Res Gestae

Longe autem aliter accidit. Frugibus enim nondum etiam maturis, miles, expensis quae portabat, nusquam reperiens victus, extrema minitans Iulianum compellationibus incessebat et probris, Asianum appellans Graeculum et fallacem, et specie sapientiae stolidum. Utque inveniri solent quidam inter armatos verborum volubilitate conspicui, haec et similia multa strepebant:

Quo trahimur spe meliorum abolita,

Et nequi nos turbarum existimet concitores, pro vita loqui sola testamur, non aurum neque argentum petentes, quae olim nec contrectare potuimus nec videre, ita nobis negata, velut contra rem publicam, tot suscepisse labores et pericula confutatis.

Et erat ratio iusta querellarum. Inter tot enim rerum probabilium cursus, articulosque necessitatum ancipites, sudoribus Gallicanis miles exhaustus, nec donativum meruit nec stipendium, iam inde ut Iulianus illo est missus, ea re quod nec ipsi quod daret suppetere poterat usquam, nec Constantius erogari more solito permittebat.

Hocque exinde claruit fraude potius quam tenacitate committi, quod cum idem Caesar petenti ex usu gregario cuidam, ut barbas detonderet, dedisset aliquid vile, contumeliosis calumniis appetitus est a Gaudentio notario, ad explorandos eius actus diu morato per Gallias, quem postea ipse interfici iusserat, ut[*](ut, added by EG; V omits.) loco monstrabitur competenti.

Lenito tandem tumultu, non sine blanditiarum genere vario, contextoque navali ponte transito Rheno,[*](transito Rheno, tr. by Clark, Novák, c.c.; R. flumine transito, Her.; R. transito, V.) terris Alamannorum calcatis, Severus magister equitum, bellicosus ante haec et industrius, repente .

Et qui saepe ad fortiter faciendum hortabatur et singulos, dissuasor pugnandi, contemptus videbatur et timidus, mortem fortasse metuens adventantem, ut in Tageticis libris legitur vel[*](uel, added by Preller, Haupt; et, Gardi; V omits.) [*](Vegoicis, Kiessling; uegonicus, V.) fulmine mox tangendos adeo hebetari, ut nec tonitruum[*](tonitruum, E ; tonitrum, BG ; nectores nitrum, V.) nec maiores aliquos possint audire fragores. Et iter ignaviter egerat praeter solitum, ut ductores, viarum praeeuntes alacri gradu, ultima minitando terreret, ni omnes conspirantes in unum, se loca penitus ignorare firmarent. Qui interdicti, metuentes auctoritatem, nusquam deinde sunt progressi.

Inter has tamen moras, Alamannorum rex Suomarius ultro cum suis improvisus occurrit, ferox ante saeviensque in damna Romana, sed tum

Et eam cum concessione praeteritorum sub hac meruit lege, ut captivos redderet nostros, et quotiens sit necesse, militibus alimenta praeberet, susceptorum vilium more securitates accipiens pro illatis: quas si non ostendisset in tempore, sciret se rursus eadem flagitandum.[*](eadem flagitandum, Pet., Niemeyer; ea defatigandum, V.)

Quod ita recte dispositum est, impraepedite completo, Hortari nomine petendus erat regis alterius pagus, et quia nihil videbatur deesse praeter ductores, Nesticae tribuno scutariorum, et Chariettoni viro fortitudinis mirae, imperaverat Caesar, ut magna quaesitum industria, comprehensumque offerrent sibi captivum, et correptus velociter, adulescens ducitur Alamannus, pacto obtinendae salutis pollicitus itinera se monstraturum.

Hoc progresso secutus exercitus, celsarum arborum obsistente concaede, ire protinus vetabatur. Verum per circuitus longos et flexuosos ubi[*](flexuosos ubi, Her.; flexu dissos, V.) ventum est tandem ad loca, ira quisque percitus armorum urebat agros et[*](et, before pecora, Her., Clark; before ira, V.) peoora diripiebat et ,

His malis perculsus, rex cum multiplices legiones,[*](legiones, Hadr. Val.; regiones, V; regionum direptiones, Her.) vicorumque reliquias cerneret exustorum, ultimas fortunarum iacturas adesse iam contemplatus, oravit ipse quoque veniam, facturum se imperanda iurandi exsecratione promisit.[*](promisit, tr. after exsecratione, Novák; after universes, V.) Captivos[*](captivos, scripsi; captivosque added by Haupt; lac. after exsecratione, Her., Clark.) restituere universos—id enim cura agebatur impensiore—iussus fidem non praestitit.[*](iussuspraestitit, added by Novák; lac. indicated by Clark, Her.) Detentisque plurimis reddidit paucos.

Quo cognito ad indignationem iustam Iulianus erectus, cum munerandus venisset ex more, quattuor comites eius, quorum ope et fide maxime nitebatur, non ante absolvit, dum omnes rediere captivi.

Ad colloquium tandem accitus a Caesare, trementibus oculis adorato, victorisque superatus aspectu, condicione difficili premebatur, hac scilicet ut quoniam consentaneum erat, post tot secundos eventus, civitates quoque reparari, vi barbarorum excisas, carpenta et materias ex opibus suis suorumque praeberet; et haec pollicitus imprecatusque (si perfidum quicquam egisset,) luenda sibi cruore supplicia, ad propria remeare permissus est. Annonam enim transferre, ita ut Suomarius, ea re compelli non potuit, quod ad internicionem regione eius vastata, nihil inveniri poterat quod daretur.

Ita reges illi tumentes quondam immaniter, rapinisque ditescere assueti nostrorum, Romanae

Haec cum in comitatu Constantii subinde noscerentur—erat enim necesse, tamquam apparitorem, Caesarem super omnibus gestis ad Augusti referre scientiam—omnes qui plus poterant in palatio, adulandi professores iam docti, recte consulta prospereque completa vertebant in deridiculum, talia sine modo strepentes insulse: In odium venit cum victoriis suis capella, non homo, ut hirsutum Iulianum carpentes, appellantesque loquacem talpam et purpuratam simiam et litterionem Graecum, et his congruentia plurima. Atque ut tintinnabula[*](tintinnabula, R. Unger; tintinnacula, V, Clark.) principi resonantes, audire haec taliaque gestienti, virtutes eius obruere verbis impudentibus conabantur ut segnem incessentes et timidum et umbratilem, gestaque secus verbis comptioribus exornantem; quod non primitus accidit.

Namque ut solet amplissima quaeque[*](amplissima quaeque, Bentley, Eyssen.; amplissimaque, V.) gloria obiecta esse semper invidiae, legimus in veteres

Ut Cimonem Miltiadis filium, insimulatum incesti,[*](incesti, added by Lind.; lac. before saepe, Gardt.; intemperantiae, Val.) qui saepe ante et[*](ante qui prope, BG; saepe ante et V (no lac.).) prope Eurymedonta Pamphylium flumen Persarum populum delevit innumerum, coegitque gentem insolentia semper elatam obsecrare suppliciter pacem; Aemilianum itidem Scipionem ut somniculosum aemulorum incusari malivolentia, cuius impetrabili vigilantia, obstinatae in perniciem Romae, duae potentissimae sunt urbes excisae.

Nec non etiam in Pompeium obtrectatores iniqui, multa scrutantes, cum nihil unde vituperari deberet, inveniretur, duo haec observarunt ludibriosa et irrita: quod genuino quodam more caput digito uno scalpebat, quodque aliquandiu tegendi ulceris causa deformis fasciola candida crus colligatum gestabat:[*](colligatum gestabat (habebat, Novák), Her., cf. Val. Max. vi. 2, 7; collibatanz, V.) quorum alterum factitare ut dissolutum, alterum ut novarum rerum cupidum asserebant; nihil interesse oblatrantes argumento subfrigido, quam partem corporis redimiret regiae maiestatis insigni; eum virum, quo nec fortior nec autem cautior[*](nec autem cautior, Walter; nec cautior, WBG; nec amantior, Haupt; ne cautautior, V.) quisquam patriae fuit, ut documenta praeclara testantur.

Dum haec ita aguntur, Romae Artemius curans vicariam praefecturam, pro Basso quoque agebat,