 13, 10 23 Eph. 4,13 ) [*]( lreccpitF uideamus ergoO 2 sit postJsuper B 3generatio in mg. Dml 4 trono OmlV 5 tuacO (s s. t) generatio D 6 deterra0 deterca B 7 generatio D 8 ab ex ob Om2 concrctionisO (alt. c m2 in ras.) concreationis B 9 mundoO (j. o m2 ae) sensim in 0 (i alt. add. m2) uitam aet. rcgcn. B 10 prior C quedam Oml 12 eius eras. 0 13 cognitiones 0 suscipio V 17 habes D 19 pos V paulolum 0 20 ergo] enim V quia—post in mg.D 21 post uitam (hauc uitam Db) illud perfectum CDVb 22 dixit BCD chorinthios B 24 utinitatem V 25 in uirum perf. s.l.Om2 im 0 26 perfecto Oml ) multos ait apostolus in hoc mundo sitos, qui, si ad perfectionem ueram respicias, perfecti esse non poterant, quia ipse dixit: \'uidemusnunc per speculum in aenigmate, tunc autem facie ad faciem; nunc cognosco ex parte, tunc autem cognoscam sicut et cognitus sum\', ita et in maculati sunt in hoc mundo et in maculati erunt in regno dei, cum utique, si minutius excutias, inmaculatus esse nemo possit, quia nemo sine peccato. item in ipso: uides, inquit, quia dum hanc uiuimus uitam, nos mundare debemus et quaerere deum et incipere ab emundatione animae nostrae et quasi fundamenta constituere uirtutis, ut perfectionem purificationis post hanc mereamur adipisci. itemque in ipso: grauatus autem, inquit, et ingemescens quis non loquatur: \'infelix ego homo! quis me liberabit de corpore mortis huius?\' ita eodem magistro omnes uarietates interpretationis absoluimus. nam si omnis infelix qui se corporis inplicatum molestiis recognoscit, utique omne corpus infelix; neque enim felicem illum dixerim, qui confusus quibusdam mentis suae tenebris condicionem suam nescit. illud quoque non absurdum ad intellectum accessit. si enim homo, qui se cognoscit, infelix est, [*]( 3 I Cor. 13, 12 10.15 Ambr. Expos. Esai. 17 Rom. 7, 24 ) [*](1 positos 0 quisi 0 (i fin. s. I. m2) 4 in} et inZ) faciem ad fac. T7 5 cognoscam 0 8 discuias Om1 discutias Vbd 10 itemque D in ipso] ipse 0 uidemus Dbd quia om.Db dum hanc uiuimus uitam nos mundare debemlls] dum hic uiuimus uitam nostram mundare debemus Obd dum in hac uiuimus uita (quod add. Db) nos m. deb. d 11 mundare 0 (u in ras. m2) quaerre V 14 perfectione Oml purgationis OBd hanc (scil. purificationem)]a<M. uitamODbd 16 inquit post ingemescens D ingemiscens BD 17 liberauit 0 18 hius V iste odcmOm1 magist*ro 0 (o s. I. m2) 19 uariea- tes Oml uarietates interpr. absolu. om. V interpertationis 0 20 omnes V 22 dixerim illum b illum om.D 23 confusis OBCY 24 conditionem codd. praet. B nescit om.Oml necet D 25 absordum Oml ) infelices profecto omnes, quia unusquisque suam infirmitatem aut per sapientiam recognoscit aut per insipientiam nescit. item in libro De bono mortis: operetur igitur, inquit, mors in nobis, ut operetur et uita, bonauita postmortem, hoc est bona uita post uictoriam, bona uita absoluto certamine, ut iam lex carnis legi mentis repugnare nonnouerit, ut iam nobis nulla sit cum corpore mortis contentio. rursus in eodem: ergo, inquit, quia iusti hanc remunerationem habent, ut uideantfaciem dei et lumen illud quodinluminat omnem hominem, abhinc induamus huius modi studium, ut adpropinquet anima nostra deo, adpropinquet oratio, adhaereat illi nostrum desiderium, non se paremurab eo. et hic qui dem positi meditando, legendo, quaerendo copulemur deo, cognoscamus eum, ut possumus. ex parte enim hic cognoscimus, quia hic inperfecta, illicperfecta omnia, hicparuuli, illic robusti. \'uidemus\', inquit, \'nunc per speculum in aenigmate, tune autem facie ad faciem\'. tune reuelata facie gloriam dei speculari licebit, quem nunc animae corporis huius concretis uisceribus inuolutae et quibusdam carnis huius maculis et conluuionibus obumbratae sincere uidere non possunt. \'quis enim\', inquit, \'uidebit uultum meum et uiuet?\' et recte; nam si solis [*]( 4 operetur-mortis contentio] cf. Ambrosii De bono mortis 3, 9 (CSEL XXXII p. I 710, ti) 7 cf. Rom. 7, 23 9 ergo-gloriari] cf. Ambros. De bono mortis 11, 49 (p. I 745, 18) 11 cf. Ioh. 1, 9 20 I Cor. 13, 12 26 Ex. 33, 20 ) [*]( 2 se cognoscit V econoscit Oml regnoscit D 3 nescis Oml libro] nonoO (no s.l.) 4 nobis 0 (no s.l.m2) 5 uita all. om.C 6 post uictoria CV absoluta V 8 post nulla ras. 4 litl. V 9 rursus ergo 0 10 hanc (nc in ras. m2)0 11 et] add. ut Db illud om.D 13 anima-adpropillquet om.D dm V 14 adpropinquet oratio om.b desiderium nostrum b 15 desiderum 0 16 legendo] loquendo O quaerendo]add. colendoO 18 enim om.O 20s»peculum 0 (c s.l.tnB) 21 faciem ad fac. V 22 faciae V domini Dbd Ambros. quam bd Ambr. 25 clunionilius li (in mg. collullionibus) singerere Oml 27 et ante recte eras. 0 ) radios oculi nostri ferre non possunt et, si quis diutius e regione solis intenderit, caecari solere perhibetur, si creatura creaturam sine fraude at que offensione sui non potest intueri. quomodo potest sine periculo sui uibrantem cernere uultum creatoris aeterni corporis huius opertus exuuiis? quis enim iustificatur in conspectu dei, cum unius quoque diei infans mundus a peccato esse non possit et nemo possit de sui cordis integritate et castimonia gloriari?

Nimis longum erit, si omnia uelim commemorare, quae sanctus Ambrosius aduersus hanc heresim Pelagianorum tanto post exorturam non eis quidem respondens, sed praedicans catholicam fidem atque in ea homines aedificans dixit et scripsit. sed nec illa omnia commemorare potui uel debui, quae gloriosissimus in domino Cyprianus posuit in epistulis suis, quibus demonstretur, quam sit haec, quam tenemus, fides uera uereque christiana atque catholica, sicut per scripturas sanctas antiquitus tradita sic a patribus nostris et usque ad hoc tempus, quo isti eam conuellere temptauerunt, retenta atque seruata et deinceps propitio deo retinenda atque seruanda. nam sic Cypriano et a Cypriano traditam haec atque huiusmodi ex eius litteris testimonia prolata testantur, sic autem usque ad tempora nostra seruatam ea, quae de his rebus, antequam isti ebullire coepissent, Ambrosius conscripsit, ostendunt et quod eorum profanas nouitates catholicae aures, quae ubique sunt, horruerunt; sic porro deinceps esse seruandam satis salubriter istorum [*]( 7 cf. Ps. 142, 2 8 cf. Iob 14, 5 9 cf. Prou. 20, 9 26 cf. I Tim. 6, 20 ) [*]( 1 qui OB 2 intenderet 0 5 periculi 0 bibrantem Oml 7 operatus V exsuuiis V exubiis 0 iustificabitur DVml 8 unusquisque V diei quoque 0 9munduss.l.Om2 a peccato om.Db possct V 12uel**imF commcrare r 13 pelagionorum V 16 glorissimus V 17 demonstratur Db quam sit] quo modo sit b 18 teneamus V ucra. V atquc] neque 0 19 per om.C traditas OC 21 retenenda V 22 ciprino B Cypriano et ont.0 a s.l.Om2\' tradita Dbd 23 eis B autem eras. 0,om.B 24 seruatum V seruata*0 seruata Dbd 25 cuullire Oml ct ostendunt (om. post. et) 0 27 deceps C seruanda Dbd satis] salutis in ras. Om2 salutis uiam B )

partim damnatio, partim correctio dcclarauit. quodlibet enim muttire audeant aduersus sanam fidem Cypriani et Ambrosii, non cos puto in tam magnum prorupturos furorem, ut memoratos et memorabiles homines dei audeant dicere Manicheos.