Res Gestae

Ammianus Marcellinus

Ammianus Marcellinus. Ammianus Marcellinus, with an English translation, Vols. I-III. Rolfe, John C., editor. Cambridge, MA; London: Harvard University Press; W. Heinemann, 1935-1940 (printing).

Post Bithyniae partem provinciae Pontus et Paphlagonia protenduntur, in quibus Heraclea et Sinope et Polemonion, et Amisos amplae sunt civitates, et Tios et Amastris, omnes ab auspicio diligentia fundatae Graecorum, et Cerasus, unde

v2.p.224
advexit huius nominis[*](huius nominis, Haupt, Corn.; huius modi, V.) poma Lucullus, insulaeque duae,[*](duae, Bent.; arduae, V.) et Trapezunta et[*](et, added by Gardt.) Pityunta continentis oppida non obscura.

Ultra haec loca Acherusium specus est, quod accolae Μυχοπόντιον appellant, et portus Acone, fluviique[*](fluviique Acheron, Clark; f. diversi Acheron idemque, G; f. diversae cherontidem quae, V.) Acheron, idemque Arcadius, et Iris et et iuxta Parthenius, omnes in mare ictu rapido decurrentes. Thermodon his amnis[*](amnis, added by Novák, c.c.) est proximus ab Armonio defluens monte, et Themiscyraeos interlabens lucos ad quos Amazonas quondam migrare necessitas subegerat talis.

Attritis damnorum assiduitate finitimis, Amazones veteres, quae eos cruentis populabantur incursibus, altiora spirabant, viresque suas circumspectantes his, quae propinqua saepius appetebant, validiores, raptae praecipiti cupiditatis ardore, perruptis nationibus plurimis, manus Atheniensibus intulerunt, acrique concertatione effuse disiectae, omnes nudatis equitatus sui lateribus, corruere.

Harum interitu cognito, residuae ut imbelles domi relictae, extrema perpessae, et[*](et, BG (eis, vulgo), put before vicinitatis by Clark.) vicinitatis repensantis similia, funestos impetus declinantes, ad pacatiorem sedem transiere Thermodontis, quarum progenies longe deinde propagata, per numerosam subolem manu firmissima ad loca reverterat genitalia,

v2.p.226
secuto tempore populis diversarum originum formidabilis.

Haut procul inde Carambis, placide collis contra septentrionem[*](septentrionen, regarded as a gloss by Wagner.) Helicen exsurgens, cuius e regione est Criumetopon, [*](Taurices, restored by Clark; Tauricaes, V (e, V2).) promuntorium, duobus milibus et quingentis stadiis disparatum. Hocque ex loco omnis ora maritima, cuius initium Halys est amnis, velut longitudine lineali directa nervi efficit speciem, duabus arcus summitatibus complicati.[*](complicati, EBG; conligati, Gardt.; compligati, V.)

His regionibus Dahae confines sunt, acerrimi omnium bellatores, et Chalybes, per quos erutum et domitum est primitus ferrum. Post quos terras patentes Byzares obtinent et Sapires et Tibareni et Mossynoeci et Macrones et Philyres, populi nulla nobis assuetudine cogniti.

A quibus brevi spatio distant virorum monumenta nobilium, in quibus Sthenelus est humatus et Idmon et Tiphys, primus Herculis socius, Amazonico bello letaliter vulneratus, alter augur Argonautarum, tertius eiusdem navis cautissimus rector.

Praetercursis partibus memoratis, Aulion antron est, et fluenta Callichori, ex facto cognominati, quod superatis post triennium Indicis nationibus, ad eos tractus Liber reversus, circa huius ripas viridis et opacas orgia pristina reparavit et choros: trieterica huius modi sacra quidam existimant appellari.[*](Lac. after appellari indicated by Gardt.)

Post

v2.p.228
haec confinia, Camaritarum pagi sunt celebres, et Phasis fremebundis cursibus Colchos attingit, Aegyptiorum antiquam subolem, ubi inter civitates alias Phasis est nomine fluvii dictitata, et Dioscurias usque nota, cuius auctores Amphitus et Cercius Spartani traduntur, aurigae Castoris et Pollucis, quibus Heniochorum natio est instituta.

Paulum ab his secernuntur Achaei, qui bello anteriore quodam apud Troiam consummate, non cum super Helena certaretur (ut auctores prodidere non nulli), usque in Pontum reflantibus ventis errore delati, cunctisque hostilibus, stabilem domicilii sedem[*](domicilii sedem, Corn.; domiciliis sedem, NBG; domiciliis idem, V.) nusquam reperientes, verticibus montium insedere semper nivalium, et horrore caeli districti, victum sibi[*](victum sibi, EG, Val.; victum etiam sibi, Lind.; virium etum sibi, V.) cum periculis raptu[*](raptu, Corn.; rapto, V.) parare assuefacti sunt, atque eo ultra omnem deinde ferociam saevierunt. Super Cercetis, qui eisdem annexi sunt, nihil memoratu traditur dignum.

Quorum post terga Cimmerici agitant incolae Bospori, ubi Milesiae sunt civitates, harumque velut mater omnium Panticapaeum, quam perstringit Hypanis fluvius, genuinis intumescens aquis et externis.

Itineribus hinc extensis, Amazones ad usque Caspium mare porrectae, circumcolunt Tanain, qui inter Caucasias oriens rupes per sinuosos labitur

v2.p.230
circumflexus, Asiamque disterminans ab Europa, in stagnis Maeoticis delitescit.

Huic Ra[*](Ra, V; Rha, BG.) vicinus est amnis, in cuius superciliis quaedam vegetabilis eiusdem nominis gignitur radix, proficiens ad usus multiplicis medelarum.

Ultra Tanain panduntur in latitudinem Sauromatae, per quos amnes fluunt perpetui [*](Maraccus, V; Marabius, Gardt) et et Theophanes et Totordanes. Licet alia quoque distans immanibus intervallis, Sauromatarum praetenditur natio, litori iuncta, quod Coracem suscipiens fluvium in aequor eiectat Euxinum.[*](Euxinum, Bent.; extremum, V.)

Prope palus est Maeotis amplissimi circumgressus, ex cuius uberrimis venis per Panticapes[*](Panticapes, Voss; patares, V.) angustias undarum magnitudo prorumpit in Pontum, cuius in dextro latere insulae sunt Phanagorus et Hermonassa studio constructae Graecorum.

Circa haec stagna ultima extimaque plures habitant gentes, sermonum institutorumque varietate dispariles, et Maeotae et , Roxolanique et Halani et Melanchlaenae et cum Gelonis Agathyrsi, apud quos adamantis est copia lapidis: aliique ultra latentes, quod sunt omnium penitissimi.

Sed Maeotidos lateri laevo Cherronesus est propinqua, coloniarum plena Graecarum. Unde

v2.p.232
quieti sunt homines et sedati, adhibentes vomeri curam, et proventibus fructuariis victitantes.